Jain Dharm Prakash 1912 Pustak 028 Ank 06

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533326/1

Page #1

REGISTERED NOR? 156.
GS
A
-
*
* *
:
:
-
- * * * * * *
*
* * *
:
::
- ... સબ
. નામક ' '
ક SHREE SWAMINATE - ENSE સરકાર ન
બગાડવાનું , with its: s જ
ये जीवेषु दयालबः स्पृशति यान् स्वपोपि न श्रीमदः . श्रांतः ये न परोपकारकरणे हृष्यंति ये याचिताः । स्वस्थाः सत्स्वपि यौवनोदयमहान्याधिप्रकोपेषु ये
ते लोकोत्तरचित्रचारुचरिताः श्रेयाः कति स्युनराः ॥ ... છે જે જીવોને વિષે દયાળુ છે, જેને દ્રવ્યના સદસ્વક્ષ પણ સ્પર્શ કરતું નથી
જે પકાર કરવામાં પાકતા નથી, જે યાચના કર્યા સતા ખુશી થાય છેવન ઉપ મહાવ્યાધિને પ્રકોપ થયે તે પણ જે સ્વસ્થ રહે છે, એવા લેકર આક્ષ ચકારી મનહર ચરિત્રવાળા વેણ કેટલાક જ મળ્યો હોય છે. અર્થાત બહુ અલ્પ હોય છે.
સુનમુક્તાવલ . પુસ્તક ૨૮ મું ભાદ્રપદ સંવત ૧૯૬૮ શાકે ૧૯૩૪ અંક ૬ )
પ્રગટ કર્તા. શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા. ભાવનગર
અનુમતિ ૧ વાગતક (સામોફી ) ...૧૬૧ ૮ શ્રી જૈન સુત કંડને અને પુહેતુ... ( ૨ ભાવ આવશ્યક. .. ..૧૬૩ ગર્ભિત સુચનાઓ. - ૧૮૫ ( ૩ ભાવ ઉપક્રમ. . ..૧પ કે ચંદ્રરાજાના રાસઉપરથી નીકળતા સાર ૧૮૭
* જીવદયા-અનુકંપા દાન. ..૧૬૮ ૧૦ પ્રતિક્રમણમાં બોલાતું ઘી ..૧દર : તપ સંબંધી પુલ સો. ,૧૭૨ ૧૧ પર્યુષણ પર્વમાં શ્રાવક ભાઈઓની ચાલુ પરિસ્થિતિ પર પ્રકીર્ણ વિચારે. ૧૭૩ ફરજ . .૧૯૫ શ્રીજીના ફંડ ઉભું કરવાની જરૂર ૧૮૨ ૧૨ અત્યંત ખેદકારક મૃત્યુ
શ્રી “સરસ્વતી” છાપખાનું–ભાવનગર. છે. મૂલ્ય રૂા. ૧) પિસ્ટેજ રૂ. –૪– ભેટ સાથે.
આ

Page #2

મારી સભા તરફથી છપાતા, છપાવાના ને તૈયાર થતા ગ્રથો.
જૈવર્ગમાં હજુ વાંચનનો શેખ બહુ અપ છે તેમજ જ્ઞાનાભ્યાસ, માત્ર નામનો છે અને તે સંબંધી ખર્ચ કરવાના અભિલાપીની સંખ્યા પણ બહુ ઓછી છે તેથી જો એક ગ્રંથ બે જગ્યાએ છપાય તે તેથી વિશેષ લાભ ન થતાં એક નો ઘંધ છપાતે અટકે. તેટલા માટે જે જે જૈન સંસ્થાઓ તરફથી શ્રે
ગાટ કરવાનું કામ ચાલે છે તેમણે પિતા તરફથી છતા કે છપાવાનાં ગ્રંથેનું લીસ્ટ આપવાની પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી છે તે બહુ ઉપયોગી છે. અમે પણ તે હેતુથી જ આવી નાંધ આપ્યા કરીએ છીએ.
હાલમાં છપાતા ચ થે. - ૧ શ્રી કર્મગ્રંથ ટીકા વિભાગ ૨ જે. (પાંચમે, છ તથા સરત કર્મગ્રંથ)
શેઠ જીવણભાઈ જેચંદ તથા રતનજી વીરજી તરફથી. ૨ શ્રી પંચાશક ટીકા ( શ્રી હરિભદ્ર સુરિત ૧૯ પંચાશક)
શેડ સેભાગચંદ કપુરચંદ મુબઈવાળી માત, છેક ૩ શ્રી પરિશિષ્ટ પર્વ. સંસ્કૃત પદ્યબંધ ( શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય કૃત. ) .
બાબુ સાહેબ બુધસિંહજી બહાદુર તથા શેઠ વીરચંદ દીપચંદ તરફથી ૪ શ્રો પ૬મચરિયમ ( માગધી ગાથાબંધ-પૂર્વાચાર્યન–અપૂર્વ ગ્રંથ)
જે ગૃહસ્થ ઈચ્છા જણાવશે તેના તરફથી. આ ૫ શ્રી જ્ઞાનસાર (અષ્ટક) પન્યાસજી ગંભીર વિજયજી કૃત ટીકા યુક્ત.
બેન રામના આણંદજી તરફથી. - ૬ શ્રી કમપયડી ગ્રંથ-શ્રીલયગિરિજીકૃત ટીકા યુક્ત. - જે ગુડી ઈચ્છા જણાવશે તેના તરફથી. ૭ પ્રમેયરત્નકોષ (ન્યાયનો અપૂર્વ ઍથે )
શ. ઝવેરભાઈ ભાઈચંદ ભાવનગરવાળા તરફથી. ૮ શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર સંસ્કૃત ગદ્યગંધ. "
પન્યાસ ચતુરવિજયજી મારફત એક હાથ તરફથી : ૯ શ્રી ધાપાળ પંચાશિકા સાથે તથા તીર્થના ક સાર્થ.
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશના ગ્રાહકો માટે. સભા તરફથી.'
- તિયાર થયેલા તથા થતા થે. ૧૦ શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રંથ. પન્યાસજી ગંભીરવિજયજી કૃત ટીકા યુક્ત. ૧૧ શ્રી અધ્યાત્મસાર સટીકનું ભાષાંતર. ૧૨ શ્રી કુવલયમાળા ભ પાંતર ( ઘણી રસીક ને ચમત્કારિક છે ) ૧૩ શ્રી ઉપદેશપ્રાસાદ ગ્રંથ મૂળ સ્થંભ ૧-૬ . ૧૪ શ્રી આનંદઘનજી કત પ૦ પદે વિવેચન યુકત... ૧૫ શ્રી ઉમિતિ ભવ પ્રપંચ ભાષાંતર.
* આની નીશાનીવાળા પ્રા થોડા વખતમાં બહાર પડશે.

Page #3

श्री जैन धर्म प्रकाश.
3
1
तत्र च गृहस्थैः सद्भिः परिहर्तव्योऽकल्याण मित्रयोगः सेवितव्यानि कस्या मित्राणि न बनीयोचित स्थितिः, अपेक्षितव्यो लोकमार्ग माननीया गुरुसंहतिः, नवितव्यमेतत्तंत्रः प्रवर्तितव्यं दानादौ, कर्तव्योदारपूजा जगवतां, निरूपणीयः साधुविशेषः, श्रोतव्यं विधिना धर्मशास्त्रं, जावनीयं महात्नेन, अनुष्ठेयस्तदर्थं विधानेन, अवलम्वनीयं धैर्य, पर्यालोचनयायतिः, arraftयो मृत्युः, नवितव्यं परलोकप्रधानैः सेवितव्यो गुरुजनः, कर्तव्यं योगपट्टदर्शनं, स्थापनीयं तद्रूपादि मानसे, निरूपयितव्या धारणा, परिहर्तव्यों विकेपमार्गः, प्रयतितव्यं योगशुद्ध, कारयितव्यं जगवद्वन विम्वादिकं, लेखनीयं नुवनेशवचनं, कर्तव्यो मङ्गलजपः, प्रतिपत्तव्यं चतुः शरणं, गर्हितव्यानि मुष्कृतानि, अनुमोदयितव्यं कुशलं, पूजनीया मंत्रदेवताः श्रोतव्यानि संवेष्टितानि, जावनीयमौदार्य, वर्तितव्यमुत्तमज्ञातेन ततो भविष्यति जवत साबुधर्मानुष्ठानमा जनता ॥ उपमितिनवपञ्ची कथा.
"
પુસ્તક ૨૮ મું.
लाद्रपद, सं. १९९८. शाहे १८३८.
અંક ૬.
अँ नमस्तच्त्रज्ञाय. श्री पदमानंद कवि विरचित
वैराग्य शतक
સમશ્લાઙી.
अनुवाद भी भागल हामल शाह.
શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદુ.
જે હુરતય કજ માતિ સરખું' ! ત્રૈલોક્યને લેાકતાં, જ’તુને નિજ વાણીમાં પરિણમે! તે સૂક્તને ભાષતાં; આ ! શ્રીમન ભગવન્ ! વિચિત્ર વિધિએ દેવાસુરે પૂજ્ય છે ! प्रोड्यां त्रास-विसास-हा-लो ! २क्षा उरो ! हे असे! !
१

Page #4

જનધર્મ પ્રકાશ. જેણે પૂર્ણ કર્યા વિવેક પવિએ કોપાદિ એ પર્વતે,
ગાભ્યાસ પર વધેર મથિત છે જે મેહ ધાત્રીરૂહો, બો સંયમ સિદ્ધ મંત્ર વિધિએ કામન્વર પ્રઢ એ, એવા મેક્ષસુખનુસંગ રસિયા! ગદ્રને વદિયે. ત્યાગી ડાકણ તુલ્ય એજ સમજી પ્રેમાળ પ્રિયા ! અરે, લમી ! જીવન તેય નાગણ સમી માની ત્યજી દૂર એ; ઍકયું ચિત્રિત રાજમદિર ! અરે એ માનીને રાફ,
નિઃસંગતરૂપે સુશોભિત મુનિ જયવંત વ હે. આર્યો.) પરનિટમમાં મૂગ પરનારી હેઠું દેખવા અંધે
પરધન હરણે લૂલે ! જગમાં જ્યવંત એ મહાપુરૂષ. કે જે ન દુઃખાય, મિgવચને આનંદ પામે નહિ, દુધે ન પિડાય, નિત્ય વળી જે હુ ખુશી થાય નહિ સ્ત્રીનું રૂપ નિહાળી રાગ-શબથી જે દ્વેષ લાવે નહિ, એવો કોઈ મુનીંદ્ર મધ્યમપણે રાજેય રહિમહિં. મિત્રે હર્ષ ધરે નહિ પિશુનમાં વૈરી અને જે નહિ,
ગેમાં રતિ નવ ધરે, તપ વિષે જે કલેશ માને નહિ, - રાગી રત્નવિષે વાને નહિ અને શીલાવિષે ખેદ નહિ, એવું માનસ સ્વર , જેનું જગ તે ગીંદ્ર બીજે નહિ. સંદર્યનિધિ-કલાકુશલ–ને લાવણ્યને જે નિધિ, પીનેજીંગ તનેથી મંદગતિની–ને નાગકન્યા સમી "શું વન નવ્ય એન્રી રમણ ! ત્યાગી અહો સત્વર, તેના માનસ મંદિરે કદિ ચડે ! શું? એ હતાશ રમર. શૃંગારામૃત સેક ભિતી વળી વંકિત ત્રેિ જડી, ખીલી પુષ્પ સુધથી સર જે સ્ત્રીની કથા વેલડી; જેણે બ્રહ્મત્રતાગ્નિએ સઘળી તે બાળી કરી રાખને, શું તેને કરવા સમર્થ ? જગમાં એ કામ! કેપેિ છતે. ચંચલ ચયુક્ત વનવતીએ તજી તજી અને, ફેંક્યા તીકણ કટાક્ષ બાણ અતિશે ઉન્મત્ત થઈ ને; તેને શું કરશે? મર જગતમાં જે અરે શાંત એ,
જેને શુદ્ધ વિવેક વાર ફરતું પાસે ક નિત્ય રે. ૬ પવિ- વેજ. ૨ વ. ૩ પતે. જે મૃત જાની, એ વાડીમાં,

Page #5

ભાવ આવશ્યક
૧૬૩ અત્રે એ ગજગામિની! પ્રિયતમા ! દેખાય પૃટે જ આ, ભૂમીમાં ગગને જ આ વધુ શું કહું? સર્વત્ર એ સર્વદા;
જ્યાં સુધી હતી કામમાં રતિ હેને ત્યાં સુધી એવી સ્થિતિ, અત્યારે મુખ પાસે એ પણ છતાં દ્રષ્ટા ન એ શી સ્થિતિ. ૧૦. જે એ પુછ પધરાયુત તનુ વિયેગમાં જે ડરે, જ્યારે થાયજ માન એજ સમયે હું દીસે દીન રે! વ્યાપેલ સમર અશિયે પ્રતિસમે જાજવલ્યવંતા મને, થા સર્વ સ્થિતિવિષે દુઃખ અરે ધિક્કાર ! એ કામીને. તેણીની કૃશતા વિલંકી ઉદરે ભ્રનેત્રની વકતા, કેશમાં કુટિલત્વ-રાગ–અધરે–ગતિ વિષે મંદતા; કેનું કઠિનત્વ ને સ્કુટપણે ચાપલ્યતા ચક્ષુયે, છે આશ્ચર્ય! છતાં નિરાગી ન બને કામીજને એ અરે. ૧૨. ધૂળ કેશ થયા અને વહિ જવું તારૂણ્ય સંપત્તિનું, આંખેનું બળ નઇ રે! થઈ ગયું કોંનું બેરાપણું, દાંતે માંસ ત્વચાદિ એ ખસી ગયાં સર્વે નિજસ્થાનથી, જોતાં એવું છતાં અરે ! હૃદયમાં સ્ત્રીને સ્મરે રે! મથી. એ ન્યાયાર્જિત વિત્ત જેમ, કહિં તે દાંત હલી પડિ ગયા, તાપે શુષ્ક તમાલપત્ર સરખું ગાત્રે સુકાં થઈ ગયા; કેશોમાં ધવલ––ચંદ્રસરખું આવ્યું ખરે પUજ, ઍવું તે પણ ભેગમાં ભમતું રે ! એ મુગ્ધ હારૂં મન. ૧૪
અનુ . ગદ કંઠથી બોલે–પ્રપંચથી અને સ્ત્રીઓ ! કામાતુર જને તેને-માને પ્રેમાળ વાણી તે.
भाव आवश्यक.
( વિશેષાવશ્યકે પૃષ્ઠ ૪૧૪–૧૬ ) દ્રવ્ય આવશ્યક કહ્યા પછી અનુકમે ભાવ આવશ્યક અધિકાર આવે છે. ૧ આગમથી અને ર નેઆગમથી એમ એ ભાવ આવશ્યક બે પ્રકારનું છે.
આવશ્યક સંબંધી અર્થમાં ઉપગ એ આગમથી ભાવ આવક જાણવું. અને જ્ઞાન અને કિયા ઉભય પરિણામ એ ને આરામથી

Page #6

જેમ પ્રકાશ.
ભાવે આવશ્યક જાણવું. અહિં ને શબ્દને અર્થ નકારવાચી નહિં પણ મિશ્ર વાચ કરવાના છે. ૧ લેકિક, 3 સેકેન્સર અને ૩ કુશાવચનિક એમ ત્રણ પ્રકારે આગમથી ભાવ આવશ્યક કહેવું છે. તેમાં મધ્યાહ્ન પહેલાં ભારત અને મધ્યાહ્ન પછી રામાયણ વાંચવું એ લેકિક, મંદિક પાડપૂર્વક યજ્ઞ, હોમાદિક કરવા તે કમાવર્ચાનક ને ઉપયોગ સહિત મુસ્ત્રિકાની પડિલહણા કરવી, અને આવર્ત સાચવવા પ્રમુખ કિયા મિશ ઉભયકાળ સાધુ શ્રાવક એ આવશ્યક સૂત્રને ઉશ્ચરવાં એ લકત્તર ભાવ આવશ્યક જાણવું. આ મણે ગાકારનાં આગમથી ભાવ આવકમયે કેવળ સાચા, અનુપમ, શાશ્વત સુખ આપવા સાથે હોવાથી તે કેત્તર વશ્યક જ શ્રેષ્ઠ છે અને તેને જ રક શાસ્ત્રમાં અધિકાર દર્શાવવામાં આવે છે.
હવે આવશ્યકના પર્યાય-( સમાન અર્થસૂચક ૧૦ નામ ) જણાવે છે. ૧ આવશ્યક, ૨ અવશ્ય કરણીય, ૩ ધ્રુવ, ક નિગ્રહ, પ વિધિ દ અધ્યયન ષક, છ વર્ગ, ૮ ન્યાય, ૯ આરાધના અને ૧૦ માર્ગ. એ તેના સમાન અર્થ સૂચક દશ પર્યાય નામ છે. હવે તે દરેક નામની વ્યુત્પત્તિ વિગેરેથી સાર્થકતા બતાવે છે.
૧ સાધુ જનેએ તેમજ શ્રાવક જનોએ હોબ મળે અવશ્ય કરવું જોઈએ તેથી તે આવસ્મય-આવશ્યક કહેવાય છે. અથવા આમર્યાદા–અભિવિધિ વાચક હોવાથી આ-મર્યાદા-અભિવિધિવડે ગુણોને અપાશ્રય એટલે આ ધાર એ તેનો અર્થ થઈ શકે છે, તેથી તે આવાય–પાશ્રય એટલે ગુણા ધાર કહેવાય છે. અથવા જ્ઞાનાદિક ગુણ પ્રત્યે આ સમતા આત્માને વિશે કરે છે તેથી તે આસબ--અવકે કહેવાય છે. અથવા ગુણશન્ય ( ગુણ રહિત આત્મા ને ગુણવ ા મ મ છે-વાસિત કરે છે. તેથી આવય-માધક કહેવાય છે. આવા વા-દિક જેમ વસ્ત્રને ગુવા આપે છે તે રાણવડ અને વાસે-ભાવે-જે તેથી પણ આવાસ કહેવાય છે. તેમજ આ એ સાર્થથી જેમ અવડે શરીરને આચ્છ છે તેમ અનેક ગુણ –ાના ! મને આ દેવી લે તે પણ આવરીય-રામ કહેવાય છે. એ બે વચ્ચે રૂપ પયય નામ વ્યાખ્યા કહી; એવી રીતે “ અવશ્ય કરાય ” વિગેરે બાકીનાં પર્યાય નામે પણ સિદ્ધાન્ત-લક્ષણાનું વિદ્યાનું જનાએ વ્યાખ્યા કરી લેવી. તે એ રીતે મુગટ જેને અવશ્ય કરવા યોગ્ય હોવાથી તે અવશ્ય કરણીય કહેવા તથા અર્થશી -શક્ષિત હોવાથી તે પ્રવ કહેવાય. એ વડે ઇન્દ્રિય કષાય

