________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી નાનસાર સત્ર વિવરણ. જ્ઞાનવુગ્ધ વિનત, લગ્નવિ
आम्बद्रव्यादिवास्यैर्यादिति मत्वा स्थिरो नव ॥२॥ ભાવાર્થ—ખટાશવાળા પદાર્થને સગથી જેમ ધ ફાટી જાય છે, તેમ લેભજ સંકલ્પવિકવિ કાન જેવી વસ્તુને નાશ થઈ જાય છે, એમ સમજીને હે શિષ્ય! તારે સ્થિર ધારીજ યુક્ત છે.
વિવરણ –જેમ દહીંની છાશ કે ફટકડી જેવી ખાટી વસ્તુના સંગથી ડાજ વખસમાં દૂધ જેવા મિષ્ટ પદાર્થના દાદા થઈ જાય છે, તેમ ભવાળા માઠા વિકઃપવટે અમૃત જેવા જ્ઞાનાદિ ગુણાનો પણ નાશ થઈ જાય છે. કોઈ પણ પુદગલિક વસ્તુ સંબંધી લેભ પેદા થયે છતે ચિત્તની ચપળતાથી એવા એવા અને એટલા બધા સંકટ પવિકપ જાગે છે કે જેથી અમૃત જેવું સુખદાયી અને નિરૂપાધિક જ્ઞાન પણ અવરાઈ જાય છે. જેમ કે એક જળાશયમાં પથ્થરને ટકે નાં ખતાંજ પાણીમાં એક પછી એક એમ અનેક કુંડાળાં થવા માંડે છે અને તે વિસ્તારમાં પણ વધતા જઈ તે જળાશયમાં પથરાતા જાય છે તેમ મિથ્યાત્વે અજ્ઞાન કે અવિરતિ મેહના સંગથી આત્મામાં કઈ પણ જડ વસ્તુ વિષયિક લેભને ઉદય થાય છે ત્યારે તત્સંબંધી અનેક પ્રકારના સંકલ્પવિકલ્પ પણ સ્વભાવિક રીતે જ ઉઠે છે અને તે પ્રમાણમાં અનુક્રમે વધતા જાય છે તેથી આત્માનું નિર્મળજ્ઞાન બાધિત થાય છે અને અવરાઈ જાય છે. પ્રથમ જે ચિત્તને વેગ નિર્મળ જ્ઞાનપ્રવાહમાંજ વિહેતે હતો તે આ જડવતુ વિષયક લોભ ઉદય થયા પછી બીજા તુચ્છ પુદગલ સંબધી સંકલ્પવિકપની પરંપરામાંજ વહે માંડે છે. તેથી નિર્મળ જ્ઞાનના માગમાં મેટે લેભ પેદા થાય છે અને અનુક્રમે લેજના ગે સંકલ્પવિકલપની વૃદ્ધિ થતાં પૂર્વે ઉપાર્જન કરી રાખેલું જ્ઞાન પણ બધા અવરાઈ જાય છે.
મનમાં આવા વિપરીત વેગથી બીજું અપૂર્વ જ્ઞાન પિદા કરવાનું તો બને જ કયાંથી? આવા સબળ કારણથી જ ગુરૂમહારાજ શિષ્યને ચપળતાએગે થતા સંક૯પવિકને દાબી દેવા અને સ્થિરતા ગુણનું સેવન કરવા માટે ખાસ કરીને સમજાવે છે. ચિત્તની સ્થિરતાથી આત્માની કેવી અવનતિ (હલકાઈ) થાય છે, તેનું હવે ગુરૂમહારાજ શિષ્યને કઈક જ્ઞાન કરાવે છે.
अस्थिरे हृदये चित्रा, वाङ्नेत्राकारगोपना ।
ઈશ્વર પૂર્વ વિદ્યારિWો ન પ્રકીર્તિતા છે. ભાવાર્થ-દય અસ્થિર છતે વ્યભિચાર સ્ત્રીની વિવિધ ચેષ્ટા જેમ તેણીને કંઈ પણ હિતકારી થતી નથી તેમ સ્થિરતા રહિત ચળ ચિત્તની પણ વિવિધ
For Private And Personal Use Only
