________________
૨૨૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, •
ચાલુ પરંપરા પર દ્રષ્ટિ કરિયે તો સામે સામાયિક કેમ યિક બેસીને લેવાને પ્રચાર દેખાય છે, પણ લેવુ - પારવું? એનો વિધિ તપાસીએ તે ઉપર જણાવ્યા મુબેસીને કે ઉ. જબ “ખમાસમણ” ઉભા થઈ દઈ, ઉભા ૨ભા રહીને, હિને, વચ્ચમાં વચમાં રહીને જરૂરળે બે
સીને, સામાયિક લેવું ઘટે છે. “કમિતે ” ના પાઠના પ્રકાશ થયા પછી “બેસણે સંદિસાહે?” ની આજ્ઞા માગવાને પાઠ એમ સૂચવે છે કે હજી સામાયિક લેનાર ઉભો છે. - જે એ વિધિ મુજબ સામાયિક લેવામાં આવે તે મુહપની પડીલેહતી વખતે દેહાસને, (એટલે જેમ કોઈ ગાય દો. હતું હોય અને બે પગ ઉભા રાખી અધર બેસે અને બે હાથ બે જાંગની વચ્ચે ગાયના આંચળ ઉપર હોય તેમ) બે પગ વચ્ચે અધર બેસી વથમાં બે હાથ રાખી મુહપત્તીવડે અંગાદિનું પ્રતિલેખન કરવું જોઈએ. અપ્રમત્ત યોગ, આત્મજાગૃતિ,શુદ્વાપગનું આ સૂચવનરૂપ, કારણરૂપ છે. શ્રમણભગવાન શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યા પહેલાં સાડાબાર વર્ષ અનેક પરીષહ વેડ્યા, તેમાં તેઓશ્રી અખંડ ઉપગે આત્મજાગૃતિએ રહ્યા, પ્રાયઃનિદ્રા પણ ન લીધી, અરધો કલાક માત્ર સહજ નિદ્રા આવી ગઈ; પલાંઠી વાળી સુખાસને બિરા
જ્યા નહિં, પણ જ્યારે કદાચ દેહ સ્વસ્થને અર્થ બેઠા ત્યારે ઉભેજ પગે, ગોદહાસને જ બિરાજ્યા. તે એમ સૂચવવા કે, અહો! હજી અમારે ઘણું કરવાનું છે, કર્મ શત્રુઓ, અને કાળ શિકારી આ પાસે ભમે છે; તેઓને દૂર ખસેડવા માટે સદેવ જાગૃત રહેવાનું છે –મારાથી નિરાંતે પગ ઠેરવી બેસાયજ કેમ? આમ ભગવાન્ દેહાસને બિરાજી ચિંતવતા હતા. તેવીજ જાગૃતિની સૂચનારૂપે આ આસનની પરંપરા પડી લાગે છે. હછે પણ પડિકમણ, પિષધ તથા સાધુઓની પ્રવૃત્તિમાં આ એથે ચાલે છે, તે તેમજ સમજીને, સમજવાને ખપ કરીને ચાલવું ઉચિત છે, જરૂરનું છે.