Page #7

ભાવ-ઉપક્રમ.
ભાવ શત્રુઓને નિગ્રહ કરી શકાય છે માટે તે નિગ્રહ કહેવાય. અન્ય આચાર્યો એમ કહે છે કે પ્રવાહથી અનાદિ કાળના હોવાથી કર્મને ધ્રુવ કહિયે. તે ધ્રુવ કર્મને આ વડે નિગ્રહ કરી શકાય છે માટે તે ધ્રુવ નિગ્રહ પણ કહેવાય. કર્મવટે મલીન થયેલા આત્માની વિશુદ્ધિ હેતુક હોવાથી તે વિશુદ્ધિ કહેવાય. સામાયકાદિક છ અધ્યયનરૂપ હેવાથી તે અધ્યયનપર્ક કહેવાય. રાગાદિક દે આ વડે દર વર્જી શકાય માટે તે વગર કહેવાય. અન્ય આચાર્યો કહે છે કે આ અધ્યયનના સમૂહરૂપ હોવાથી તે અધ્યયનષદ્ધવગ પણ કહેવાય. અભીષ્ટ અર્થ શિક હવાને સમ્યગૂ ઉપાય હોવાથી એ ન્યાય કહેવાય. અથવા જીવ અને કર્મને અનાદિ કાળને આશ્રયાયીભાવ સંબંધ તેડવાને નિવેડે લાવે છે માટે તે ન્યાય કહેવાય. મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરવા હેતુરૂપ હેવાથી તે આરાધના કહેવાય. અને મિલનગરે પોંચાડનાર હોવાથી તે માર્ગની પેરે માગ કહેવાય. એ રીતે દશે પર્યાય નામની સાર્થતા સમજી ભવ્યાત્માએએ ભાવ આવશ્યક કરવા પૂરતે પ્રયત્ન સેવ. ઈતિ શમૂ.
સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી.
માવ–૩પમ.
( વિશેષાવશ્યકે પૃષ્ઠ ૪૩૬-૪૨૦) અત્રે પ્રસ્તાવે જે ઇંગિત આકારદિવડે પારકા હદયને ભાવ જાણી લે –સમજી જ તે સામાન્ય રીતે ભાવ-ઉપક્રમ કહેવાય છે. વિશેષ વ્યાખ્યા કરતાં તે ભાવઉપકમ બે પ્રકારને કહ્યું છે. એક તે સંસારના કારણરૂપ અપ્રશરત એટલે માઠે અને બીજે મેલના હેતુરૂપ પ્રશસ્ત એટલે સડે. તેમાં પ્રથમ અશુભ ભાવઉપકુમ સંબંધી બ્રાહ્મણ વેશ્યા અને અમાત્યાદિકનાં દૃષ્ટાંત નીરો મુજબ કહા છે.
પ્રથમ બ્રાહ્મણ દૃષ્ટાંતઃ કોઈ એક બ્રાહ્મણીને ત્રણ પુત્રીઓ હતી. પરણ્યા બાદ તે બધી પુત્રીઓ સુખી થાય તેમ કરું એમ વિચારી માતાએ મોટી પુત્રીને કહ્યું કે જ્યારે તારો પતિ વાસભવનમાં તારી સાથે રમવા આવે ત્યારે તારે કંઇક ભૂલ યા અપરાધ બનાવીને તારા પતિને પગની લાત મારવી. પછી તે જે કરે તે મને જણ
જે. પુત્રીએ પણ તેમજ કર્યું. એટલે તેને પતિ પણ નેહઘેલે બની “અરે પ્રાણથી અત્યંતવ્હાલી સ્ત્રી ! ત્યારે સુકમાળ ચરણ દુઃખા હશે” એમ કહી તેણીના રારને દબાવવા લાગે. આ બનેલી હકીકત પુત્રીએ માતાને જણાવી. માતા

Page #8

જનધર્મ પ્રકાશ.
પાણે જમાઈના હૃદયને ભાવ જાણીને પુત્રીને કહેવા લાગી કે “હે પુત્રી ! હાહા ઘરમાં તેને રૂ તેમ કરજે, હારે ધાણ તારું વચન લેપશે નહિં.” બીજી
કરીને એમજ શિખવ્યું એટલે તેણીએ પણ પિતાના પતિને પગનો પ્રહાર કર્યો. તેથી “કુળવંતી સ્ત્રીને આમ કરવું ઘટે નહિં' એમ કહી લગારક રીરા કરી તેના પતિ માન રહ્યું. એ હકીકત માતાને જણાવ્યાથી તેણીએ કહ્યું કે પુત્રી ! નું પણ સહારા ઘરમાં કંઇ જ કર. હા પતિ લગાંડ રીરા કરી બેસી રહશે.” બીજી પુત્રીએ પણ માતાની શિખામણથી તેવીજ રીતે પોતાના પતિને પગ કાર કર્યો એટલે તેણે તત્કાળ અત્યંત કેપ કરીને કહ્યું કે “નિચે તું કુળવંતી નથી, તેથીજ આવું અઘટિત આચરણ કરે છે ” એમ કહી ખૂબ માર મારીને ઘરમાંથી તેને કાઢી મૂકી. તેણે માતા પાસે આવી સર્વ હકીકત જણાવી. જમાઇના સ્વભાવથી વાકેફ થયેલી તે જમાઈ પાસે આવી કહેવા લાગી કે “હે વા! પ્રથમ સમાગમ વખતે વહએ વરને આમ કરવું જોઈએ એવી અમારી કુળ રીતિ છે” એમ કહી જમાઈને સમજાવી પુત્રીને ઠેકાણે પાડી. અને પુત્રીને કહ્યું કે “હે બેટા ! લ્હારો ભર વરસ છે, એ હારા દાબમાં રહેશે નહિં, તેથી હારે તેને પરમ દેવની પરે પ્રમાદ રહિત સેવક એગ્ય છે, ” ઈતિ બ્રાહ્મણી દૃષ્ટાંત
- હવે ગણિકાનું દૃષ્ટાંત કહે છે –
કોઈ એક નગરમાં ૬૪ કળામાં કુશળ, રૂ૫ લાવણ્યાદિક ગુણવાળી દેવ દત્ત નામની વેશ્યા વસે છે. તેણીએ કામી જનોનો અભિપ્રાય જાણી લેવા માટે ભોગ વિલાસ કરવાને સ્થાને મિતે ઉપર સ્વસ્વ વ્યાપારને કરતી સર્વ રાજપુ બાદિક જાતિનાં ચિત્રામણ કરાવેલાં છે. ત્યાં જે કોઈ સાદિક આવે છે તે જે જે અભ્યાસમાં કુશળ હોય છે તે તે સંબંધી ચિત્રામણ દેખીને બહુ પ્રશંસા કરે છે. એ ઉપરથી આ વેશ્યા આવનારને રાજપુત્ર કે બીજે જાણી નિધારી તેની સાથે યચિત વર્તે છે. આવનાર કામીજનની ઈચ્છાનુસાર વર્તવાથી તેણીને તેનું પુષ્કળ ધન મળે છે. ઈતિ ગણિકા દષ્ટાંત
હવે માત્રાનું દશાંત કહે છે. (કોઇ એક નગરમાં રાજા ને સાથે પૈડા લાવવા નીકળે. માર્ગમાં જ માં રાજાના ઘડાએ રાજ્ય માં પશાબ કર્યો. તે સ્થળની ભૂમિ દિયર હોવાથી ઘડાનું મુવ જી ત્યાંજ બંધાઈ ગયું. વાડીથી પાછા ફરતી વખતે રાજાએ ઘણે અમય થયા છતાં નહિં મૂકાયેલું મૂત્ર જળ તે અવસ્થામાં જ પડેલું જોયું, અને વિચાર્યું કે આ સ્થળે ચિરકાળી પાણી ટકી રહે એનું સુંદર તળાવ

Page #9

ભાવ-ઉપક્રમ.
થઈ શકશે એમ વિચારો તે રાજા ઉકત સ્થળ સામે ઘણે વખત જોઈ રહ્યા. તેથી દાંત આકારની કુશળતાવડે રાજાના હૃદયને વિચાર જ લઈ રાજાને હુકમ મેળવ્યા વગર અમાત્ય તેજ સ્થળે એક વિશાળ તળાવ બંધાવ્યું. અને તેની પાળ ઉપર સર્વ રૂતુ સંબંધી કૂલ ફળ નીપજે એવાં અનેક જતિનાં વૃક્ષે વવરાવ્યાં. અન્યદા તેજ માર્ગે જતાં રાજાએ તે વિશાળ સરોવર દેખીને પૂછ્યું કે “માનસ પરોવર જેવું રમણિક આ સરોવર કોણે બનાવ્યું ? ? ત્યારે અમાત્યે કહ્યું કે “આપે જ.” ચકિત થઈને રાજા બે કે “શી રીતે? મેં આ સરવર કરાવવા કેને ક્યારે આજ્ઞા આપી છે?” ત્યારે અમાત્યે બનેલી બધી હકીકત સંભળાવી. તેથી “અહો ! આ અમાત્ય પારકા ચિત્તને કેવો સમજી જાય છે” એમ વિચારી પ્રસન્ન થયેલા રાજાએ તેની આજીવિકામાં વધારે કરી આપવાદિકવડે તેના ઉપર અનુગ્રહ કર્યો. એ આદિક સંસાર ફળ આપનાર બીજે પણ અપ્રશસ્ત ભાવ ઉપક્રમ પિતાની બુદ્ધિવડ સુર જનેએ જાણી લે. - હવે પ્રશસ્ત એટલે રૂડો ભાવ ઉપકમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે.
અત્રે પ્રસંગે જે રૂડા મનને શિવ્ય સ્વહિતાર્થે શ્રત અભ્યાસાદિક માટે શુભ હેતુથી ઇગિત આકારાદિવડે ગુરૂ મહારાજના હદગત ભાવ જાણી લઈ ગુરૂ મહારાજને પ્રસન્ન કરવા પ્રવર્તે તે મેક્ષ-ફળને આપવામાં હેતુરૂપ હોવાથી પ્રશસ્ત ભાવ ઉપક્રમ કહેવાય છે. તેને જ અત્ર અધિકાર છે. ગુરૂ મહારાજના ચિત્તને પ્રસન્ન રાખવું તે નિમિત્તે હરેક રીતે ગુરૂની અનુકૂળતા સાચવવી એ શિષ્યનું ખાસ કર્તવ્ય છે. ઇગિત આકાર પ્રમુખમાં કુશળ હોય તે શિષ્ય તેવી સર્વે અનુકૂળતા સાચવીને ગુરૂનું ચિત્ત સુપ્રસન્ન રાખે છે. અને એવી અનુકુળ પ્રવૃત્તિથી ગુરૂ મહારાજ પ્રસન્ન થઈ વિનીત શિષ્યને શાસ્ત્ર-રહસ્ય સારી રીતે બતાવે છે.
કદાચ કુશળ શિષ્ય પ્રત્યે પૂજ્ય ગુરૂ એમ કહે કે “હે વત્સ ! આ ઉજવળ કાગને તું ને ! ” ત્યારે પણ તેમનું તે વચન શિષ્ય માન્ય જ રાખવું અને તેનું રહસ્ય જાણવાની ઈચ્છા હોય તે બીજે વખતે એકાન્તમાં ગુરૂ પ્રત્યે તેનું કારણ પૂછવું. સુવિનીત શિષ્યની તેવી જિજ્ઞાસા ગુરૂ મહારાજ પૂર્ણ કરેજ. જેમ રાજાની ઇચ્છાથી ગુરૂ મહારાજાએ “ગંગા નદી કઈ મુખી વહે છે? ” એમ શિષ્યને તપાસી લાવવા કહ્યું. તે શિખે બરાબર તપાસીને જણાવ્યું. તેમ ગુરૂ મહારાજ રાંબંધી સર્વ કઈ કાર્ય કરવામાં શિષ્યવળે સાવધાન રહેવું.
એ વાતને પરમાર્થ કથાનક ઉપરથી ફુટ સમજશે માટે તે કહે છેકન્યકુજ નગરમાં કેઈએક રાજાએ આચાર્ય સાથે વાત પ્રસંગે કહ્યું કે રાજપુત્ર વિનયવંત હોય છે. ત્યારે આચાર્યે જણાવ્યું કે “સાધુએ વિનયવંત

Page #10

જૈનધર્મ પ્રાશ, હોય છે. 'રાજાને તંત જોઈ આચાર્યે કહ્યું કે “સદગુણવાળા તમારા રાજપુત્રની પરીક્ષા કરિચ અને અમારો જે સાધુ તમને અવિનીત દેખતે હેય તેની પરીક્ષા કએિ.” રાજાએ તે કબૂલ રાખ્યું. પછી આપસમાં સંકેત કરીને અતિ વિનયવંત ગણાતા રાજપુત્રને આજ્ઞા કરી કે “ગગા કઈ મુખી વહે છે? તે શોધી લાવ.” રાજપુત્રે કહ્યું કે “આમાં શું શોધવાનું છે ? બાળ નેપાળ સહુ કોઈ જાણે છે કે ગંગા પૂર્વમુખી વહે છે.” રાજાએ કહ્યું કે “અહિંજ શું વિતડાવાદ કરે છે? જરા જઈને તે ખરો.” એમ કહેવાથી મનમાં ખેદ જાગ્યા છતાં, મહા મુશીબતે તેને ઢાંકી રાખી ત્યાંથી તે બહાર નીકળે. સિંહદ્વારે નીકળતાં કુમારને કઈ મિત્રે પૂછ્યું કે “ભાઈ ! કઈ બાજુ જવું થાય છે ? ” ત્યારે તેણે રેષયુક્ત કહ્યું કે “અરણ્યમાં રોઝડાઓને લુણ દેવા જાવું છે. ” મિત્ર કહ્યું એવું શું થયું છે?” ત્યારે રાજપુત્રે રાજાએ ફરમાવેલી સઘળી હકીકત તેને કહી સંભળાવી. પછી મિત્રે કહ્યું કે “જે રાજને ભૂત લાગ્યું છે તે તારે પણ શું એમજ કરવું? પાછા જઈને કહે કે-મેં ગંગા નદી નિરખી જઈ તે પૂર્વ સન્મુખી વહે છે.” રાજપુત્ર તેમજ કર્યું. છુપા બાતમીદારે રાજાને સર્વ વાત જણાવી. તેથી ભોંઠા પડેલા રાજાએ કહ્યું કે “ઠીક, હવે સાધુની પણ પરીક્ષા કરિયે. ” પછી રાજાએ જેને અવિનીત જે જોઈને બતાવ્યું તે સાધુની પરીક્ષા માટે કબુલ થયેલા ગુરુ મહારાજે શિષ્યને બેલાવી કહ્યું કે “જઈને તપાસ કરે કે કઈ દિશાએ ગંગા વહે છે? ” “ગગા પૂવૉભિમુખી વહે છે. એમ ગુરૂ મહારાજ જાણે છે છતાં આમ પૂછવાનું કંઈ પણ કારણ હશે” એમ મનમાં નિશ્ચય કરી શિષે કહ્યું કે “ આપની આજ્ઞા પ્રમાણ છે” એમ કહી તે ત્યાંથી નીકળે અને ગંગા પાસે આવ્યો. આવીને તે તેની તપાસ કરી, વળી બીજા પછી એક નર કાદિક વહેતાં જે તે પુર્વ સન્મુખી વહે છે એમ નિશ્ચય કરી ગુરુ મહારાજ પાસે એવી જણાવ્યું કે “ આવી આવી રીતે ખાત્રી કરે ગંગા પૂર્વ સન્મુખી વહે છે એમ નિર્ણય કર્યો છે. બાકી તત્વ તે આપ જાણે મતલબ કે મેં તે આવી રીતે ખાત્રી કરી છે, બાકી આપ કહો તે પ્રમાણ છે.' છાની બાતમી આપનારે આ શિવ્ય સંબંધી સઘળી ચેષ્ટા-હકીકત રાજાને નિવે દન કરી. એટલે હર્ષતિ રા ગુરુ મહારાજનું વચન કબૂલ કર્યું. ભા' દિપકમ ઉપર આ શિષ્યનું દષ્ટાંત કહ્યું તેમ, ગુરુ મહારાજનો હદગત આશર સમજી, અન્ય શિષ્યએ પણ ગુરૂના આશા અનુસાર ચાલી તેમની પ્રસન્ન મેળવવા અવશ્ય પ્રયત્ન કરો.
સન્સિવ કરવિજયજી.

