________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતિક્રમણમાં બોલાતું ઘી.
૧૯૩ ઉત્તર—“એ આચરણ સુવિહિતે આચરિત નથી, પરંતુ કેટલેક ઠેકાણે તેના અભાવે જિનભવનાદિન નિર્વાહને અસંભવ હોય છે તેથી તે નિવારવાને અશક્ય છે.”
આ ઉત્તર ઉપરથી આપણે ઘણું રહસ્ય સમજવાનું છે. અહીં તે સંબંધી વિશેષ પષ્ટિકરણ કરવાને ઉદ્દેશ નથી. અહીં જે ઉદ્દેશ છે તે એ છે કે પ્રતિકમણુને સૂત્રે બેસવાનું ઘી કદિ બોલવાની જરૂર જણાય તે તે પ્રતિક્રમણ શરૂ કયો અગાઉ પ્રારંભમાં જ બોલીને આદેશ આપી દેવા જોઈએ. પરંતુ પુરૂષ વર્ગમાં કવચિત્ કોઈક જ ગામમાં, પણ સ્ત્રીવર્ગમાં તે પ્રાયે ઘણી જગ્યાએ પ્રતિક્રમણમાં જ્યારે જ્યારે જે સૂત્ર બોલવાને અવસર આવે ત્યારે ત્યારે તે સંબંધી ઘી બોલાય છે તે તદ્દન અયોગ્ય છે. તેમાં સામાયિકમાં દુષપ્રાપ્તિ થાય છે અને ક્રિયામાં ભંગ થાય છે, માટે એ પ્રમાણે વચમાં બલવાન તે જ્યાં જ્યાં રીવાજ હેય ત્યાં ત્યાં બીલકુલ બંધ થે જઈએ. એમ કરતાં કદિ કોઈ અજ્ઞાન બાઈએ એમ કહેશે કે “પ્રથમ બોલવાથી ઘી બરાબર થતું નથી અને વચમાં બોલવાથી વધારે થાય છે તેથી જે વચમાં બોલવાનું બંધ કરશે તે દેવદ્રવ્યો દેષ લાગશે. ”
આ પ્રમાણે કહેનાર તદન અજ્ઞાન છે, કારણ કે તેને લાભાલાભની સમજણ નથી. દેવદ્રવ્યની કદિ કાંઈક વૃદ્ધિ થતી હોય પણ સામાયિક ને પ્રતિકમણને ભંગ થવાથી દેષાપત્તિ કેટલી થાય છે તે વિચારવા યોગ્ય છે. તે સાથે એમાં જિનાજ્ઞાને પણ ભંગ થાય છે માટે વચ્ચે તે બેલવા ગ્યજ નથી.
પ્રારંભમાં ઘી બેલવામાં પણ જે હેતુ બતાવેલ છે તે વિચારવા યોગ્ય છે. જ્યાં ગુરૂમહારાજની આજ્ઞા બરાબર અમલમાં આવતી હોય અને જ્યાં તે શિવાય જિનભવનાદિનું સંરક્ષણ થતું હોય ત્યાં તેની જરૂર માત્ર બલવાની ચાહનાવાળાએના મનનું સમાધન કરવા માટે જ છે. કારણ કે ઘી બેલાવાથી બેલનારની ગ્યતા જેવાતી નથી, શુદ્ધ બોલનારને અગ્ર હક મળતું નથી અને ગરીબ સ્થિતિવાળાની હેશ મનમાં જ રહે છે. કાળે કરીને હાલમાં તે શુદ્ધ બોલનારની સંખ્યા વધી છે. બાકી અગાઉના વખતમાં તે “ધીના સૂત્રો તે એવાં અશુદ્ધજ હાય” એમ પ્રગટ કહેવાતું હતું. અને બેલનારા ગાથાઓની ગાથાએ મૂકી દેતા હતાતેમજ તદન અશુદ્ધ–અર્થને અનર્થ કરે તેવું બોલતા હતા પણ તે બધું ચાલ્યું જતું હતું. હવે તેવું ચાલી શકે તેમ નથી કારણ કે હવે શુદ્ધ બેલનારની સંખ્યા વધી છે અને અર્થને સમજનારા પણ કેટલાક થયા છે.
For Private And Personal Use Only
