________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨
શ્રી જ્ઞાનસાર વિવરણ. ર્વથા મુક્ત થઇને અવિનાશી એવા મોક્ષપદને પામે છે.
ચિત્તની સ્થિરતા વિના અધીરજ અને અવિશ્વાસથી અથવા કેવળ લોકરંજન માટે કરવામાં આવતીકરણી કંઈ પણ કલ્યાણ માટે થતી નથી જ, એ ઉપરની વાતથી સિદ્ધ થાય છે તે પણ તે વાતનેજ પુષ્ટિ આપવા શાસ્ત્રકાર પુનઃ યુક્તિસર શિષ્યને સમજાવે છે કે __अंतर्गतं महाशब्यमस्थैर्य यदि नोवृतं ।
क्रियापधस्य को दोपस्तदा गुणमयच्चतः ।। ४॥ ભાવાર્થ-જ્યાં સુધી અસ્થિરતા રૂપી અંતરનું મોટું શલ્ય ઉદ્વયું નથી ત્યાં સુધી ક્રિયારૂપી ઔષધ આત્માને ગુણકારી ન થાય તેમાં તે કિયાનો શે દેષ છે? અપિતુ કંઈજ દેષ નથી.
વિવરણ–જ્યાંસુધી પેટમાં ચાંટ રહી ગઈ હોય અને તેને કોઈ ઉપાયવિષથી દૂર કરી ન હોય ત્યાં સુધી ગમે તેવું ઔષધ શગીને ગુણકારી થઈ શકતું નથી, તેથીજ નિપુણ લેક દરદીના દરદનું નિદાન શોધીને પછી જ તેને ઉચિત દવા આપે છે. જે પેટમાં ચાંટ રહેલી માલમ પડે તે પ્રથમ તેને જ ઉપાય કરે છે. ચિંટ રહી જવાથી મળકોશ બગડે છે, ચૂક આવે છે, બદહજમી થાય અને તેને અવસરે ઉચિત ઈલાજ કરવામાં ઉપેક્ષા કરવામાં આવે તે કવચિત્ પ્રાણત પણ થ. ઈ જાય છે, તેથીજ નિપુણ વજને તેને ઉપાય પ્રથમ કર્યા પછી જ બીજે ઘટિત ઈલાજ કરે છે. એક જરા જેટલી ફાંસ પણ જે હાથ કે પગમાં ખેંચી ગઈ હોય તે જીવને કયાંય ચેન પડતું નથી, જ્યારે તેને યત્નથી ઉદ્વરી લેવામાં આવે છે ત્યારે જ શાંતિ વળે છે, તે પછી ઉંડા ખુંચી ગયેલા મેટા શયનું તે કહેવું જ શું! જ્યાં સુધી તે અંદર પડેલા શયને નિકાલ ન થાય ત્યાંસુધી જીવને એક ક્ષણભર પણ રતિ ઉ. પજતી નથી, પરંતુ આ સર્વે તે દ્રવ્ય શલ્ય છે અને તે બાહા ઉપચારોથી ઉદ્વરી પણ શકાય એવા છે, તેથી તે વિવિધ ઉપાથી ઉદ્વરી લેવામાં પણ આવે છે. તેમ છતાં તેવું દ્રવ્ય શલ્ય ગમે તે રહી જાય તે પણ તેની ફક્ત એકજ ભવમાં વ્યથા સહેવી પડે છે. વળી તે જ સમભાવે સહન કરી લેવાયતે ભવાંતરમાં તેવા દ્રવ્ય શલ્યથી કંઈ પણ દુઃખ થતું નથી. પરંતુ જે મનની અસ્થિરતા-ચિત્તની ચંચબતારૂ૫ અંતરંગ ભાવશલ્ય રહી જાય તો તેથી જીવને અનેક ભવમાં વિટ બના સહેવી પડે છે. જ્યારે એક નાની સરખી ફાંસની પણ વેદના સહન કરવી મુશ્કેલ થઈ પડે છે અને તેથી જ તેટલી ફાંસને પણ ઝટપટ કાઢી નાંખવા પ્રયત્ન કરાય છે ત્યારે અનંત દુ:ખદાયી એવા સંસારમાં ભમાડનાર અરિથરતારૂપી અંતરંગ - હાશલ્યની તો શાણા માણસેથી કેમજ ઉપેક્ષા કરી શકાય? બાહ્ય ઉપચારથી સુખે ઉઠરી શકાય એવા દ્રવ્યશલ્યની પણ દુઃખદાયી ઉપેક્ષા કરાતી નથી તે અંતરંગ
For Private And Personal Use Only