Page #11

जीवदया-अनुकंपा दान.
( ઉપદેશ તરંગિયામ્)
(લેખક-મુનિ કપૂરવિજયજી.) જીવદયા ગુણ વેલડી, પી રિસહ જિસુંદર શ્રાવક કુલમંડપ ચઢી, સીંચી કમરનરિદ. " જીવદયા રૂપી ગુણની વેલડી યુગાદિ ભગવાને આ ભસ્તક્ષેત્રમાં રોપી, તેને ત્યાર બાદ થયેલા અનેક જૈન રાજા મહારાજાઓએ પિષણ આપ્યું. એટલે તે વધીને શ્રાવકના કુળરૂપી માંડવા ઉપર ચઢી–આરૂઢ થઈ-છવાઈ રહી. તેને ફરી આ કલિકાળમાં થયેલા પરમહંત શ્રી કુમારપાળ ભૂપાળે અત્યંત સિંચીને દૂઠ રૂઢ કરી દીધી. તેમના પિતાના રાજ્યમાં ૧૧ લાખ અને ગળેલું પાણી પાવામાં આવતું ઇત્યાદિક જીવદયાને લગતા ઘણે હેવાલ કુમારપાળબંધ, ચરિત્ર તથા રાસ પ્રમુખમાંથી મળી આવે છે. અન્ન એ પ્રાણીઓને પ્રાણ, પ્રાણીઓનું ઓજસ અને સુષધિ છે માટે અન્નદાન પ્રધાન છે. અન્ન, જળ અને સુભાષિત એ ત્રણ વાનાં પૃથ્વીમાં ખરાં (આવશ્યક) રત્ન છે. કેમકે એ પ્રાણીઓને સવ તુષ્ટિ પુષ્ટિ સમપે છેએ હોય તેજ બીજા બધાં વાનાં હાયછે, નહિં તે તે અળખામણાં થઈ પડે છે. એમ સમજી સુજ્ઞ જનોએ પ્રાણીઆને પુષ્ટ પ્રતિકારી નિર્દોષ અાદિ દાન ખંતથી આપવું ઘટે છે. લેકમાં કહેવાય છે કે “રંગ પાનિકિ પાનિ ” એ સર્વ અન્નદાનનો મહિમાજ બતાવે છે. શ્રી સંમતિ રાજાએ જૂદા જૂદા દેશોમાં ૭૦૦ દાનશાળાઓ દીન દુઃખી જનોને ઉદ્ધાર કરવા ચાલુ કરાવી હતી. જો કે મેક્ષફળદાયી દાનમાં પાવાપાત્રની વિચારણા કર્તવ્ય છે; પરંતુ ગમે તે દીન દુઃખી જને પ્રત્યે અનુકંપાદાનને કયાંય નિષેધ કરવામાં આવેલો નથી. એટલું જ નહિ પરંતુ દયાવડેજ કોઈપણ પ્રાણી ધર્મને અધિકારી થઈ શકે છે. દયા-અનુકંપા વગરની કરણી માત્ર નિષ્ફળ-. પ્રાય છે. ત્યારે દયાવડે સર્વ કરણી શોભામય અને સફળ થાય છે, એમ સમજી શ્રી જગડુશાહે ભારે દુષ્કાળમાં દુનિયામાં અનેક સ્થળમાં દાનશાળાઓ સ્થાપી અનેક જનોને ઉદ્ધાર કર્યો હતો. તેને અધિકાર કંઇક સ્પષ્ટ રીતે સમજવા જેવો હોવાથી નીચે લખે છે. એકદા સમયે જગડુશાહ ભેજન કરવા બેઠા હતા, ત્યારે કંઈક વૃદ્ધ-સિદ્ધિ પુરૂષ તેમના દ્વારે આવી ઉભા રહ્યા. મધ્યાહ્ન સમય થયેલ હોવાથી તેને આદરપૂર્વક બેસાડી શેઠે જમાડ્યા. ઘણું જન અને પાણી આપ્યા છતાં તેને તૃપ્તિ થઈ નહિ ત્યારે આશ્ચર્ય પામી શેઠે તેને તેનું કારણ પૂછ્યું. એટઢે

Page #12

.
તે સિદ્ધ પુરૂષે કહ્યુ કે ‘ આજથી માંડી પાંચ વર્ષે નવાં ધાન્ય અને નવાં જળ નજરે પડશે. ' એમ કહી તે અદૃશ્ય થઇ ગયે. એ વચન ઉપરથી પાંચ વર્ષને દુકાળ પડવાના જાણી શકે પોતાના નેકરી પાસે સર્વ શક્તિથી સર્વ દેશેામાં ધાન્યના સંગ્રહુ કરાવ્યે. અને દુકાળથી લાર્કનુ રક્ષણ કરવા માટે જુદે દે સ્થળે ૧૧૨ દાનશાળાઓ સ્થાપી દીન જનને યથેચ્છ દાન આપવા માંડયું. જગડું કોડની એવી કીર્તિ સાંભળી વીસળદેવ રાજાએ વિશ્વલનગરમાં એક દાનશાળો માંડી, પણ તેમાં સંપત્તિના અભાવે ઘીને બદલે તેલ આપવા માંડ્યું, તેથી કાઇક ચારણે કહ્યું કે ‘તું પરીસઇ ફાલિસિઉં, એક પરીસઇ શ્રી ' ( તું તેલ પીરસે છે અને જગશે તો ધી પીરસે છે ) ! એ વચન સાંભળી મત્સર તજી તેણે જગડુશાહપાસે પ્રણામ કરાવવા અધ કર્યો. જગડુશાહ ત્યાં દાન દેવાની માંડવીમાં બેસી દ્રવ્ય દેતા હતા ત્યાં વચમાં એક પડદો બંધાવતા હતા. એવી મતલખથી કે જે કુલીન જને જાવડે પ્રગટ દાન લઈ ન શકે તે પોતાને હાથ પડદામાં જગ શાપાસે લખાવે એટલે શેઠ સહુ સહુના ભાગ્ય પ્રમાણે ૧૦૦-૨૦૦ વિગેરે રકમ આપે. એક વખતે પેાતાના ભાગ્યની પરીક્ષા કરવા વીસલદેવે પડે વેષ પરાવર્તન કરીને એકલા આવી પડદામાં પોતાના જમણે હાથ ધર્યાં એટલે તેના હાથની રેખાએ અને લક્ષણાવડે તેને કોઈ ભાગ્યવંત રાા છતાં કંઇક તેવાજ દુઃખમાં આવી પડેલે જાણી તેની જીંદગી પર્યંત સુખ થાય એટલા માટે શેઠે તેના હાથમાં પોતાની મણિમંડિત એક મુદ્રિકા (વીંટી) કાઢી મૂકી. તે લડ઼ી ક્ષણવાર ખમી ફરી ડાબે હાય તેણે લખાવ્યેા. તે ાઇ શેઠે તેમાં બીજી મુદ્રિકા મૂકી. તે તે મુદ્રિ કાએ લઈ તે પોતાના આવાસમાં આણ્યે. બીજે દિવસે જગડુશાને ખેલાવી તે અંતે મુદ્રિકા બતાવી કહ્યું કે ‘શેડ આ શુ ?’ ત્યારે શેઠે કહ્યુ કે ‘સુખી જાને સર્વત્ર સુખ” છે અને દુઃખીને દુઃખજ છે. ” એમ સાંભળી શેડના સકાર કરી તેને બહુમાનપૂર્વક વિદાય કર્યાં. એ રીતે અનુક’પાદાન ઉપર જગડુશાહનુ ટ્રષ્ટાંત કહ્યું છે તે સાંભળી અધિક યા થવુ.
:
તળી ભીમસાધુએ પણ દુઃખી વણીકાના ઘરે લાવત ( લાજવાળા ) ના હિતમાટે જેમાં ગુપ્ત રીતે સેાના મહેર અને રૂપા મહેારા નાંખવામાં આવેલી હતી એવાં ભેદક મેકલી આપ્યા હતા, તેમજ પાટણ વિગેરે શહેરોમાં ઘણી દાનશાળામે, કાઢી હતી, વળી તુષ્ટાએ ઘેરી લીધેલા સેન્ડદેશ વિગેરેના અંધા ખાળ વૃદ્ધ જનાને પેાતાનુ દ્રવ્ય આપીને છોડાવ્યા હતા, અને તેમને અન્ન વચ તયા દ્રન્દ્રાદિક દઈને સુખી કર્યાં હતા.
એકાદા રહેલાડીએ ચઢેલા ભેાજરાજાએ ચૈટામાં ધાન્ય વીણતા રાજ

Page #13

જીવદયા-અનુષા દાન.
૧૭૧
શેખર કિવને દેખી આ પ્રમાણે કહ્યું. જે પોતાનું ઉદર પૂરવાને પણુ અસમર્થ છે તેમના જન્મનુ' પ્રયેાજન શુ છે • અર્થાત્ તેમનુ જિવત નકામુ` છે. ભાજનું એવુ વચન સાંભળી કવિ એલ્યા કે ‘સુસમ છતાં પણ જે પાપકારી નથી તેમના જન્મનુ પણ શું પ્રયેાજન છે ?’ અર્થાત્ તેમનુ પણ જીવતફેક છે. તે સાંભળીને ફરી ભોજરાજએ કહ્યું કે ‘ હૈ જનનિ ! ( પૃથ્વી–માતા) તુ એવા પુત્રને જન્મ આપીશ નહિ, કે જે અન્યની યાચના કરવામાંજ કુશળ હાય, ' તે સાંભળી કવિ બોલ્યા કે ‘હું માતા! તું એવા પુત્રને પણ ઉદરમાં ધારીશ નહિ કે જે કરેલી પ્રાર્થનાના ભ'ગ કરે, ' મતલબ કે એવા નગુણા પરેશપકાર દાક્ષિણ્યતાદિક ગુણુથી હીન જનેને જન્મ પણ નકામે છે, એમ તે વિએ કહ્યું તે દાવાર એવા ભાજરાજાએ તે કવિને ૧૦૦ ગામ અને એક ક્રોડ સાનામહેારની અક્ષીશ કરી.
>
એ રીતે ભાજરા અનુક`પાદાન દેતા હતા. તથા વિક્રમાદિત્ય રાજાએ પણ સુવર્ણ પુરૂષના પસાયથી સુવર્ણ વર્ણવી પૃથ્વીને અતૃણ કરી હતી, તેથી અદ્યાપિ પર્યંત તેને સંવત્સર પ્રવર્તે છે. એકદા સમયે લક્ષ્મીદેવીએ પ્રસન્ન થઇ પ્રગટપણે વિક્રમ રાજાને વરદાન માગવા કહ્યું. ત્યારે તેણે લેાકાની અનુકંપાથી માળવા દેશમાં કપિ દુકાળ ન પડે ' એવું વરદાન માગ્યુ, જે યાવ દિવાકરા એટલે કાયમને માટે દેવીએ કબૂલ રાખ્યુ. અત્યારે પણ દુળ લોકાને દુકાળમાં માલવદેશજ આધાર ગણાય છે.
C
"
વિક્રમાદ્રિય રાન્તએ પાતાના કાશાધ્યક્ષ ( ભંડારી ) તે કાયમ માટે હુકમ કરી રાખ્યા હતા કે કોઇ પણ દુઃખી માણસ નજરે પડે તેને હજાર સેાનામાર, જેની સાથે મારે સંભાષણ થાય તેને ૧૦ હજાર, જેના વચનથી હું હસુ તેને એક લક્ષ, અને જેનાથી મને ઘણાજ સતોષ થાય તેને ૧ ક્રેડ સેાનામહાર આપી દેવી. દાનેશ્વરી વિક્રમરાજાની એ સાની સ્થિતિ હતી. અનુકંપાદાનનુ કેટલું મહામ્ય કહિંયે ? ટુંકાણમાં
ઉત્કૃષ્ટ આરોગ્ય, નિષ્કંટક રાજ્ય ( અખંડ સામ્રાજ્ય ), પ્રગટ નિરૂપમ રૂપલાવણ્ય, અતિ ઉજ્વળ-યશ-કીર્તિ, વળી ધન, યાવન, દીર્ઘ આયુષુ, અફિટેલ પરિવાર, અને આજ્ઞાવી ઉદાર દીલનાં પુત્રો એ બધું આ ચરાચર જગત્માં દયાનું જ ફળ સ*ૐ. દુનિયામાં જે કઇ ભવ્ય, આશ્ચર્યકારી, આનંદકારી અથવા પ્રશ'સાપાત્ર દેખાય છે તે સર્વ કૃપા-દેવીને જ પ્રભાવ જાણવા. કહ્યું છે કે" कृपानयामहातीरे सर्वे धर्मास्तृणाङ्कराः । જ્યાં શોષવતાયાં, વિંયંતિ તે ચિમ્ | ''

Page #14

જૈનધર્મ પ્રકાશ એટલે કૃપા નદીના વિશાળ કાંઠે સર્વ ધર્મો તૃણુકર (reen verdure)લીલા છમ ઘાસની પરે વિલસી રહે છે પરંતુ તે કૃપાનદી જ્યારે સુકાઈ જાય છે ત્યાર પછી તે ક્યાં સુધી ટકી શકે છે? તરતજ ત્યાં ઉગેલા ઘાસની પરે ધર્મ પણ શોભા રહિત-સાર સત્વરહિત રીફા પડી જાય છે. એ તે જ્યાંસુધી દયાને પ્રવાહ વહેતો હોય છે ત્યાંસુધી જ સર્વ શોભા-સાર-રાવ-આનંદ અને ગુખ સમાધિ સમાપે છે. પછી તે તે કેવળ નામશેષજ રહે છે. અત્રે પ્રસંગે છે જે મહાપુરૂનાં ઉદાર ચરિત્ર કહેવાયાં છે તેમાંથી પસાર માત્ર એ લેવાનો છે કે આપણે સહુએ આપણું હૃદય કમળ લાગામીવાળું- દયા કરી કરતા દૂર કરી, દીન દુઃખી જનોની વહારે ચઢી પદુખ ભંજન” બિરૂદ પ્રાપ્ત કરવું યોગ્ય છે.
ઈતિશ.
तप संबंधी खुलासो.
ચાલુ વર્ષના બીજા અંકમાં સંવર મુનિની કથામાં તેમણે જે જે તપ કર્યા તેમાં ભદ્ર, મહાભદ્ર, ભદત્તર અને સર્વતોભદ્ર એ ચાર પ્રકારના તપ કર્યો છે, તેની માટે સાધારણ સમજને અંગે નીચે લખવામાં આવેલી છે. પણ તે તપનું જે સ્થાને વર્ણન લખેલ છે તે તપાસતાં તેમાં ભૂલ થયેલી છે. એ ચારે પ્રકારના તમાં ઉપવાસ ને પારણું તે તેમાં લખ્યા પ્રમાણે જ છે પણ ઉપવાસ કરવાની રીતિમાં ફેર છે તે નીચે પ્રમાણે
ભદ્ર તપ–૧–૨-૩-૪--૫ એમ ૧૫ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે એક લતા, ૩-૪-પ-૧-૨ એમ ૧૫ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે બીજી લતા, ૫-૧-૨-૩-૪ એમ ૧૩ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે ત્રીજી લતા, ૨-૩-૪-૫–૧ અમ ૧૫ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે ચિથી લતા ને ૪-૫–૧-૨-૩ એમ ૧૫ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે પાંચમી લતા--આ પ્રમાણે છપ ઉપવાસ ને રપ પારણા મળી સે દિવસે પાંચ ઓછીએ. તે પ્રમાણે ભદ્ર તપ થાય.
મહાભક તપ-૧-૨-૩-૪-પ-૬-૭ એમ ૨૮ ઉપવાસ ને છ પારણે પહેલી એવી, –––૭-૧-૨-૩ એમ ૨૮ ઉપવાસ ને ૭ પારણે બીજી
છો, છ-૧-૨-૩-૪-પ-૬ એમ ર૮ ઉપવાસને ૭ પારણે ત્રીજી આળી, ૩ ૪ ૫-૧-૭-૧-૨ એમ ૨૮ ઉપવાસ ને ૭ પારણે એથી ઓળી, ૬-૭-૧-૨-૩
-પ અને ૨૮ ઉપવાસ ને ૭ પારણે પાંચમી એળી, ૨-૩-૪--૬-૭-૧એમ ૨૮ ઉપવાસ ન છ પાણે છ ળી, પ-૬-૭-૧-૨-૩-૪ એમ ૨૮ ઉપ

Page #15

વસ ને ૭ પારણે સાતમી એળી-કુલ ૧૯૬ ઉપવાસ ને ૪૯ પારણે-એકંદર ૨૪પ દિવસે મહાભદ્ર તપ થાય.
ભત્તર તપ-પ-૬-૭-૮-૯ એમ ૩પ ઉપવાસને પાંચ પારણે પહેલી આળી, ૭-૮ ૮-પ- એમ ૩પ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે બીજી ઓળી, ૯-૫ ૬ ૭-૮ એમ ૩પ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે ત્રીજી ઓળી, ૬-૭-૮-૯-૫ એમ ૩૫ ઉપવાસ ને પાંચ પારણે ચોથી ઓળી અને ૮-૯-પ-૬-૭ એમ ૩૫ ઉપવારા ને પાંચ પારણે પાંચમી ઓળી-એમ એકંદર ૧૫ ઉપવાસ ને ૨૫ પારણું મળી ૨૦૦ દિવસે ભદ્રત્તર તપ થાય. આ સર્વતોભદ્ર તપ–પ-૬-૭-૮-૯-૧૦-૧૧ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે પહેલી એળી, ૮-૯-૧૦-૧૧-૫-૬-૭ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે બીજી એળી, ૧૧-૫-૬-૭-૮-૯-૧૦ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે ત્રીજી ઓળી, ૭-૮-૯-૧૦-૧૧-૫-૬ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે એથી ઓળી, ૧૦-૧૧-૫-૬-૭-૮-૯ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે પાંચમી ઓળી, ૬-૭ ૮-૯-૧૦-૧૧–પ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે છઠ્ઠી ઓળી, ૮-૧૦–૧૧–૫ ૬-૭-૮ એમ પદ ઉપવાસ ને ૭ પારણે સાતમી એળી-કુલ ૩૯૨ ઉપવાસ ને ૪૯ પારણા મળી ૪૪૧ દિવસે સર્વતોભદ્ર તપ થાય.
આ ચારે પ્રકારને તપ-ભદ્ર પ્રતિમા સંબંધી તપ, મહાભદ્ર પ્રતિમાને તપ, ભત્તર પ્રતિમાને તપ ને સર્વતોભદ્ર પ્રતિમાને તપ એમ પણ કહેવાય છે.
આ તપ મુનિ મહારાજ કરે છે અને દરેક તપ અવિચ્છિન્ન કરવાને હોવાથી ઉચ્ચ સંઘયણવાળા કરી શકે છે.
चालु परिस्थिति पर प्रकीर्ण विचारो.
શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સના સાત અધિવેશનથી કેવા કેવા પ્રકારના લાભ થયા છે અને તેણે વ્યક્તિઓના વિચાર વાતાવરણમાં કેટલો મોટો ફેરફાર કર્યો છે તેનું સામાન્ય દિગદર્શન આપણે કર્યું. હવે એ સંસ્થાના સંબંધમાં જે વાંધાઓ લેવામાં આવે છે તેના સંબંધમાં વિચાર કરવો ખાસ પ્રસ્તુત છે. એ સંબંધમાં વિવેચન કરતી વખતે કેટલાક મુદ્દાઓ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂરીઆત છે. પ્રથમ હકીકત એ છે કે લાભાલાભની તુલના કરતી વખતે એકલા રધૂલ વિષય ઉપર આધાર રાખી નિર્ણય ઉપર આવી જવું નહિ; પણ આંતરિક લાભાલા

