________________
સામાયિક વિચાર
૨૩૫ (૪) અને કરજ વધી જતાં તે નહિં દેવારૂપ બેટી દાનતમાઠી બુદ્ધિ ઉપજે છે, જે પરિણામે અધોગતિનાં કારણરૂપ છે.
આમ અનુબંધે સૂક્ષ્મ વિચારણા કરી અર્થદીપિકાકાર ઈસારે માત્ર કરે છે, કે કરજદારે ઉપાશ્રયમાં સામાયિક ન કરવું, અને એને અર્થ પરમાર્થરૂપે એમ જ સમજવો છે કેકરજદારે સામાયિક કરવાના ભાવ રાખી પ્રથમ તે કરજ આપી દેવાનેજ પ્રયાસ કરો. આ વાત દરેક વ્યવહારમાં લાગુ પડશે. માણસ માત્ર પિતાને અંગે રહેલી ફરજપર, (ધર્મ પ્રતિ ભાવ રાખી, એ ફરજજ પિતાને ધર્મ છે, એમ સમજી) અચળ લક્ષ રાખો, કેમકે ફરજ યથાર્થ ન બજાવતાં, અથવા એમાં હાનિ કરતાં કદાચ આર્ત-રિદ્ર, વિશેષ વિશેષ આ-રોદ્ર સ્થાનનું કારણ થાય છે. આ દરેક ભાઈએ બહેનને સ્વાનુભવની વાત હોવા યોગ્ય છે. માટે કરજ માત્ર બજાવવી તે ધર્મના લક્ષ સાથે બજાવવી, પગ પ્રથમ તે અણછુટક્યાની વાસ્તવીક ફરજ શું છે તે સમજવું અને પછી તે ફરજ બજાવવી. આમજ પ્રથમ સામાયિકના ભાવ સાથે કરજ દઈ દેવાનો પ્રયાસ કરે; કેમકે તેમ કરવાથી સામાયિકની ભાવનાનું ફળ તો ભાવના હોવાથી મળે છે, અને કદાચ દેહ છેડી જવાય તેપણ કરજ દઈ દીધેલ હોવાથી તે ગમે તે પ્રકારે આવવા રેપ સારા માઠા ભવ કે આંતરૂભવરૂપ વેષ પહેરવાની, ભવમાં જુદા જુદા સુખ દુઃખરૂપ વેશ ભજવવાની, શિક્ષા ટળી જાય છે.
વિશેષમાં અર્થદીપિકાકાર તે વળી કહે છે, કે રાજા, અને માત્ય, શેઠ, શ્રીમતે તે ઉપાશ્રયાદિ સ્થળે સામાયિક માટે મોટા આડંબરથી જવું; આ પણ સાપેક્ષ લાગે છે, વાસ્તવિક છે, કે, મોટા જનનું અનુકરણ બધા કરે છે, એટલે રાજા આદિ એમ આડંબરથી જાય તે તેની જૈન શિવાયની બીજી પ્રજાને પણ સામાયિક કરવાની ઈચ્છા થાય છે, અને ધર્મનો વિજયધ્વજ ફરકે છે, જે શ્રી વીતરાગની પવિત્ર આજ્ઞાનું આરાધન છે અને જેનું પરંપર પરિણામ કર્મનું વિરાધન છે, જે આપણને ઈષ્ટ છે. આ
(૫) ઉપધિ, ઉપકરણ વસ્ત્રાદિ સંબંધમાં અગાઉ કહેવાઈ ગયું છે.'
