________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જનધર્મ પ્રકાશ. ભાષા બોલે છે કે તેથી સાંભળનાર તેના સંબંધમાં ખરી સ્થિતિ સમજી શકતો નથી. તે લે છે કે ભાઈ! અમારા તે શું વખાણ કરોછે? પૂર્વના મહાત્માઓમાં જે ગુણે હતા તેને લેશ પણ આપણામાં હોવાનો સંભવ નથી અને તે પણ નહિ. સ્તુતિ તે પૂર્વકાના મહાત્માઓનીજ ઘટે.” આવા વિચાર બતાવતી વખતે જે તેઓના મુખમુદ્રાના
ને હાશના ચાળા જોયા હોય તે તે પરથી સહજ સમજાય કે તે સ્તુતિની ઈચ્છા રાખે છે, અને સ્પષ્ટ રીતે અન્ના ગુણ માટે રસ્તુતિ ન કરાવવાની તેની ઈચ્છા નથી. રાવી રીતે માયાના પ્રસંગનું નિવારણ કરતાં પણ ઘણી વાર માયા થઈ જાય છે એ ખાસ વિચારવા જેવું છે. શ્રીમદ્ યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય અધ્યાત્મસારના દંભાધિકારમાં કહે છે કે
વેરાવાશથી, ત્રિમત્રતાવિ !
दनेन सुष्यते सर्व, त्रासेनैव महामणिः ॥ કેશનો લેગ કરવો, ભૂમિ ઉપર શયન કરવું, ભિક્ષા માગવી, શીલ તાક પાળવ, એ સર્વ ધર્મકિયાઓ સાથે જે દંભ હેય તો સુંદર મણિને બટે. (ડ) લાગવાથી જેમ તેની કાંતિ મંદ થાય છે તેમ દેવવાળી થઈ જાય છે.” જ હામ માયા પાસ્થાનકની સઝાયમાં કહે છે કે –
કેશલેસ મલ ધારણ, સુણે સંતાછ ભૂઅિા વ્રતયાગ, ગુણવંતાજી સુકર સકળ છે સાધુને, સુણે સંતાજી
દુક્કર માયા ત્યાગ, ગુણવંતાજી આ બને વચને પર બહુ બહુ વિચાર કરવાની જરૂર છે. એક તે જે મહામાએ આ વચને લખ્યાં છે તેમનું અસાધારણ કુશળપણું અને ટંકશાળીપણું પ્રસિદ્ધ છે, અને બીજું તેઓએ જે વાત કરી છે તે પ્રથમ દૃષ્ટિએ બંધબેસતી જ. ણાતી નથી. એક વિદ્વાન માણસ અમુક વિષય પર લેખ લખે છે ત્યારે તે વિષયની મુખ્યતા અને બીજાની ગણતા ઘણીવાર કરે છે એમ આપણને લાગે છે; ઉપાધ્યાયજી જેવા સમર્થ લેખકના સંબંધમાં આવી જાતના પ્રસંગની કલ્પના કરવી એ લેખક કરતાં વાચકની અર્થઘટનાની ૫ શક્તિ વધારે બતાવે છે, એમ માનવું વાસ્તવિક છે. વિશેષ વિચાર કરતાં જણાય છે કે તેઓશ્રીએ જે હકીક્ત લખી છે તે સારિત છે, પણ તે પુરા અનુપાવથીજ જણાય તેવી છે; આપણે એ સંબંધમાં ઈક વિચાર કરીએ.
ધ્યાસારના શ્લોકમાં તેઓ કહે છે કે કેશલુંચન, મલધારણ, મિશધ્યા વિગેરે ધર્મક્રિયા દંભથી મલીન થાય છે. એમાં કોઈ વિશેષ હકીકત નથી. કેશ
For Private And Personal Use Only