Page #16

૧૮
જનધર્મ પ્રકાશ. ભને પણ લક્ષ્યમાં લેવા. બીજું લાભાલાભને વિચાર કરતાં કદાચ સહજ નુકશાન જણાય તો તે પર લય આપવા સાથે મોટા લાભ બરફ ખાસ ધ્યાન આપવું અને સરવાળે વિશેષ લાભ જણાય તે કાર્ય વણિગ બુદ્ધિથી આદરવું અને ત્રીજું આવી બાબતમાં પોતાના બાંધી લીધેલા મતોથી ઘસડાઈ ન જતાં નિપક્ષપાતપણે વિચાર કરી નિર્ણય ઉપર આવું. મુખ્યત્વે કરીને જે આટલી બાબત ધ્યાન પર રહે તે એવા નિણય ઉપર આવી શકાય છે કે જે નિર્ણયની વાસ્તવિક કિંમત હાય. પ્રસંગે બીજા મુદ્દાઓ ઉપર પણ ધ્યાન ખેંચવામાં આવશે પરંતુ એક વાત અત્રે જણાવી દેવી ઉચિત છે કે અમે પોતે જે કે એક પ્રકારના વિચારના છીએ અને તેથી બાંધેલા વિચારથી દોરવાઈ જતા હોઈએ એવો ખ્યાલ મગજમાં રહેવાથી આ સવાલની વિચારણા વખતે જેટલા પૂરતું બની શકે તેટલું ખ્યાલ પર ચાલ્યા ન જવાના વિચારને અવલંબી દીર્ઘ વિચારને પરિણામે જે નિર્ણય થયેલા છે તે અન્ય જવાબદાર વ્યક્તિઓના વિચાર માટે બહાર મૂકવાના ઠરાવ પર આવ્યા છીએ અને આ સવાલને અંગત ન બનાવતાં તેમના ભવિષ્યના મહાન હિત નેજ લયમાં રાખી અત્ર વિચારે બતાવ્યા છે.
પ્રથમ વાંધે એ લેવામાં આવે છે કે કોન્ફરન્સના અધિવેશનથી ખર્ચ બહુ થાય છે અને તેના પ્રમાણમાં તેથી લાભ થતો નથી. આ વાં વિચારતાં તેને નિર્ણય બે પ્રકારે રોષકારક રીતે થઈ શકે તેમ છે. પ્રથમ ખર્ચ ધારવામાં આવે છે તેવું મેટું થતું નથી. એક ગૃહસ્થને ત્યાં લગ્ન હોય તે તે પ્રસંગ ઉપર સારી રકમ ખરચી પિતાની પ્રતિષ્ઠા પ્રમાણે ધનને વ્યય કરે છે તે પછી મહા પુણ્યનો ઉદય હોય ત્યારે સમરત આયાવર્તના સ્વધર્મ બંધુઓને પોતાને આંગણે આમંત્રવાની પ્રબળ ભાવના થતાં તેમના આગતસ્વાગતમાં જે ખર્ચ થાય તે સારી રીતે થયેલ ખર્ચજ કહેવાય. આપણે સંઘ-નવકારશીના જમણમાં જે લખલુટ ખર્ચ કરીએ છીએ તેના પ્રમાણમાં આ ખર્ચ મેટું નથી. વળી બાળ હમેશાં બાહ્ય દેખાવ તરફ પ્રથમ આક્ષય છે તેથી એક મહા લાભ કરનારી હિલચાલને લોકપ્રિય બને નાવવા માટે પ્રથમ ભજનાદિન ખર્ચ ઉપરાંત મંડપ વિગેરેથી પણ આકર્ષક રચના કરવી ઉચિત ગણાય છે. આ નિર્ણય પર આવવામાં કદાચ એમ લાગવા સંભવ છે કે ઉપસ્થિત પ્રશ્નના નિર્ણયમાં ખ્યાલથી અથવા પૃર્વબદ્ધ વિચાર
થી દેરાઈ જવાય છે. આપણે ઉંદેશ બાળજીવને આકપણું કરી શંભુમેળ કવાનો નથી પણ જવાબદાર આગેવાનોને એકત્ર કરી કોમની પરિસ્થિતિ પર પણ વિચાર કરવાને છે. તે તેના સંબંધમાં એટલું જ જણાવવું પડશે કે પુર વિચાર કરનાર આગેવાને જે વિચાર કરે તેનો અમલ તે સર્વ બંધુઓ પાસે

Page #17

૧૫
ચાલુ પાસ્થિતિ પર પ્રકીર્ણ વિચારો. કરાવવાનું છે તેથી આ મહાન સંસ્થા તરફ કેટલાક વખત સુધી સર્વ બંધુએને આકર્ષણ કરી ખેંચવા જરૂરના છે. એક વખત એ હિલચાલ લોકપ્રિય થઈ જાય, અના પ્રત્યેક ડરાવના ગર્ભમાં કોમની ઉન્નતિનું સાધ્ય બરાબર લહયમાં રહે છે એ લોકોવિચાર થઈ જાય ત્યાર પછી અમુક આગેવાનને, વિચાર કરનારાઓને અને ઉત્સાહી કાર્યવાહકોને લાવી દીર્ઘ વિચાર કેમની ઉન્નતિ માટે કરવામાં આવે તે થયેલ નિર્ણયે સાર્વજનિક પ્રશંસા પામે, પણ જ્યાં સુધી એમ દૃઢ માન્યતા થાય નહિ ત્યાં સુધી ખર્ચને સવાલ આગળ કરી એક મહા લાભ કરનારી સંસ્થાને એક સામાન્ય સભાના આકારમાં ફેરવી નાખવી એ એના વૃદ્ધિ પામ્યા વગરના બીજને તેડી ઉખેડી ફેકી નાખવા જેવું થાય છે. અને વાસ્તવિક વિચારીએ તો શું ખર્ચ થાય છે? મેટી આવી સંખ્યામાં સ્વધમી બંધુઓ એકઠા થઈ એક બીજાને ઓળખી વિચારની આપ લે કરે અને સમૂહબળ બંધાય તેથી જૈનેતર વર્ગમાં અને ખાસ કરીને અધિકારી વર્ગમાં જે છાપ બંધાય છે તેની ખાતરજ આટલે ખર્ચ તે વાસ્તવિક ગણાય તેમ છે, છતાં કમનશીબે એમ દલીલ લાવવામાં આવે છે કે ખર્ચ બહુ થાય છે અને તેના પ્રમાણમાં કોમને તેનો લાભ મળતો નથી. આ દલીલ—વાં તદ્દન અયોગ્ય છે. ઉપર જણાવ્યું તેમ સમૂહુબળ એકત્ર થાય અને પરસ્પર પીછાન થાય તેટલો લાભજ ગર્ચના પ્રમાણમાં પૂરતું છે, પણ એ ઉપરાંત કે
જો કેમના વિચાર વાતાવરણમાં જે અદભુત ફેરફાર કર્યો છે તેનું પરિણામ તે પચીશ વરસ પછી જણાય, છતાં અત્યારે પણ આપણે તેના લાભ બહુ બતેવી શકવા સમર્થ છીએ. આગળ તેને સ્થળ લાભે ગણાવવા પ્રયત્ન કર્યો છે, પરંતુ સર્વથી મોટો લાભ એ છે કે જેન તરીકે વ્યક્તિ સ્વાતંત્ર્ય જાળવી કેમની પ્રગતિ સંબંધી વિચાર કરવાનું પ્રબળ લયબિંદુ તેણે પ્રાપ્ત કરી આપ્યું છે. કેટલીકવાર એમ બને છે કે અમુક વર્તમાન ચર્ચાને આગળ કરી તેને અનિષ્ટ વિભાગ આ સંસ્થાથી ઉત્પન્ન થયો છે એ આક્ષેપ કરી દેવામાં આવે છે; પરંતુ તેમાં બહુ ગફલતી થાય છે. જે હકીકતને કાર્ય કારણ સંબંધ જરા પણ ન કિય તેને એક બનાવી દઈ તેના પર અભિપ્રાય આપવા લલચાઈ જવું એમાં વૃષ્ટતાજ મુખ્ય કારણ છે. સ્વતંત્ર વિચાર કરવાના લક્ષ્યબિંદુ પ્રાપ્ત થવાની સાથે કઈ વખત માની લીધેલા સ્થાપિત હકોને પસંદ ન આવે તેવા વિચાર તરફ ઘસડાઈ જવાનું બની આવે છે તે તેને પ્રતિકાર થાય છે, પણ તેથી સ્થાપિત હકોએ જરા પણ ડરી જવા જેવું નથી; એ સંબંધી આગળ ઉપર વિચાર થશે. અત્ર એટલું જણાવવું યુક્ત છે કે બીજા અનેક લાભ ઉપરાંત વિદ્વાન અને ધનવાન વર્ગમાં જે જેન તરીકે દ ભાવના છેલ્લા દશ વર્ષથી જોવામાં આવે છે

Page #18

કે
પ્રકાશ.
તે બહુ સંતોષકારક છે અને છેલ્લા બે ત્રણ સૈકાનો ઇતિહાસ જોતાં તે ચક્કસ પ્રગતિ બતાવનાર છે. અને ખર્ચના સંબંધમાં આટલી હકીકત બનાવતાં છતાં પણ દીર્ઘદર્શી મનુષ્યના મનમાં એમ આવે કે કોન્ફરન્સને જે લેકચર્ચાનું સાધન બનાવવા માટે પ્રસિદ્ધિ મળવી જોઈએ તે મળી ચૂકી છે તે પછી ખર્ચ ઓછે કરવામાં અગવડ નથી. ડેલીગેટેની સંખ્યા અમુક હદવાળી ઠરાવવાથી, ચર્ચામાં ભાગ લેનારના વય, જ્ઞાન અને પરિપકવતાનો નિર્ણય કરવાથી અને બીજી અનેક યુક્તિઓ કામે લગાડવાથી જવાબદાર આગેવાનોનેજ એકત્ર કરી તેમની પરિસ્થિતિ પર દીર્ઘ વિચાર કરી નિર્ણ કરવાનું તે બની શકે તેમ છે. તે પછી અમુક પક્ષ કે મતથી ખેંચાઇ ન જતાં જેઓ ધન અને જ્ઞાનને વ્યય કરી શકે તેવા હોય તેને બોલાવી અધિવેશન કરવું, પણ ખર્ચ જેવી ધૂળ બાબત ઉપર વાંધો કાઠી ખ્યાલમાં દોરાઈ જઈ મહા લાભ કરનાર અને ભવિષ્યમાં અતિશય જાગૃતિ લાવનાર વર્તમાન સંસ્થાને નિદ્રાવશ કરી સાત વર્ષના ખર્ચ અને શક્તિના વ્યયને નકામાં કરી નાખવા એ સુજ્ઞ મનુનું કર્તવ્ય નથી, એમ સામાન્ય વિચારશીળ બંધુને પણ લાગ્યા વગર રહેશે નહિ.
કોન્ફરન્સના સંબંધમાં એક બીજો વધે એ લેવામાં આવે છે કે તેથી કેમના સામાન્ય મનુષ્યોને કેટલીકવાર અગ્રિમપદ મળે છે. આ વાંધામાં કઈ પણ રહસ્ય હોય એમ લાગતું નથી. કોન્ફરન્સ જેવી નવીન કાળની સંસ્થા અગાઉ જણાવ્યું તેમ શાંત સુરાજ્યવ્યવસ્થા પછી મળેલી પાશ્ચાત્યા કેળવણીના એક ફળરૂપ છે તેથી રવાભાવિક રીતે તેની આંતર વ્યવસ્થાની ઘટનામાં નવિન સંસ્કાવાળાઓને વિશેષ આગળ પડતું સ્થાન મળે તે તેતદ્દન એગ્ય છે, કારણ કે ધોરણસર કાર્ય ચલાવવામાં જે માનસિક બળની જરૂરિયાત રહે છે તે ઉદાતા સંસ્કારવાનું આધુનિક કેળવણી લીધેલ યુવાનીમાં વિશેષ પ્રકારે હેવાને ભવ રહે છે અને તેમને જે સામાન્ય વ્યક્તિ કહી આગેવાન પદ માટે નાલાયક ઠરાવવામાં કે ધારવામાં આવે તે કોમની ઉન્નતિ માટે અનેક શંકાઓ ઉપસ્થિત થાય છે. સામાન્ય રીતે હવે તે એમ લાગે છે કે વહાણનું સુકાન તે અતિ સુજ્ઞ મનુષ્યના હાથમાં રહેવું જોઈએ અને તેની યોગ્યતાને અંગે તેના ધન કે શરીર સ્થિતિની બાબતના કરતાં તેની તે કાર્ય માટે વિચક્ષણતા અને સુન્નત કેટલી છે તે બાબત પ્રથમ મહત્વની ગણવી જોઈએ. વહાણને સુકાની એ મુખ્ય નાવિક (કેપ્ટન) જે સમુદ્રના દરેકે દરેક વિષમ માગો અને જળ પ્રદ હના નિયમથી જરા પણ અનભિન્ન હોય તે ગમે તે વખતે ખડક સાથે વાર અથડાઈ પડવાનો સંભવ રહે છે તેથી પૂર્વકાળના વિચાર સાથે મળી જઈ તરત

Page #19

ચાલુ પાતપર પ્રકીર્ણ વિચારો.
૧૯૩
સાળમી સત્તરમી સદ્દીના વિચારે હવે કરવા ચોગ્ય નથી. આપણે હાલ વિકમની વીસમી સદીમાં છીએ, આખી દુનિયા સાથે સર્ણ હરીફાઈ કરી આપણે વ્યવહાર ચલાવવાનું છે, ધર્મચર્ચા કરી જિનેશ્વરપ્રતિ સિદ્ધાન્તનું રહસ્ય લેકમાન્ય કરવાના પ્રબળ પુરૂષાર્થમાં આપણે જોડાવાનું છે અને તેથી આપણા આગેવાનપદ પર બહુ બુદ્ધિશાળી, દીર્ઘદર્શી અને છેલ્લામાં છેલ્લી શોધખોળ જાણનાર તથા પ્રાચીન અને વર્તમાન ઇતિહાસના અભ્યાસ પર્વદેશીય લોકમાન્ય વ્યક્તિઓને મૂકવાની જરૂર છે. પૂર્વ કાળના વિચારને આગળ કરી માત્ર ધનને જ બુદ્ધિ, વિચાર કે જવાબદારીનું કેન્દ્ર બનાવવામાં આવે તે બહુધા નાશના રસ્તા પર આપણે જરૂર ઉતરી પડીએ એ નિઃસંદેહ છે અને તેથી અગ્રિમ પદ સામાન્ય મનુબેને છે. તે તેમાં જરા પણ ખેદ પામવાનું કારણ નથી. વસ્તુતઃ ધનના સંબંધમાં મધ્યમ સ્થિતિ હોય તેવા મનુષ્યને સામાન્ય મનુષ્ય કહેવા એમાં બેલનારનીજ ધૂછતા ગણાય છે. પરંતુ એ અર્થમાં તે શબ્દ વપરાતું હોય એમ પ્રાચીન વિચાર કરનારાઓના મુખેથી વારંવાર સાંભળ્યું છે તેથી સામાન્ય શબદથી તે અર્થ પ્રાપ્ત થાય છે એમ ગણી લીધું છે. બાકી ધનવાન હવા સાથે બુદ્ધિ, વિચાર અને દીર્ઘદશી પણાની બાબતમાં વિશાળ હૃદય દર્શાવનાર વ્યક્તિ લભ્ય થાય તે બહુ સારું થાય અને તેવી વ્યક્તિને જરૂર અગ્રસ્થાન આપવું યુક્ત છે. પણ તે તેના ઘનની મહત્વતાને લઈને નહિ પણ તેની વિચારવિશાળતા અને સંસ્કારીપણાને લઈને તેમ કરવામાં આવે છે એવી પણ વ્યક્તતા સાથે જ એમ કરવું યોગ્ય છે.
અને હવે આ દૃષ્ટિબિંદુ લક્ષ્યમાં રાખી વિચાર કરવામાં આવશે ત્યારે જણાશે કે કોન્ફરન્સ ઉપર સામાન્ય વ્યક્તિઓને અગ્રપદ આપવાને જે દા કરવામાં આવે છે તે અસ્થાને છે અને તેની સાથે એટલું પણ કહેવું જોઈએ કે જે અત્યાર સુધીમાં ભૂલ થઈ હોય તે તેથી ઉલટી જ છે. મતલબ જેને હાલ લોકતમાં સામાન્ય ગણવામાં આવે છે તેવા વિશાળ વિચારના દીર્ઘદશી બંધુઓ જેઓ અગ્રપદ લેવાને ગ્ય છે તેઓને પછાત પાડી નાખી તેને બદલે પ્રાચીન મત પ્રમાણે ઘનને મહત્વનું સ્થાન આપી અગ્રપદ બધા લહમીદેવીના પુત્રને આપવામાં આવ્યું છે. આ કદાચ દીર્વાદશ આગેવાનના મધ્યસ્થ વિચારને પરિ
ધનવાન અને વિચક્ષણ વર્ગ વચ્ચેની આતતા ઓછી કરવાના ઉહાથી થયું હશે, પણ તેથી કોન્ફરન્સ અત્યારે બહુ કઠણ સમયમાંથી પસાર થાય છે. દરેક કોન્ફરન્સના અધિવેશન વખતે ખુદ નાયકના સંબંધમાં કેટલું
ડુતી કામ ચાલે છે તે એકાદ અપવાદ સિવાય દરેક બંધુઓએ અવલોકન કરીને જોયું હશે અને એવી રીતે અગ્ર પદનું ગૌરવ જળવાય નહિં ત્યાં તે ના

Page #20

જૈનધર્મ કાસ.
માન્ય કરનારને પણ કેન્ફરન્સથી ડરવા જેવું નથી; હવે જે કે એ નિયમ સ્વીકરવાથી કેન્ફરન્સના આંતર શરીરને મૂળમાંથી કાંઈક સડો લાગે છે એમ જણાય છે, પણ આ પ્રમાણે ધનવાનનું આગેવાન પદ સ્વીકારવામાં કેન્ફરન્સના ચાલકે એ પ્રથમથી તેમનું ઐકય જાળવવાને વિશિષ્ટ હેતુ લક્ષ્યમાં રાખ્યો હોય એમ લાગે છે. છતાં એ નિયમ સ્વીકારવાને અંગે અત્યારે એવી અગવડ ભરેલી સ્થિતિ પ્રાપ્ત થઈ છે કે તે પદને સ્વીકાર કરાવવામાં બહુ પ્રયાસ કરતાં છતાં અનેક મુશ્કેલીઓ ઉભી થાય છે. આ પર્વ હકીક્ત ઉપરથી જણાશે કે સ્થાપિત હક જેવું કાંઈ છે જ નહીં અને જેઓ ધર્મ અથવા કોમનું હિત અંતઃકરણમાં રાખી કામ કરતા હોય તેઓને તે વાસ્તવિક રીતે પિતાના કાર્યની કિંમત અન્ય પાસે કરાવવાની કે તેનાં ઢોલ નગારાં વગડાવવાની ઈચ્છા પણ થતી નથી અને તેવી વિશુદ્ધ વ્યક્તિઓ ધનવાન હોય કે મધ્યમ સ્થિતિમાં હોય, નવીન કેળવ
થી વ્યુત્પર હોય કે ન હોય પણ તેની યોગ્યતાના પ્રમાણમાં તેને જરૂર માન મળે જ છે. અમારા નમ્ર મત પ્રમાણે તે દરેક વ્યકિતને તેની ગ્યતાના પ્રમાણમાં માન આપવાને નિયમ કોન્ફરન્સ સ્પષ્ટ રીતે શીખવ્યો છે અને તેમાં કદાચ કેાઈ વખત ખોટો રૂપીઓ સાચા તરીકે પસાર થઈ જતે જોવામાં આવે તે તે અપવાદ રૂપ હકીકત સમજવી. બાકી સાચાની કિંમત જરૂર થાય છે અને છેવટે સર્વ પિતાની યોગ્યતાના પ્રમાણમાં સત્ય સ્વરૂપમાંજ રજુ થાય છે.
આથી સામાન્ય માણસને કેન્ફરન્સમાં અગ્રપદ મળી જાય છે અને ધનવાનના સ્થાપિત હકને નુકશાન પહોંચે છે એવો કોન્ફરન્સ સામે જે વધે કોઈ કોઈના તરફથી લેવામાં આવે છે તેનું અંતર તત્ત્વ વિચારશું તે તે વધે તદ્દન
તું લાગશે. સામાન્ય શબદથી ધન સંબંધી સ્થિતિમાં મધ્યમ પ્રકારના એજ અર્થ અહીં સમજવાનું છે. કેન્ફરન્સના આગેવાનપદના સંબંધમાં ઉન્નતિનાં વિશિષ્ટ હેતુનું લકયાર્થ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે અને એવા હેતુવાળા તેના અગ્ર પદને યોગ્ય છે, કોમરૂપ નાવના સુકાની થવાને લાયક છે અને આખી કોમની પ્રગતિ બુદ્ધિર્વક કાર્ય કરનાર એવા વિશિષ્ટ ઉદાત્ત પુરૂષના હાથમાં હોય તે જ લાભકારક રીતે આગળ વધે છે. આથી અગ્રપદપરના દાવામાં ધનને ખાસ મહત્યતા આપવા કરતાં કોમના હિતને મહત્વતા મળવી જોઈએ અને હિત કરવાની તત્પરતા સાથે ધન હોય તે બેવડું લાભકારક છે. તેથી ધનવાના સ્થાપિત હકને નુકશાન પહોચે છે એમ માની લઈ કોન્ફરન્સ જેવી મહાલાભ કરનારી સંસ્થાને સુવાડી દેવાનો વિચાર કરવાને બદલે ધનવાને કોમના હિત માટે દાન આપી અપદને યોગ્ય થાય એ વિચાર કર્યો ગ્ય છે; અને આપણી કેમ એવા વિશિષ્ટ હિત ધરાવનારાને જરૂર અપદ આપે છે આપણે વારંવાર

Page #21

ચાલુ પરિસ્થિતિ પર પ્રકીર્ણ વિચારો.
૧૮૧ જોયું છે, તેમજ નવિન સંસ્કાર સાથે પણ એ વિચાર પૂરતી રીતે બંધ બેસતા આવે છે. બાકી એક મહાન વ્યક્તિ જેમણે બહુ સારી રીતે અભ્યાસ કરી નવિન સંસ્કાર પ્રાપ્ત કર્યા હોય, જેમણે ઇતિહાસના જ્ઞાન સાથે સમુચ્ચય હિતનો સવાલ
વ્યકિત અને સમષ્ટિના પ્રથક્કરણ પૂર્વક કર્યો હોય, જે કેમના નાના મેટા ઉપસ્થિત થયેલાં ને થતાં પ્રશ્ને ઉપર દીર્ઘ વિચાર કરી અભિપ્રાય અને નિર્ણય આપતા હોય, જે કેમના હિત માટે પિતાના અનેક ખાનગી સ્વાર્થને ભેગગુપ્ત રીતે આપતા હય, જેઓ કેમના સામાન્ય કે અસાધારણ પ્રસંગે પિતાથી બનતી દરેક પ્રકારની મદદ આપવા ઉદ્દત હોય તેવી વિશિષ્ટ વ્યકિત જેનાં નામ પણુ ગણાવી શકાય તેની પાસે માત્ર ધન નથી અથવા ઓછું છે એજ દલીલથી તેના અગ્રપદપર આક્ષેપ થતો હોય તે તેમાં સ્થાપિત હકના ગેરવ્યાજબી ખ્યાલ સિવાય કાંઈ પણ કારણ નથી. એમ જણાય છે.
કોન્ફરન્સમાં કેટલાક શુદ્ધ વર્તન વિનાને માણુ આગળ પડે છે એમ કહેવાય છે એ હકીક્ત પણ ઠીક નથી. વાસ્તવિક રીતે કોન્ફરન્સમાં ભાષણ દ્વારા આગળ પડવા પ્રયત્ન કરનાર વ્યક્તિઓ ભાષણ કરનાર તરીકે પણ ગ્ય છે કે નહિ તેને વિચાર કરવાનું કારણ પ્રાપ્ત થાય છે અને જ્યારે તેઓના ખાનગી વ્યવહારમાં વિશુદ્ધતા દેખાતી નથી ત્યારે તેઓના ભાષણની અસર ઓછી થવાનો સંભવ રહે છે. આ વાંધાને નિર્ણય તો બહુ જલદી થાય તેવું છે. કોન્ફરન્સના કાર્યવાહકોએ વક્તાઓના નિયમો ઠરાવી તેમાં એવી યેજના કરવી કે એ સંબંધી કારણ બતાવ્યા વગર કમિટી નિર્ણય કરે તે જ માણસો બેલી શકે, બાકી શુદ્ધ વર્તન વગરના માણસેને પ્રસિદ્ધિ મળી જાય છે એમ ધારવામાં આવતું હોય તે તેમાં ભૂલ થાય છે. આવી વ્યક્તિઓ તે ઉલટી તેના ખરા સ્વરૂપમાં રજુ થાય છે. આવા માણસે આગળ આવે છે અને તેથી કેન્ફરન્સની મહત્વતા ઓછી થાય છે એમ ધારી લેવું એમાં બહુ વિચારવા જેવું છે અને બરાબર ધ્યાન આપવામાં આવે તો સ્થાપિત હકોને દાવો કરનાર વર્ગમાંથી તથા સામાન્ય વ્યકિતઓમાંથી જેઓ વિશુદ્ધ વર્તનવાળા ન હોય તેઓને કેન્ફરન્સમાં આગેવાન પદમાંથી દૂર રાખી શકાય તેમ છે. એક નિયમ તરીકે પણ વિશુદ્ધ વર્તન વગરના માણસોને કોન્ફરન્સના પ્રમુખ, સેક્રેટરી કે વક્તા તરીકે સ્થાન નજ મળવું જોઈએ, કારણકે એવા સ્થાન પર રહી બહાર પડનારના વર્તનની અસર સીધી અથવા આડકતરી રીતે કેમના ઉછરતા વર્ગ ઉપર જરૂર થાય છે અને એગ્ય બંધારણ કરવાથી આ સ્થિતિ જરૂર અટકાવી શકાય છે. બંધારણના નિયમની ખામીને લઈને કઈ પરિસ્થિતિ એવી પ્રાપ્ત થઈ જાય કે જે પસંદ કરવા લાયક ન હોય તો તેથી આખી સંસ્થાને ઉડાવી દેવાને બદલે તેના બંધા

Page #22

૧૮૨
જૈનધર્મ પ્રકાશ. રણમાં ફેરફાર કરાવી તેવી પરિસ્થિતિ ઉપસ્થિત ન થાય તે માટે પ્રયાસ અને પ્રચાગ કરવા જોઈએ. ઉગતી સંસ્થામાં એવું બંધારણ કદાચ અપ્રાપ્ય હોય તે તેથી નાસીપાસ થવું ઉચિત નથી, પણ તે સાધ્યષ્ટિ સમીપ રાખી તેમાં ઘટ ફેરફાર કરે પ્રસંગનુરૂપ થઈ પડશે. આટલા ઉપરથી કોન્ફરન્સ સામા જે જે વાંધાઓ મુખ્યત્વે કરીને લેવામાં આવે છે તેમાં કોઈ મહત્વતા નથી અથવા તેના પ્રતિકાર થઈ શકે તેમ છે તે જોવામાં આવ્યું હશે. હવે કોન્ફરન્સના બંધાર
માં ક્યા કયા ફેરફાર કરવાની જરૂર છે અને હાલ કોન્ફરન્સને જે વ્યાધિ લાગે છે તેને દૂર કરવા કેવા પ્રકારનું એવધ કરવાની જરૂર છે તે સવાલ પર વિચાર કરવામાં આવશે.
મતિક
श्री जैन सुकृत फंड उभं करवानी जरुर
__ अने ते संबंधी नवी योजना. (લેખક સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી મુ. સાણંદ. ) આપણા ઉદાર જૈન બંધુઓ જે કે પિતપોતાની સમજ અને ઈચ્છા પ્રમાણે કંઈ ને કંઈ સુકૃત કાર્યો કરે છે જ પરંતુ વર્તમાન સમયમાં જે જે સુકૃત કાર્યો સારા સંગીન પાયા ઉપર શરૂ કરવાની અથવા શરૂ થયેલાં તેવાંજ સુકૃત કાર્યોમાં જરૂર પડતે સુધારો વધારો કરીને તેમને બની શકે ત્યાંસુધી કાયમને માટે નિભાવી રાખવાની ખાસ જરૂર જણાતી હોય તેમને સવેળા જોઇતી સહાય આપતા બની શકે તેટલાં નાણાની સગવડ કરી આપવા માટે તટસ્થપણે વિચાર કરી જોતાં સમયને ઓળખનારા સહ કે જેની ભાઈઓએ આવા ઉત્તમ ફંડની બની શકે તેટલાં ઉત્તમ રથોમાં યેજના કરવી જ જોઈએ એમ સહજ રસમજાશે તે સુયેજક પુરૂના સચિત્ત સફળ પ્રયાસથી આવું ઉત્તમ ફંડ બહુજ સારા પાયા ઉપર હોટા પ્રમાણમાં પેદા કરી શકાશે, અને તે ફંડની સુવ્યવસ્થા કરવાનું કામ ધર્મની ખરી લાગણી ધરાવનારા સદ્ગહની બનાવવામાં આવેલી કમીટીના હાથમાં વિશ્વાસપૂર્વક સંપવામાં આવતાં આપણે સહુને અભીષ્ટ એવાં અનેક સમયોચિત સુકૃત કાર્યોની સારા સંગીન પાયા ઉપર શરૂઆત અને આશ્ચર્યકારક રીતે તેમનું ગ્ય પોષણ કરાતું જોવામાં આવશે. જો કે દ્રવ્ય ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ જોઈને, લાભ હાનિનો પૂરતો વિચાર કરીને કોઈપણ કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરવા પ્રભુની આજ્ઞા છે છતાં, તથા પ્રકારના જ્ઞાન વિવેકની ખામીથી

Page #23

11 નુ
ફડ ઉભુ કરવાની જરૂર.
૧૮૩
આજકાલ પ્રાયઃ બીન જરૂરી અથવા ઓછી જરૂરની બાબતમાં દ્રવ્યનો તથા વખતને વધારે વ્યય કરી દેવામાં આવે છે તે જો ખાસ જરૂરી બાબતોમાં જ મુખ્યપણે કરવામાં આવે તો અપ સમયમાં શાસનની ઉન્નતિ સારી રીતે જોવામાં આવે. આવા હેતુથી બહુધા બાહ્ય આડંબરવાળા અને વિશેષ પરમાર્થ વગરનાં કાર્યો કરતાં અત્યારે જે જે કાર્યો કરવાની ખાસ જરૂર જણાય તે તે વિશેષ પરમાર્થવાનાં કાર્યો કરવાની તેમજ તેવા શુભ કાર્યો થયેલાં જોવાની જેમની તીવ્ર અભિલાષા હોય તેવા આત્માથી જનોની આ સુકૃત ફંડ એકઠું કરવા અને તેની સુવ્યવસ્થા કરવા સહાનુભૂતિ માગવાની પ્રથમ જરૂર છે, તેના નિયમે આ પ્રમાણે હવા જોઈએ એમ મારું માનવું છે.
(૧) આ સુકૃત ફંડ ઉભું કરીને તેવટે સમાચિત શુભ કાર્યો કાયમ બન્યા કરે, તેને લાભ લેવા માટે યથાશક્તિ સહ કેઈ હિતસ્વીઓએ તન, મન, ધનથી સહાય આપવી અને પિતાના સ્વજનાદિક પાસેથી પણ અપાવવી.
(૨) ઉદાર દિલના ધનિકેએ આ ફંડમાં જેમ બને તેમ અધિક ફાળો આપ.
(૩) કોઈ સ્વજનાદિકના શુભાર્થે અવસાન વખતે કહેલા અથવા ધારેલા પૈસા આ સુકૃત ફંડમાં જ આપવા.
(૪) જે ગૃહસ્થને ધીરધારથી બીજા પાસે ડું કે ઘણું લેણું થયેલું હોય છતાં તે ગમે તેવા કારણથી પતી શકતું ન હોય તેવું અથવા પતી શકે એમ હોય તો પણ પોતાની જ ઈચ્છાથી તે લેણું આ સુકૃત ફડમાં જ વસુલ કરી લેવા તે ગૃહસ્થ રાજીખુશીથી સેપે તે તે ફંડના વ્યવસ્થાપકોએ ગ્ય લાગે તો સંભાળી લઈ તે દ્રવ્ય કાળજીથી ઉઘરાવી તેની સુવ્યવસ્થા કરવી.
(૫) આ ફંડના નિવાહ માટે કઈ સખી ગૃહસ્થ જગમ કે સ્થાવર મીલકત આપે છે તે ઉપકારસહ સ્વીકારી લઈ આપનારને જેમ સુકૃત અધિક સંચય થાય તેમ તેવા સમયેચિત સુકૃત કાર્યોમાં પ્રમાદરહિત ઉપયોગ કરે.
આ શિવાય પ્રસંગને અનુસરીને બીજા પણ લાભકારી નિયમે કરવાની જરૂર જણાય તે કરવા. તેમાં અડચણ જેવું નથી.
આવું સુકૃત કુંડ તે આપણા વર્ગમાં સાધારણ ખાતું કહેવામાં આવે છે તેનું જ રૂપાંતર છે. પરંતુ સાધારણુ ખાતાનો અર્થ અને પગ હાલમાં સંચિત કરી નાખવામાં આવ્યું છે તેથી તેમજ તે દ્રવ્યને ગ્રહણ કરવામાં આપણું જૈન બંધુઓ સંકેચ પામે છે, તેથી નામાંતર કરવાની જરૂર જણાઈ છે. સાધારણ દ્રવ્ય જેમ સાતે ક્ષેત્રમાં વાપરી શકાય છે તેમ આ દ્રવ્યને પણ સાતે ક્ષેત્રમાં અને તદુપરાંત જીવદયાના કામમાં પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે તે

Page #24

જેનધર્મ પ્રકાસ. તેવી બડવેણ રાખવી. પરંતુ મુખ્ય હેતુ આ ફેડને એ રાખવે કે આપણા
ના બધુઓ જ્યાં દુઃખી થતા હોય ત્યાં કોઈ પણ પ્રકારે તેઓ દુઃખી ન થાય અને આજીવિકા સુખે ચલાવી શકે તેવા કાર્યમાં તેમને જેવા. આ દ્રવ્યમાંથી યોગ્ય દમ આપીને તેમને ઉગે ચડાવવા અથવા નાના મોટા અપારંભવાળા હુન્નર
કરવા કે જેમાં દાખલ થઈને અથવા તેવા હર શીખીને તેઓ આવિકા
ચલાવી શકે અથવા કોઈ એવી ઉદ્યોગશાળા ખોલવી કે જેમાં સદાતા કરાવક ભાઈએ નોકર તરીકે દાખલ થઈ પ્રમાણિકપણે નોકરી કરી આજીવિકા ચલાવી શકે. વળી આ દ્રવ્યમાંથી બની શકે તેટલા પ્રમાણમાં જે નિરાધાર સ્થિતિવાળા જેનોને વિદ્યાભ્યાસમાં આગળ વધવા ઈચ્છા હોય તેમને તેમના અને ભ્યાસ દરમીનમાં સહાય આપવાનું પણ બની શકશે.
આવી ગોઠવણ કરવાની એટલી બધી આવશ્યકતા છે કે તેને ખ્યાલ મોટા ઉધારી શહેરોમાં ધનાઢય જેન ભાઇઓને ભાગ્યેજ આવી શકે એમ છે. સંખ્યાબંધ ગામડાઓમાં બેરોજગારી બની ગયેલા જૈન બંધુઓ એટલી બધી દુઃખી શિથતિ ભોગવે છે કે જે જોઈને સહુદય જનના નેત્રમાં આંસુ આવે છે. કેટલાક એક ટંક જમે છે, અને કેટલાકને એકાંતરા કરવા પડે છે. આનું કારણ માત્ર સુખી જૈન બંધુઓનો તેમના તરફ ઉપેક્ષા ભાવ છે, તેજ છે. પરંતુ સખી હાએ હવે તેમના તરફ મીડી અમીની નજર કરવાની બહુ જરૂર છે; નહિં તે દિનપર દિન આપણી સ્થિતિ બહ કડી થઈ જવાની, આપણી સંખ્યા વહુ ઘટી જવાની અને આપણે લેકેની દષ્ટિમાં બહુ પાછળ બુદ્ધિવાળા કહેવાવાન, આટલું ચેકસ સમજશે.
ધર્મના સ્થંભ તો મુનિ મહારાજે છે પરંતુ તેમને પણ પિતાને ધર્મ પાળવામાં અાવક શ્રાવકાઓના આલંબનની પૂરતી જરૂર છે, જે શ્રાવકભાઈએ ગરીબ સ્થિતિ હોઈને પિતાનું પણ પૂરું કરી શકતા નહિં હોય તે પછી મુનિમહારાજને વિલંબન કેણ આપશે ? ધર્મની સ્થિતિ પણ કેમ જળવાશે ? અનેક જિન મંદિરનું રક્ષણ કોણ કરશે? સંખ્યાબંધ જીન બિંબોની પૂજા, ભકિવ કોણ કરશે? નવા જીન મંદિરે કે ઉપાશ્રયે વિગેરે બંધાવવાનાં તો હૃર રહ્યાં, પણ હશે તેની સંભાળ કેણું કરશે? બધી વાત પિટ ભરાતું હશે તો જ સુઝશે, તે વિના બધું કડવું લાગશે. જો કે આપણે મોટા ધુરંધર રાજા મહારાજાઓની જેમ તમામ જૈન બધું એને શ્રીમંત તે બનાવી શકીએ તેમ નથી પરંતુ તેમને સુખે આજીવિકા ચલાવતા તે કરી શકીએ તેમ છે. તે આપણી ફરજ પણ છે. અને જો તે ફરજ હતી શકિતવાળા બજાવે નહિં તો તેઓ પોતાની ફરજ માત્ર ચુકે છે એમ નહિં પણ વિશેષમાં વીર્યંતરાય કર્મને બંધ કરે છે, કે જેથી આવતા ભવે તેમને તેવી

Page #25

શ્રી જૈન સુકૃત કુંડને અંગે પુહેતુ
૧૮૫
દ્રવ્યાદિક સપત્તિ પ્રાપ્ત થવાને પણ સંભવ નથી. આ બાબત બહુજ વિચારવા જેવી છે, મનન કરવા જેવી છે, અને બીક્તઓને ગળે ઉતારવા જેવી છે. આમાં મોટા પ્રવાહ ફેરવવા જેવું છે. જૈન ખએની બહુ સારી સ્થિતિ હતી તે વખતને અંગે જે પ્રવાહુ અન્ય શુભ કાર્યો તરફ વહેવરાવવામાં આળ્યેા હતેા તે હવે સ્થિતિ નબળી થઈ જવાથી પાછે તેમના તરજ વહેવરાવવાની જરૂર છે,
આ વિષય અનેક લેખોથી, ભાષણાથી, ચર્ચાઓથી અને ઉપદેશાથી ચર્ચવા યોગ્ય છે. દરેક લાગણીવાળા મુનિ મહારાજાએ અને ગૃહસ્થે આ વિષય લક્ષ આપવા લાયક છે. આશા છે કે જૈન ભાઇએનુ ખરૂ હિત હેડે ધરનારાઓ તરફથી આ સબંધમાં પૂરતા પ્રયત્ન શરૂ રાખવામાં આવશે અને તાજ ધારેલા કાર્યની સિદ્ધિ વહેલી થઇ શકશે.
તથાસ્તુ
श्री जैन सुकृत फंडने अंगे पुष्टहेतुगर्भित
अगत्यानी सूचना.
( લેખક-મિત્ર કર્પૂવિજયજી. )
૧ આ જૈન સુકૃત કુંડની નવી યેાજના કરવાના હેતુ શ્રી કાન્સના અંગે ચાલતા સુકૃત કુંડને કોઇ રીતે પ્રતિબંધ કરવાના નથી. પરંતુ તેનાજ મુખ્ય ઉદ્દેશને પવિત કરી તેને પોષણ કરવાના તેમજ યથા કથ ચિત્તેને સિદ્ધ કરવાનાજ છે.
૨ કોન્ફરન્સના અંગે ચાલતા કુંડને શિથિલ થઈ જતુ જોઈને તેને મૂળ ઉદ્દેશ નેઇએ એટલા પ્રમાણમાં સિદ્ધ થવાના ઘણાજ આછે. સભવ જણાયાથી તેના મૂળ–મુખ્ય ઉદ્દેશને પહેાંચી વળવા આ નવી યાજના કોઈ પણ વિચારશીલ બુદ્ધિવંત સજ્જનને આવશ્યક જણાશે.
૩ જે લોકષ્ટિ અનેક ઉપયોગી અને જમાનાને ખધબેસતા કાર્યોમાં સ’ચિત રહ્યા કરે છે, તે લોકષ્ટિ આ ચેાજનાને જેમ જેમ અધિક પ્રમાણમાં અમલ થતા જશે તેમ તેમ તથાપ્રકારના સાધનના સદ્ભાવે અધિકાધિક વિક સિત થતી જશે. અને તેથી ઘણાં મહત્વનાં કાર્યો સહેજે થઇ શકશે.
૪ આજ કાલ ધર્મના જે જે આર ંભેલા કાર્યો કેવળ લૂલાં જેવાં દેખાય છે તે તે કાર્યો સારાં નિમિત્ત-સાધન પામીને પાછાં પગભર થશે એટલુજ નહિ પણ સારા નિયામકેાની સતતૂ સહાયથી તે સંગીન પાયા ઉપર ચાલી યશે.

Page #26

આ પણામાં લેાકેાની જે દુઃાિત દ્રવ્ય ભાવથી થવા પામેલી તેવામાં આવે છે તે ધાપ્રકારના સાધન-બળથી જલદી દૂર કરી શકશે અને ફરી તેવી દુઃમિતિ વા ન પામે તેવી સબળ મજબૂતી પણ રચી શકાશે.
૬ કોઈ પણ પ્રકારને અનિષ્ટ વિધ ખડો કર્યાં વગર સમાજનું એકાન્ત હિત વિચારી જેમ પ્રસ્તુત યાજનાની શીઘ્ર સફળતા થવા પામે તેમ કરવા સુ બુદ્ધિ જનોએ ખાસ કાળજી રાખવી અને અન્ય અણજાણ લોકોને તેવીજ સુબુદ્ધિ આપવી એ અત્ર કહેવુ ખાસ જરૂરનુ` છે,
૭. આજકાલ કેન્ફરન્સના અગે ચાલતા સુકૃત કુંડમાં ભાગ્યેજ આખા વર્ષ દરમીયાન ૨-૪ હજારની આવક થતી હશે ત્યારે આ ક્`ડની નવી યાજનાથી શ્રી શાસન દેવતા :સહુના દીલમાં વસો તે એક વર્ષમાં નવાઇ જેટલી રકમ જુદે જુદે સ્થળે એકઠી થઈ શકશે અને તેથી ઘણાં જરૂરી કાર્યો કરી શકાશે. ૮. આ ફંડના સંધમાં બહુ વકતવ્ય છે, પરંતુ જેમ જેમ તેની ઉપચેગિતા સિદ્ધ થતી જશે તેમ તેમ તે પ્રકાશમાં આવી શકશે.
૯. કોઇએ • ઉગતા ઉચ્છદેવા' જેવા નબળા પ્રયત્ન કરવા પોતાની બુદ્ધિના દુરૂપયોગ કરવા ઈષ્ટ નથીજ, છતાં કોઈ અંગત લાગણીને લડી તેવાજ અનિષ્ટ વિચાર થાય તે તેને સમાજના હિંતમાં હોમી દઇ ક્ષણભર માન રાખી, જો સમા જહુ મા કાિત્ ભવુ થવુ નિર્મિત હોય, તે તે નિરાળાધપણે થવા દેવું, પશુ તેમાં અખિલ નાંખી અંતરાય કર્મ ઉપાર્જવા જેવા ઉંધા વ્યાપાર કરવા નિહ.
૧. અવસરે જોઇતી સહાય માટે ઘણી વખત વલખાં મારવાં પડે છે, અને તેથી જે કા સહુજમાં થઇ શકે એવાં હાય તે અવસર વીત્યા પછી કરવા જ્યાં બહુ મુશ્કેલીઓ નડે છે, તે આવા સળળફંડની સહાયતાથી ઘણે ભાગે ક્રૂર થઈ જશે, મેલુ અનુષ્ઠાન સુમૃદ્ધિ જોને થયા વગર રહેશે નિહ.
૧૧. જે કે અત્યારે તેા ઉકત ફંડની નવી યોજનાના અમલ અમુક અમુક શુભ ામાં થઇ શકશે; પરંતુ વખત વહેતાં કોઇ સમર્થ આત્મત્યાગી જાની નિર્દેબાની વડે તેને સયુકત કરવામાં વધારે હિત સહુના સમજવામાં આવશે તે તેમ કરવામાં પણ મુશીબત નો નિયું, પ્રથમ તા આપણા ભાઇઓની આર્થિક સ્થિતિ સુધરે અને તે તથા તેમનાં બાળબચ્ચાં વિગેરે. કેળવણીનો લહી કંઈ અધિક આત્મત્યાગી અને ત્યાં સુધી તેની રાહ જોવાની જરૂર જણાય છે. ખરા જીગરથી કરાતા પુરૂષાર્થને કશુ અસાધ્ય નથી, ફક્ત કાયર માણસેાજ પ્રથમથી ધ્રુજી ઊઠે છે.
સ્વાદ
૧૨. ધીરજ અને ખંતથી કોઈ પણ શુભ કાર્યની પાછળ મંડતાં ઘણા અજાયા જેવાં કાર્ય કરી શકાય છે, તે હવે લેાકાથી અન્નટ્યું નથી, તો પછી આપણી

Page #27

દ રાવ
રાસઉપર નીકળતા સાર.
સામાજિક સ્થિતિ સુધારવા અવશ્યનું આ ઉત્તમ ફંડ જે જે સ્થળે જેટલા જેટલા પ્રમાણમાં બની શકે ત્યાં ત્યાં તેટલા તેટલા પ્રમાણમાં ઊભું કરી તેને સમાજના ભલા માટે ના ઉપયોગ કરી કરાવી જાતિ અનુભવ મેળવવા બનતું કરવું એ દરેક સહૃદય રાધુ કે શ્રાવકનું અત્યારે ખાસ કર્તવ્ય સમજાય છે. અનેક રીતે અનેક દિશાથી આ વિષયને પુષ્ટિ મળવાની અત્યારે અધિક જરૂર છે.
ઈતિશ.
चंद राजाना रासउपरथी नीकळतो सार.
( અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૧૧૧ થી. )
પ્રકરણ ૭ માને સાર. ગત અંક બીજામાં ને ચોથામાં ચંદરાજા ને સિંહલ રાજના મેળાપથી માંડીને ચંદરાજાએ પ્રેમલાલચ્છીનું કનકધ્વજ કુમારની વતી પાણિગ્રહણ કરવાનું સ્વીકાય સુધીનું વૃત્તાંત આપણે વાંચી ગયા છીએ. જેની અંદર સિંહલ રાજાનું તેના મંત્રીએ કહેલું પૂર્વ વૃત્તાંત તમામ આવી જાય છે. આ પ્રકરણ તેમાં આવેલી પૂર્વ હકીકતને લઈને જ બહુ લંબાણ થયેલું છે. આ પ્રકરણમાંથી આપણને સિંહલ રાજા, હિંસક મંત્રી અને અંદરાજાનું આચરણ ઘણું શિક્ષણ આપે છે.
પ્રારંભમાં સિંહલરાજા મતલબી હવાથી ચંદરાજાની ચાટુ ઉક્તિ વડે ઘણી પ્રશંસા કરે છે. ચંદરાજા કોઈ પણ રીતે તેમાંથી છુટી જવા માટે અસત્યમિશ્રિત વાય રચનાવડે પિતાને છુપાવવા પ્રયત્ન કરે છે. તેવામાં હિંસક મંત્રી ત્યાં આવે છે ને તે શામ દામ વડે ચંદરાજાને સમજાવવા પ્રયત્ન કરે છે. ચંદરાજા હવે આમાંથી છુટાવું મુશ્કેલ છે એમ માની દુકામાં પતાવવા માટે “ ચંદરાજા જે કરે તે હું કરી શકું ? એમ કહી અર્ધ સ્વીકાર કરે છે અને મારું કામ શું છે?” એમ પૂછે છે. હિંસક મંત્રીના સંદિગ્ધ વચને સાંભળી તે વિચારમાં પડે છે. સિંહ રાજા તેને “ વિચારમાં શામાટે પડી જાએ છે? તમારે તે અમારી ઉપર ઉપકાર કર્યા વિના છુટકે નથી” ઈત્યાદિ કહે છે. પણ ચંદરાજા પિતાને આભાપુરી પાછા જવાની ઉતાવળ જણાવી જે કામ હોય તે તસ્ત કહી દેવાનું કહે છે. તેના ઉત્તરમાં વળી હિંસક મંત્રી વાક્યતુરાજ કરે છે. અને પ્રાંતે પિતાની મત છે તે જણાવે છે. ચંદરાજા “કનકવજ કુમાર શા માટે પરણ નથી?” એમ પૂછે છે ત્યારે હિંસક મંત્રી તેના કુષ્ટિપણાનું કારણ પ્રગટ કરે છે. ચંદરાજા એ સંબંધમાં ઘણે ઠબકો આપે છે અને ઘટતા વચને કહે

Page #28

છે. હિંસકને એકાંતે લઈ જઈ સમજાવવા પ્રયત્ન કરે છે પરંતુ તે ન સમજવાથી છેવટે તેનું પૂર્વ વૃત્તાંત પૂછે છે, અને તે ખરેખરૂં જાણ્યા પછી કાંઈક રાજી કરવાની આશા આપે છે. એટલે પછી હિંસક મંત્રી હિલરાજનું પૂર્વ વૃત્તાંત કહેવાનું શરૂ કરે છે. અહીં સુધી તો આ પ્રકરણની પીડીકા થાય છે પરંતુ એની અંદર જોવાનું એ છે કે ગરજવાળા માણસ પોતાનું કાર્ય સાધવા કેવી કેવી યુકિતઓ કરે છે અને પરોપકાર પરાયણ માણસ ખરી પડામણને વખતે ન કરવા ગ્ય કાર્યમાં પણ દાક્ષિણ્યતાને અંગે કેવી કબુલાત આપે છે. અહીં સિંહ લાવાના પરિવારને જેવી પોતાની કાર્ય સિદ્ધિની ચિંતા છે તેવી બલકે તેથી પણ વધારે ચંદરાજાને આભાપુરી પાછા જવાની અને વિમાતા વિરમતિના કેપને ભોગ થઈ પડવાની ચિંતા છે. અહીં સુધીની હકીકતમાં હિંસક મંત્રી અતિ કપટી, કુટિલ, કદાગ્રહી અને દુર્મતિ હોવાથી તેની વચન રચનાના સંબંધમાં
જળ કહે ત્યાં થળ પણ નહીં. ચલે ડાક ડમાળ; રવી ઉદયાસ્ત લગે સદા, બેટી હાલજ ચાલ.
કુટિલ માણસે જળ કહે ત્યાં થળ પણ હેતું નથી, ઓટો ડાકડમાળાજ ચલાવે છે અને સૂર્ય ઉદય થાય ત્યાંથી તે અસ્ત પામે ત્યાં સુધી તેની હાલ ચાલ તમામ બેટીજ હોય છે. આવા માણસે જગને ભારરૂપ હોય છે, છતાં મતલબને અંગે સજજનો પણ તેને એકાએક તજી શકતા નથી. સિંહ રાજા ખરેખર રાજજન છે, તેને પ્રારંભથી જ આ પ્રપંચ નાપસંદ છે પરંતુ એકવાર દુર્જને સજજનને પણ એવા કાર્યમાં જોડી દે છે કે પછી તેને તેમાંથી છુટવું મુશ્કેલ થઈ પડે છે. અહીં સિંહલ રાજાને પણ આટલી સ્થિતિએ વાત પહોંચ્યા પછી “સાપે છછુદર ગળ્યા જેવું જ થયું છે. હવે આ વાતને છોડી દેવાની સ્થિતિમાં તે રહ્યા નથી. જો કે એટલી ખરી હિંમત ન બતાવવાનું પરિણામ તે તેને આ કરતાં વધારે ખેદ ઉત્પન્ન કરનારી સ્થિતિમાં મુકનારૂં આવ્યું છે. તે તો આપણે હવે પછીના પ્રકરણમાં છે. અહીં પ્રસ્તુત પ્રસંગમાં તે તેનું મન અત્યારે હિંસક મંત્રીને વશ થઈ ગયાનું જ દષ્ટિએ પડે છે.
સિંહળ રાજાના ગુઢ વચનથી જ્યારે ચંદરાજાને શંકા પડે છે ત્યારે તે કહે છે કે-“અમે ઠગ નથી કે તમને મળીએ, પણ કદી તેમ થાય તે પણ જેણે પરોપકાર કરવા માટે જન્મ ધારણ કર્યો છે તેને વિમાનવાનું શું છે? સૂર્ય અજવાળું કરે છે ને આકાશમાં પરિભ્રમણ કયાં કરવાનું કઇ સહે છે તેને પેસકરી કે આપે છે ? વૃકા ફળ ફુલે છે ને મારા તેના ફળ કુલ ચુંટી તેને કે! આ છે છતાં તે તેને બદલે શું માગે છે? ની રાત્રિ દિવરા વહે છે અને

Page #29

Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ના...
- - - -
- 11ના વળ
મણિ રત્નાદિક કિંમતે વેચાઈને ઘરે ઘરે ભમે છે તેમાં પરોપકાર શિવાય બીજું શું છે? સરસ નિરસ તૃણમાત્ર ખાઈને ગાય દુધ આપે છે તેમાં પણ પોપકાર વૃત્તિ વિના બીજું શું છે? માટે આપ સરખા પરોપકારીએ તે કાંઈ વિચારમાં પડવાનું છેજ નહિ. આ હકીકતને સાર એ છે કે ખરા પરોપકારીએ તે કાંઈ પણ ભય ધરાવવાનું નથી અને બદલે કાંઈ ઈચ્છવાને નથી. જેણે પરેપકાર માટે શરીર સુદ્ધાં અર્પણ કર્યું છે તેને પછી બીજા પદાર્થના વિનાશન તે વિચારજ કરવાનું રહેતું નથી.
ચંદરાજાના છેવટના આગ્રહથી સિંહળરાજાનું પૂર્વવૃત્તાંત હિંસકમંત્રી કહેવા માંડે છે, ત્યારે અગાઉ કનકધ્વજ કુમારનીવતી પ્રમલાલચ્છીને પરણી આપવાનું કહે છે ત્યારે ચંદરાજાના ચિત્તમાં ચમત્કાર ઉત્પન્ન થાય છે કે “આનું કારણ શું છે? ” પરંતુ તે જ્યારે જાણે છે કે વર તે કુષ્ટિ છે ત્યારે પછી એવા અકાર્યની ઉત્પત્તિજ શા માટે કરવામાં આવી ? તે સંબંધી ઠબકે આપે છે. પરંતુ તેની અસર મતલબી રાજા કે મંત્રી ઉપર થતી નથી. તેઓ જ્યારે પિતાને આગ્રહ છેડતાજ નથી ત્યારે ચંદરાજા કાંઈક આશા આપી તેની હકીક્ત જાણવા માગે છે અને તેમાં પિતાને ઓળખવાનું શાથી બન્યું ? તે પણ જાણવા ઈચ્છે છે કારણકે એમાંથી વખતે કાંઈ બાનું મળી જાય તે છુટી જવાય.
હિંસકી સિંહલરાજાનું વૃત્તાંત કહેવા માંડે છે તેના પ્રારંભમાં પિતાની ઓળખાણ આપતાં કહે છે કે –
વહલે સહુને કામ, હાલે ચામ નહીં રે;
સાચી એ જગરીત, ચંદજી જાણે સહી રી.
જગમાં સને કામ વહાલું છે. ગ્રામ કે શરીર કાંઈ વહાલું નથી.” એટલે કામ કરીએ તે વહાલાં લાગીએ એમ છે, કોઈ રૂપાળું શરીર હોવાથી વહાલા લાગીએ એવું નથી. હે ચંદરાજા ! આ રીત જગમાં સાચે સાચી છે એમ જાણો. અથાત્ તમે પણ અમારું કામ કરી આપશે તે વહાલા લાગશે, એકલા રૂપથી વહાલા લાગો તેમ નથી એ પણ વ્યંગમાં સૂચવી દીધું છે.
આગળ જતાં પુત્ર ન હોવાથી રાણી ચિંતામાં પડે છે. તેના નિવારણ માટે કુળદેવીને આરાધવાનું મંત્રી સૂચવે છે. રાજા કુળદેવીને આરાધે છે. તે પ્રગટ થઈ બોલાવવાનું કારણ પૂછે છે. તે વખતે સિંહળરાજા પુત્રપ્રાપ્તિ માટે તેને બડ લાગતા વચને કહે છે. દેવી ઉત્તરમાં કહે છે કે- એક પુત્ર થશે પણ કુષ્ટિ થશે.” રાજા તેમ ન થવા બહુ આગ્રહ કરે છે એટલે દેવી “કરેલા કર્મનું ફળ ને ભેગવવું જ પડે છે” ઇત્યાદિ વચનેવટે કર્મની પુષ્ટિ કરે છે. પછી રાજા આવું વરદાન આપવાનું વિશિષ્ટ કારણ પૂછે છે એટલે દેવી પોતાના ગૃહ

Page #30

૧૯૦
જૈનધર્મ પ્રકારા
લેરાની વાત કરે છે. આ ઉપરથી એટલુ' વધારે જાણવાનું મળે છે કે દેવામાં પણ આવા ગૃહકલેશ થાય છે અને તેમાં પણ જેને એ દેવાંગના હોય છે ત્યાં તેને વધારે સંભવ છે. પતિ સાથેના રાયનું ફળ વખતપર બીન્તને પણ ભોગવવુ પડે છે. અહીં પણ કાંઇક તેમજ થયુ છે, જો કે તેમાં દેવીના વચને તો માત્ર બનવાની હકીકતને પ્રથમથી પ્રગટ કરનારાજ છે, આવી તે જે મનવાનુ હાય છે તેજ બને છે.
હવે પુત્રજન્મ થતાં જ તે પુષ્ટિ હોવાથી તેને ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે. અને તે અતિ રૂપવંત છે એમ જણાવવાથી જે દુર્ભાગ્યના યાગથી બનેલ છે તેનેજ લેાકેા અંધારામાં રહેવાથી સદ્ભાગ્યનું ફળ માને છે. આ વાત વિસ્તાર પામતી વ્યાપારીઓદ્વારા વિમળાપુરી પહોંચે છે. તેણે કરેલા રાજપુત્રના રૂપના વખાણુથી મકરધ્વજરાત પોતાની પુત્રી પ્રેમલાલચ્છીના વિવાહ તેની સાથે કરવા લલચાય છે. મંત્રી વધારે ખાત્રી કરવાની સલાહ આપે છે. બીજા સાક્ષી સેાદાગરા મળી આવે છે. રાજા તેથી પૂર્વ હકીકતને સૃષ્ટિ મળ્યાનુ માને છે, પરંતુ આ સાક્ષી પણ નજરે તૈયા વિનાની હોવાથી વધારે વજનવાળી નથી એમ તેના ધ્યાનમાં આવતું નથી. હજી મંત્રી વધારે ખાત્રી કરવા કહે છે, એટલે ત્યાંના વેપારીઓની સાથે પોતાના ચાર પ્રધાનેને રાન્ત સિંહુળપુરી એકલે છે. તેઓ સિંહળરાતને મળે છે અને પોતાના આગ્રહ વિવાહ કરવાના જણાવે છે. રાજા વિલંગ કરવા કહે છે. પછી પાતાના મંત્રી હિંસકને મેલાવીરાન્ત જે વચને કહે છે તેમાં તેનુ' સજ્જનપણું ને તેના ઉત્તર હિંસક મંત્રી આપે છે તેમાં તેનુ દુનપણું પ્રત્યક્ષ જણાઈ આવે છે. છેવટે વિવાહ નક્કી થાય છે. શ્રીફળ અપાય છે. પછી પેલા ચાર પ્રધાને પાણી પીધા પછી ઘર પૂછનારની જેવું ’ડહાપણ અતાવે છે. એટલે કે રાજપુત્રને જોવાનો આગ્રહ કરે છે. મ`ત્રી તેને સમજાવવા માટે અનેક યુક્તિઓ કરે છે પણ જ્યારે તે સમજતા જ નથી ત્યારે પછી *વડે તેના મેઢાં બંધ કરે છે. અહેા અધમ લાભ ! ક્યાં સુધી કામ કરે છે? પેાતાના રાજાના પુત્રીને પેાતાને વિશ્વાસે ખાડામાં નાખતા પણ લેાલવશ પ્રધાના આંચકા ખાતા નથી. ખાસ જે કામ માટે મેકલેલા તે કામમાં જ આવું વિપતિ આચરણ કરે છે. ‘ લાભ સર્વ પાપનું મૂળ છે' એમ શાસ્ત્રકાર કહે છે તે ખરેખરૂં છે. બાકી ઉગ્ર પાપનું ફળ આ ભવમાં જ મળે છે તેમ આ લાભને આધીન થયેલા પ્રધાનને પણ આ પાપનું ફળ આ ભવમાં જ આગળ ઉપર મળવાનું છે. હવે લગ્ન દિવસ મુકરર થાય છે, અને માજી તેની તૈયારીએ ચાલે છે, એટલે વળી રાલ દિલના સિંહુળરાન્ત અકળાય છે. તે હિંસક મત્રીને કહે છે કે હવે આપણું પાપ ક્યાંસુધી ઢાંક્યું રહેવાનુ છે ? ' હિંસક ફરીને પણ કુળદેવીને આ
'
,

Page #31

ચંદ રાંજાને રાસઉપરથી નીકળતે સાર.
૧૯૧
રાધવાને 6ય સૂચવે છે. રાજા તેમ કરે છે. કુળદેવી પ્રગટ થાય છે. રાજા કુછ નિવારવા વિનંતિ કરે છે પણ દેવી કહે છે કે તે તે બને તેવું નથી. પૂર્વ કર્મજન્ય વ્યાધિને નિવારવા કેઈ સમર્થ નથી. તેથી તમારી અગવડ દૂર કરવા હું લગ્નની રાત્રિએ ચંદરાજને અહીં લાવીશ ને તે પ્રેમલાને પરણશે.” રાજ એટલાથી સંતોષ માની જાન લઈને વિમળાપુરી આવે છે. એ વખતે પણ રાજકુમારને તે ગુપ્ત જ રાખે છે. સ્વસુર પક્ષવાળા જાન આવી ત્યારે પણ વરને જેવાનો આગ્રહ કરતા નથી. અનુક્રમે લગ્નની રાત્રિ આવે છે અને અંદરાજાને સિંહળરાજા વિગેરેની સાથે સંગ થાય છે.
અહીં સુધી પૂર્વવૃત્તાંત ચાલે છે. હવે હિંસકમંત્રી વિગેરે પિતાની વિનંતિ સ્વીકારવા ચંદરાજાને અત્યંત આગ્રહ કરે છે, અને જે સ્વીકાર નહિ કરે તે અમે પાંચે મરશું ત્યાં સુધી ભય બતાવે છે. વાત પણ ખરેખરી છે, ચં. દરાજ જે સ્વીકાર ન કરે તે તેઓને મરવાનેજ વખત આવે તેવું છે. કેમકે કુષ્ટિવરને લઈને પરણાવી જવાય તેવું નથી. તેમ એવા પ્રબળ પ્રપંચને પરિણામે અહીંથી જીવતા જવાય તે પણ સંશયવાળું છે. મતલબને લઈને અગાઉ પણ ઘણું ભાડે પરણ્યા છે” એવા દાખલા હિંસકમંત્રી આપે છે પરંતુ તેનું પરિણામ શું આવ્યું હતું ? તે જણાવતો નથી. કારણ કે જ્યાં જ્યાં એમ ભાડે પરણવાનું બન્યું છે ત્યાં ત્યાં પરિણામે પરણેલી કન્યા ભાડે પરણનારની જ થઈ છે, જેનાવતી પરણે છે તેને તેને લાભ મળેલ નથી અને અનેક પ્રકારની હાનિઓ ખમવી પડી છે. પરંતુ “દુધનો લાલચુ બિલાડે દુધને દેખે છે, ડાંગને દેખતે નથી” તેમ અહીં પણ દષ્ટાંતનો એક ભાગજગ્રહણ કરવામાં આવે છે કે આમ અગાઉ પણ બન્યું છે. આવી જ હકીકત મંગળકળશ વિગેરેની કથામાં આવે છે. તેનું પરિણામ પણ આમાં આવે છે તેવું જ આવેલું છે. જાણવા ઈચ્છનારે તે કથા વાંચી લેવી.
હજુ ચંદરવાજાતેની વાત કબુલ કરતા નથી. તેને ક્ષત્રીવટ આડી આવે છે. પરંતુ મતલબવાળાઓને તે ક્ષત્રીવટ જાઓ કે બીજું બધું જાઓ પણ પિતાની મતલબ સિદ્ધ થવાની જરૂર હોય છે, એટલે તેઓ પિતાને આગ્રહ છેડતા નથી. તેને પરિણામે વાતચિતમાં રાત વીતી જવાના ભયથી ચંદરાજાને તે વાત કબલ કરવી પડે છે. એટલે સિંહળરાજા વિગેરે હર્ષિત થાય છે કે વરઘોડાની તૈયારી એકદમ કરવા માંડે છે.
હવે ચંદરાજાને વરઘે નીકળશે. અને વરનું રૂપ જોવા આવેલી વીરમતી ને ગુણાવળી પિતાના પુત્રને ને પતિને જોશે. આ પ્રકરણ અહીં સમાપ્ત થાય છે. આ પ્રકરણમાં પુત્ર માટેની તીવ્રછા, બે સ્ત્રીઓને દેવજાતિમાં પણ કલહ,

Page #32

૧૨.
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
પ્રપંચનું મંડાણ ને તેનું છેવટ સુધી પ્રયાણુ, મકરધ્વજ રાજનું ભેળાપણું ને તેના ચાર પ્રધાનની ઠગાઈ, દ્રવ્યની પારાવાર શક્તિ ને લેભથી થતું અંધપણું, ઉપલબીને આગ્રહ ને સજજનોને થવું પડતું તેના વશવર્તીપણું ઈત્યાદિ અનેક માનો સાક્ષાત્કાર થાય છે. આમાં મોટો ભાગ હિંસકમંત્રી બજાવે છે કે જ પ્રપંચકામાં પૂરો પ્રવીણ છે. એક વાર જરાપણું અગત્યનો ઉપયોગ કર્યા પછી તેને ખરૂં રાખવા માટે બીજા કેટલાં અસત્ય કારણે જોડવા પડે છે તે આ વનમાં દેખાઈ આવે છે. સાચા ને સજજન માણસથી પણ એકવાર તમાં પડ્યા પછી છુટાતું નથી. છુટવું મુશ્કેલ પડે છે. સિંહ રાજ મૂળથી આ વાતમાં રાજી નહતો પણ એકવાર તેમાં ભળે એટલે પછી બધા પાપમાં મેળાવું પડયું, છુટકો થયો નહિ. તેથી ઉત્તમ મનુષ્યએ કઈ પણ કાર્યમાં પાથરથીજ પગલું ભરવું નહિ-અસત્યના અંશથી પણ ડરતા રહેવું. નહિ તે આ સિંહળરાજની જેમ તેના ભંગ થવું પડશે અને તેના ફળ પરભવમાં તે અવશ્ય ભોગવવા જ પડશે, પરંતુ આ ભવમાં પણ પરિણામે આબરૂના કાંકરા થશે એને જગામાં મેં દેખાડી શકાશે નહિ. આ હકીકત આગળ ઉપર વધારે સ્કુટ થશે એટલે અહીં આટલુંજ કહીને આ પ્રકરણનું રહસ્ય ટુંકામાંજ સમાપ્ત કરવામાં આવે છે. અને લગ્નમહેચ્છવ જેવાને હળીમળી રહેલા સંખ્યાબંધ લોકોનો : રાહ પૂર્ણ કરવા માટે તે હકીકતને જ આગળ પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે.
प्रतिक्रमणमां बोलातुं घी.
હાલમાં કેટલેક સ્થળે સાંજના પ્રતિકમણના પ્રારંભમાં નહીં પણ ચાલતે પડિક મણે રસૂત્રે બેલાનું ઘી બોલાવવામાં આવે છે. આ પ્રચાર ઘણે ભાગે સ્ત્રીતમાં વિશેષ છે. આ પ્રમાણે સૂત્ર બલવા સંબંધી ઘી બલવાને પ્રચાર શા .:ણી ઉત્પન્ન થયો હશે તે સંબંધી વિચાર કરતાં એમ જણાય છે કે કોઈ પણ
ના બોલનારા વધારે હોય અને તેમાં પણ કેટલાક પિતે જ બોલવાના આ દિવાળા હોય-ગુરૂના આદેશનું વજન પુરેપુરું જળવાય તેમ ન હોય ત્યારે અંદર અંદર કુસંપ ન થવા માટે તેમજ ગુરૂ મહારાજ ઉપર કોઈને પણ અભાવ ન વા માટે શ્રી સંઘના આગેવાનોએ મળીને રાત્રેનું ધી લવાનો માર્ગ કાઢેલા છે. એટલે એક પંથ ને બે કાજની જેમ ઉપરોકત હિત જળવાવા સાથે દેવ-વ્ય કે શાનદ્ર વ્યાદિની ઉપજ પણ થઈ જાય. આ સંબંધમાં શ્રી હીરપક્ષમાં એક પા છે. તેમાં પૂછ્યું છે કે- પ્રતિકમણમાં ધી વિગેરે લાવીને આદેશ "પાય છે તે ઠીક છે કે નહીં? ?”

Page #33

પ્રતિક્રમણમાં બોલાતું ઘી.
૧૯૩ ઉત્તર—“એ આચરણ સુવિહિતે આચરિત નથી, પરંતુ કેટલેક ઠેકાણે તેના અભાવે જિનભવનાદિન નિર્વાહને અસંભવ હોય છે તેથી તે નિવારવાને અશક્ય છે.”
આ ઉત્તર ઉપરથી આપણે ઘણું રહસ્ય સમજવાનું છે. અહીં તે સંબંધી વિશેષ પષ્ટિકરણ કરવાને ઉદ્દેશ નથી. અહીં જે ઉદ્દેશ છે તે એ છે કે પ્રતિકમણુને સૂત્રે બેસવાનું ઘી કદિ બોલવાની જરૂર જણાય તે તે પ્રતિક્રમણ શરૂ કયો અગાઉ પ્રારંભમાં જ બોલીને આદેશ આપી દેવા જોઈએ. પરંતુ પુરૂષ વર્ગમાં કવચિત્ કોઈક જ ગામમાં, પણ સ્ત્રીવર્ગમાં તે પ્રાયે ઘણી જગ્યાએ પ્રતિક્રમણમાં જ્યારે જ્યારે જે સૂત્ર બોલવાને અવસર આવે ત્યારે ત્યારે તે સંબંધી ઘી બોલાય છે તે તદ્દન અયોગ્ય છે. તેમાં સામાયિકમાં દુષપ્રાપ્તિ થાય છે અને ક્રિયામાં ભંગ થાય છે, માટે એ પ્રમાણે વચમાં બલવાન તે જ્યાં જ્યાં રીવાજ હેય ત્યાં ત્યાં બીલકુલ બંધ થે જઈએ. એમ કરતાં કદિ કોઈ અજ્ઞાન બાઈએ એમ કહેશે કે “પ્રથમ બોલવાથી ઘી બરાબર થતું નથી અને વચમાં બોલવાથી વધારે થાય છે તેથી જે વચમાં બોલવાનું બંધ કરશે તે દેવદ્રવ્યો દેષ લાગશે. ”
આ પ્રમાણે કહેનાર તદન અજ્ઞાન છે, કારણ કે તેને લાભાલાભની સમજણ નથી. દેવદ્રવ્યની કદિ કાંઈક વૃદ્ધિ થતી હોય પણ સામાયિક ને પ્રતિકમણને ભંગ થવાથી દેષાપત્તિ કેટલી થાય છે તે વિચારવા યોગ્ય છે. તે સાથે એમાં જિનાજ્ઞાને પણ ભંગ થાય છે માટે વચ્ચે તે બેલવા ગ્યજ નથી.
પ્રારંભમાં ઘી બેલવામાં પણ જે હેતુ બતાવેલ છે તે વિચારવા યોગ્ય છે. જ્યાં ગુરૂમહારાજની આજ્ઞા બરાબર અમલમાં આવતી હોય અને જ્યાં તે શિવાય જિનભવનાદિનું સંરક્ષણ થતું હોય ત્યાં તેની જરૂર માત્ર બલવાની ચાહનાવાળાએના મનનું સમાધન કરવા માટે જ છે. કારણ કે ઘી બેલાવાથી બેલનારની ગ્યતા જેવાતી નથી, શુદ્ધ બોલનારને અગ્ર હક મળતું નથી અને ગરીબ સ્થિતિવાળાની હેશ મનમાં જ રહે છે. કાળે કરીને હાલમાં તે શુદ્ધ બોલનારની સંખ્યા વધી છે. બાકી અગાઉના વખતમાં તે “ધીના સૂત્રો તે એવાં અશુદ્ધજ હાય” એમ પ્રગટ કહેવાતું હતું. અને બેલનારા ગાથાઓની ગાથાએ મૂકી દેતા હતાતેમજ તદન અશુદ્ધ–અર્થને અનર્થ કરે તેવું બોલતા હતા પણ તે બધું ચાલ્યું જતું હતું. હવે તેવું ચાલી શકે તેમ નથી કારણ કે હવે શુદ્ધ બેલનારની સંખ્યા વધી છે અને અર્થને સમજનારા પણ કેટલાક થયા છે.

Page #34

જૈનધર્મ પ્રકાશ-ખાસ વધારો.
વિગેરે બોલાવાનું ઉપર પ્રક્ષકારે કહ્યું છે તેનું કારણ એ છે કે કેટલેક ઠેકાણે ધાને બદલે તેલ તેમજ કોઈ જગ્યાએ સામાયિક બોલાતા હતા. હાલ પણ કેટલીક જગ્યાએ એ રીવાજ છે. ઘીના ભાવમાં પણ એક મણને રૂ ૧–રા-૪-૫ એમ જુદા જુદા ભાવ ડરાવેલા હોય છે. આનું કારણ એક ચોકસ નિયમ કરવાનું જ જથાય છે. તે ગાથે અગાઉના વખતમાં ચાર પાંચ રૂપીએ મણ ઘી વેચાતું હોય અને તે ઉપરથી તેવા ભાવ હરાવ્યા હોય એમ પણ જણાય છે.
આ લેખ લખવાની ખાસ મતલબ પ્રતિકમણના મધ્યમાં ઘી બલાનું બંધ કરવાની છે. શૈણપણે અન્ય હેતુ પણ છે, તે બાબતમાં શ્રાવિકા સમુદાચમાંથી તે રીવાજ નાબુદ કરવા માટે સાધ્વીસમુદાયને પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. તેઓ આ બાબત પર ધ્યાન આપશે અને ઉપદેશદ્વારા શ્રાવિકાઓને સનજાવશે તે ઘણા અલપ પ્રયાસે તે રીવાજ દૂર થશે..
આ સૂત્ર બલવાના ઘીની ઉપજ ક્યા ખાતાની ગણાય અને તેને વ્યય શેમાં કરે ? એ એક સવાલ છે. ઘણી જગ્યાએ તેને વ્યય જિન ભવન સંબંધી કાર્યમાં કરવામાં આવે છે; પરંતુ શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજે આપેલા ઉત્તરમાં આદિ શબ્દ વાપરેલો છે તેથી તેને વ્યય જ્ઞાનદ્રવ્ય તરીકે થવામાં પણ અચગ્યતા જણાતી નથી. જ્યાં જિન મંદિરને ખર્ચજ એવી આવક ઉપર ચાલતે હોય ત્યાં તે ઉપજ દેવદ્રવ્યમાં વાપરવામાં બાધક નથી. પરંતુ જ્યાં જિનમંદિરના ખર્ચને નિર્વાહ બીજી રીતે સહેલાઈથી થતા હોય ત્યાં તે એ દ્રવ્ય જ્ઞાનદ્રવ્ય ગણાઈને તે સંબંધમાં જ વપરાવા ગ્ય લાગે છે. કારણકે એમાં વિષય જ જ્ઞાન છે. ઘી એ શબ્દથી જ તેની ઉપજનો હક દેવમંદિરને થાય છે એમ સમજવાનું નથી. આ બાબત કેઈ સુજ્ઞ શ્રાવક ભાઈઓના વિચારમાં જુદી રીતે ચોગ્યતા ભાસતી હોય તે તેમણે અમને લખી મોકલવું. અમે તે વિચાર પણ પ્રસિદ્ધિમાં મૂકશું.
પ્રાંતે આ લખવાનો પ્રયાસ સફળ થવાની આશા રાખી રુકામાં જ તેને સમાપ્ત કરવામાં આવે છે.

Page #35

પર્યુષણપૂર્વ માં ભાવકભાઇએની ફરજ,
पर्युषण पर्वमां श्रावकभाइओनी फरज.
૧૯૫
આ પત્ર શાશ્વત છે. જિનેશ્વર પ્રણીત છે. અનેક જીવે એ પતુ' આરાધન કરી સદ્ગતિના ભાજન થયા છે. આ પર્વના આરાધન માટે કરવાના કૃત્ય શ્રી ઉપદેશ પ્રાસાદના વ્યાખ્યાન ૧૪૭મામાં સવિસ્તર તાવવામાં આવ્યા છે. વળી એ પના પ્રથમના વધુ દિવસમાં પ્રાયે વાંચવામાં આવતા અઠ્ઠાઈ વ્યાખ્યાનમાં એ હકીકત આવે છે. દરવર્ષ એ પ્રમાણે સાંભળવામાં આવતાં છતાં તપસ્યા, પ્રતિક્રમણ ને સ્વામીવાત્સલ્ય આ ત્રણુ કૃત્ય ઉપરાંત બાકીના કેટલાક કૃત્ય તરફ જોઇએ તેવુ ધ્યાન આપવામાં આવતું નથી અને જે કૃત્યે તરફ ધ્યાન આપવામાં આવે છે તેમાં પણ કેટલેક વિશુદ્ધિને અવકાશ છે. સ્વામીવાત્સલ્યમાં તથાપ્રકારની પતના જળવાતી નથી. આ મામત અમે આ માસિકના ગતવર્ષના છઠ્ઠા અંકમાં સવિસ્તર સૂચનાએ લખી છે તે ઉપર વાંચકાનું ખાસ ધ્યાન ખેચીએ છીએ અને તે રીને અક્ષરશઃ વાંચી જવાની ભલામણુ કરીએ છીએ. પ્રતિક્રમણની ક્રિયાના સબંધમાં એટલુ' જ કહેવાનું છે કે એ મહા ઉત્તમ ક્રિયા જેમ બને તેમ વહેલી કરવામાં આવે તે પર્વણીના શ્રાવકે તેમજ ખીજાએ નિદ્રાના દુષમાંથી ખેંચી જાય ને કાંઇક વધારે લાભ મેળવે. તપસ્યાના બંધમાં તેા કાંઈ કહેવા જેવુંજ નથી. કારણ કે આ પર્વમાં એ તે સા યથાશક્તિ કરેજ છે, છતાં જેએ પ્રમાદને આધીન થતા હોય તેમણે આ પવમાં તે પેાતાની શક્તિ અનુસાર અવશ્ય તપસ્યા કરવી.
આ સર્વ કરતાં વધારે આવશ્યકતાવાળી અને પ્રાયઃ જૈતાનેજ વરેલી ક્રિયા આ પર્વમાં પરસ્પરને ખુમાવવાની છે. પૂર્ણ થયેલા વર્ષમાં જે કાંઇ વૈવિધ અંદર અંદર જેના સાથે થયેલ ડેાય તેની પેાતાનીજ સાથે વચનચ્ચારપૂર્વક ખમાવવુ –કાંઈ પણ ખાકી રાખવું નહીં. આ બાબતમાં બાકી લેણુ` કે દેવુ' ખેચનાર આરાધક થઈ શકતા નથી. સરકાર દરબારમાં તે ત્રણ, પાંચ કે છ વર્ષની મુદતે ચેપડા તપાસવાનું રહેતું નથી, પરંતુ જૈનશાસ્ત્રમાં તે દર વર્ષે આ ચાપડાની લેણુદેણુ તમામ માંડી વાળવાની કહી છે. આ ખાખત મહુધા ઉપરનેા દેખાવ થઇ ગયા જણાય છે. જયાં ખમાવાય છે ત્યાં શુદ્ધ અ ંતઃકરણથી ખમાવાતું નથી અને જ્યાં ખમાવવાની જરૂર હાય છે ત્યાં ખમાવવાનુ તે ખમવાનુ` મનતું નથી. આ બાબતમાં ખાસ ચેતવણી આપવાને માટે જ આ ટુકે લેખ લખવામાં આવ્યે છે. આશા છે કે વારવાર ચર્ચાયલી આ ખાખતમાં આટલી સૂચના ઉપર પણ જૈનખધુએ

Page #36

જૈનધર્મ પ્રકાશ-ખાસ વધારે.
વસ્થ દયાન આપી શુદ્ધ મનથી સર્વની સાથે ક્ષમાપના કરશે કે જેથી આગલા ' ઇ લા રવિરોધ શાંત થઈ જશે.
યુગોને માટે આ કરતાં વધારે કહેવા કે લખવાની આવશ્યકતા હતી જ મેથી, કારણ કે તેઓ તે નિરંતર આત્મતિના ઈચ્છક જ હોય છે.
અત્યંત ખેદ કારક મૃત્યુ અમદાવાદના નગરશેઠ ચીમનભાઈ લાલભાઈ માત્ર ૨૮ વર્ષની નાની ઉમરમાં શ્રાવણ સુદ ૮ મંગળવારે પંચત્વને પામ્યા છે. એમાં ઘણુજ સુશીલ વિભાવવાળા અને નગરશેઠની પદવીને દીપાવે એવા હતા. મેગલ બાદશાહના વખતથી મળેલી નગરશેઠની પદવીને ખરેખરા લાયક હતા. જેને કેમ પણ એને માટે પૂરૂં માન ધરાવતી હતી. અમદાવાદ ખાતે મળેલી પાંચમી જૈન કોન્ફરન્સની રીસેશન કમીટીના એઓ પ્રમુખ હતા અને આમલનેર ખાતે મળેલી પ્રતીક
ન કેન્ફરન્સમાં પ્રમુખ નીમાયા હતા. સરદાર બહાદુર લાલભાઈ શેઠન અકમાત થયેલા મગ બાદ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની વહીવટ કરનાર કમીટીના પ્રમુખ તરીકે એમની નમન કરવામાં આવી હતી. ધાર્મિક કાર્ય કરવામાં તેઓ સુરત ઉત્કંડિત હતા, પરંતુ એ ઉત્કંઠા પૂર્ણ થયા અગાઉજ એમને સ્વર્ગવાસ હે છે. નાની ઉમરમાં માતા પિતાને વિરહ થયેલ હોવાથી સંસારને ભાર પણ તેમને શિર ૧૬ વર્ષની વયથી આવી પડે હતું, પરંતુ દરેક કાર્યમાં તે
પિતાની ઉદાર વૃત્તિ બતાવી હતી. એમને અભાવ થવાથી જૈનવર્ગમાં મિ.ટી ખોટ પડી છે. શેઠ લાલભાઇના મૃત્યુથી હજુ જૈનમ ખેદમુક્ત થઈ નથી તેવામાં આ શેઠના અભાવથી વધારે ખેદયુક્ત થઈ છે. ભાવી પ્રબળ છે તેથી હવે ચિતવૃત્તિને શાંત કરી ધાર્મિક કાર્ય તરફ વધારે જોડવા અને તેમના કે બીવર્ગને દિલાસા સાથે સૂચવીએ છીએ અને શેઠ કસ્તુરભાઈ મણિભાઈ વિગેરે તેમના બંધુઓ તેમને પગલે ચાલી પડેલી ખામી દૂર કરશે એમ અંતઃકરણથી કરીએ છીએ.

Page #37

*
* *
*
*
* *
* *
*
*
*
.
.:
*
: 'T
*
:
ખાસ ખરીદો ને લાભ લે અમારી સભા તરફથી પ્રગટ થયેલા ભાષાંતર વિગેરેના ગુજરાતી ભાષાના શ્રેથે પૈકી નીચેના ખાસ ખરીદ કરવા લાયક છે. વાંચનારને આનંદ સાથે બોધ આપે તેવા છે. .
. .
. . . ' ' . . ૧ શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્ર (પર્વ થી ૧૦ ભાગ ૫)કી. રૂ. ૮-૦-૦. - ૨ શ્રો ઉપદેશપ્રાસાદ ભ ષાંતર ભાગ ૫
૭-૮-૦ ૩ શ્રી પ્રદેશમાળા ભાષાંતર
૧-૮-૦ ૪, શ્રી ચરિત વળી. ભાગ ૩ ૫ શ્રી વિજયચદ કેવળ ચરિત્ર ભાષાંતર
- ૦ ૬ શ્રી પ્રધચિંતામણુિં ભાષાંતર ૭ પ્રતિકમણના હેતુ કે ૮ શ્રી શત્રુ જય મહાત્મ ભાષાંતર ૯ શ્રી અધ્યાત્મ કલ્પદ્રુમ-વિવેચન યુક્ત
૧-૪-૦ ૧૦ શ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ પીઠબંધનું ભાષાંતર
૧૦-૧૨૦ ૧૧ શ્રી ગૌતમ કુળકે બળવો કરી ૧૨ શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભાને જુબીલી એક
-૧૨-૦: ૧૩ શ્રી યશોધર ચિત્રો '૧૪ શ્રી રત્નશેખર રત્નાવતી કથા છે કે ૧૫ શ્રી જ્ઞાનસાર ભ ષાંતર ( બીજાનું) સસ્તી કિંમતે
૮-૦ આ ઉપરાંત બીજું બુકો સંબધી બીજે પ્રસંગે લખી
આ છપાઈને બહાર પડેલ છે. આ શ્રી. ઉપદેશે પ્રાસાદ ભાષાંતર ભાગ 1 લે
સ્થભ ૧ થી ૮ વ્યાખ્યાન ૬ આ ભાગ પ્રથમ બીજ જેન બંધુ તરફથી અર્થ વિગેરેમાં ઘણી જ ભૂલવાળો બહાર પડેલે, તે પણ હેલ બીલકુલ વાળતા નથી. અમે તેનું શુદ્ધ ભાષાંતર કરાવી - બરાબર સુધારીને બહાર પાડેલ છે, તેની અંદર બતાવેલા શસ્ત્રધાર તમામ અને
સાથે દાખલ કરવામાં આવ્યા છે. આ પહેલા વિભાગમાં સમકિતને ૬૭ બેલ ઉપર તેમજ બીજી પણે તેને અનુસરતી પુષ્કળ કથાઓ છે. આંઠ પ્રભાવકના દ્વાર: ઉપરની તેમજ બીજી પણ કેટલીક કથાઓ તે બહેજ રસિક છે. સમકિતની શુધિના ઈચ્છકે, આ ભાગ અવશ્ય વાંચવાલાયક છે. સામાન્ય બુદ્ધિવાળાને આ આખો ગ્રંથ પર ઉપકારી છે. આ ભાગની કિંમત રૂા. ૧-૮–૦ રાખવામાં આવી છે, પાકા અને સુંદર બાઈડીંગથી બુક બંધાવવામાં આવી છે. - * આ આખા ગ્રંથનું ભાષાંતર કુલ પાંચ વિભાગ કરીને અમારા તરફથી બ
હાર પાડવામાં આવેલ છે. તેમાં ૩૬૧ વ્યાખ્યાન અને ૪૦૦ લગભગ કથાઓ છે. -આ ગ્રંથ મોક્ષાભિલાષી સરલ જીને. ખાસ વાંચવાલાયક છે. બહુજ હિત કારક છે. પાંચે ભાગી જુદી જુદી કિંમત રૂ. ૮-૮-૦ થાય છે પરંતુ પાસે ભાગ એકઠા લેનાર માટે રૂા. ૭-૮-૦ રાખવામાં આવેલા છે. બહારગામવાળાએ પિરટેજ જુદું સમજવાનું છે.
",
Ki''
'
*:
,
. .
.'
** કિ
.

Page #38
અણીદારને ગ ખાસ મદદ આપો. હી શહેર ઝાલાવાડમાં આવેલું છે. ત્યાં સુમારે એક લાખ રૂપિઆના : હું દેરાસર બંધાવેલું છે. પરંતુ તેનો પાયે ગમે તે કારણથી 1 . દા ન હોવાથી તેમાં ફાટે પડી છે ને તાત્કાલિક ઉપાય લેવામાં ન ટી નુકશાની લાગવાને સંભવ છે. તેથી ત્યાંના ભાઈઓ જાગૃત અમી છે. કામ શરૂ કરવામાં આવ્યું છે અને દેરાસર ખાતામાં સીલક હા માં મદદ મેળવવા બહાર ગામ નીકળ્યા છે. ભાવનગરમાંથી સારી સહાય મળી છે અને અમદાવાદ, સુરત ને મુંબઈની સારી આશા રાખે છે. સુમારે દશ હારને ખર્ચ છે. પ્રથમ આ શહેરની જાહોજલાલી વિશેષ હતી, શ્રાવકના ઘર પણ હુમલા છે તેથી બમણા હતા, દેરાસરમાં પણ સારી સીલક હતી તે વખત આજુ બાજુના ગામના દેશોમાં બહુ સારી મદદ કરી છે. અત્યારે તેઓને મદદ મેળવવાનો વખત આવ્યું છે. ખાસ મદદ આપવા લાયક છે. દ્રવ્યને ખરે. ખરા દુ"ગ કરવા જેવું કાર્ય છે. - - ઈડર કાંઠા માં આવેલ પ્રખ્યાત શહેર છે. ત્યાં ડુંગર ઉપર બાવન જિનાલય સંપતિ રાવનું કે કુમારપાળનું બંધાવેલું મહાન મંદિર છે. કાળે કરીને તે જગ થઈ "યું છે.જી દ્વારા કરવાની તાત્કાલિક આવશ્યકતા છે. ક'કરવા શ્રાવકરત્ન બાલાભ ઈ દલસુખભાઈએ ત્યાં જાતે એક માસ રહીને ન કરી છે ત્યાંના ગૃહસ્થ શા હમચંદ છગનલાલ તે કાર્ય માટે આમલેગ : દર મેળવવા નીકળ્યા છે, તેમને મદદ આપવા યોગ્ય છે. તે માણસ પ્રતા છે તેથી મદદ આપવામાં શંકા રાખવાનું કારણ નથી. જીદ્વારમાં નવું જિનમંદિર બંધાવવા કરતાં આઠગણું પુન્ય શાસકારોએ કહ્યું છે ત્યારે છે આવે છે. લાભને વ્યાપાર શા માટે ન કરવું ? અવશ્ય કરો.' ટથી બુક સદી અગત્યની સુચના. - આ પ્રકાશના ધડ ને ! એ પછી પાર્ક રહેલ ધનળ પંચાકાકા , માં ના પદ, અમેત શિખર ને ગિરનાર તીર્થના કપે અર્થ સહિત નગી . . . આ પ્રસ્તાવના લખે એ વારા કરવામાં આવ્યા છે. તે બુક બાઇને તો ઈ ગઈ છેછતાં આ વર્ષની ભેટ તરીકે આપવાની એક બીજી બુક નવી કાર રૂપે જનતાનું જ્ઞાન આપનારી છપાવવા માંડી છે તેમાં કુમારે ક નો વા એકન છે. તેથી એ બંને બુકે દરેક વ્ર હકને એક સાથે સેટ તરીકે મોકલરામ થશે. છતાં તાકીદ છે તે પ્રથમની બુક પ્રકાશન: ચાલુ વર્ષના લાજમના વેધુ મળવી લેવી. નહીં એક માસ પછી તે તે યુ કે, વૈકુથી દરેક શાહુકને પહોચાડવામાં આવશે. બંને બુક ગિર ઉગી છે. બ ની શકે એવી બહુ મોટી આ બુકે નથી પરંતુ તેમાં સંગ્રહ કરેલી વહુ લાભ વિઘો થાય તેમ છે એ કરી છે. વધારે પડતા કરતાં તે કે તે કાફી આપશે તેમ હોવાથી લખવાની જરૂર નથી. For Private And Personal Use Only