Hindu Dharmanu Hard

Author(s): M K Gandhi
Publisher: Navjivan Prakashan Mandir Ahmedabad

Page 11

१०
યુદ્ધો ખેલાયાં નથી. ધર્મશ્રદ્ધાને પડકારનારાની સામે કોઈ તપાસની કાર્યવાહી થઈ નથી. માનવઇતિહાસમાં પ્રજ્ઞાવાન અને મહાન એવા અશોકે સ્થાપેલા સામ્રાજ્યમાં બૌદ્ધ ધર્મ રાજ્યધર્મ હોવા છતાં તેનો વર્તાવ ધર્મનિરપેક્ષ રહ્યો હતો; તેણે હિંદુ કે જૈન ધર્મ પ્રત્યે ધર્મભેદ રાખ્યો ન હતો. ધર્મઝનૂની મુસલમાનોના ત્રાસથી, ઈરાનથી નાસી છૂટેલા પારસીઓને આશ્રય આપનાર રાજા હિંદુ હતો.
હિંદુ સંસ્કૃતિની લવચીકતા અને પૂર્વગ્રહરહિતતા, ‘‘તત્ક્ષણ તેને તેની મૂળભૂત પ્રકૃતિના સંદર્ભમાં પ્રફુલ્લ થવાની તથા જમાનાની સાથે બદલાતા રહેવાની શક્તિ બક્ષે છે. સાફ શબ્દોમાં કહીએ તો પ્રાચીન ભારતીય ભાવના, પોતાનું અસ્તિત્વ ખોયા વિના નવતર રૂપ ધારણ કરી શકે છે. ભારતના તમામ ધર્મો સ્વાભાવિક ધર્મો છે. તે સહજ રીતે ઊગ્યા અને પાંગર્યા છે. તેઓ પોતાને વિશે સભાન થયા નથી કારણ કે તેઓ સચરાચર સૃષ્ટિના સત્યની અભિવ્યક્તિ છે. તેઓ વ્યાખ્યામાંય પુરાયા નથી; પણ જ્યારે ખ્રિસ્તી ધર્મનો પડકાર સામે આવ્યો ત્યારે વ્યાખ્યાબદ્ધ થવાની તેમને ફરજ પડી. લોકમાન્ય ટિળક, ગાંધીજી અને અરવિંદની ગીતાની સમીક્ષા એ વ્યાખ્યાબદ્ધતાનો પ્રયાસ છે.... વર્ષોવર્ષ ગીતા ઉપરાંત ભારતનાં બે મહાકાવ્યો રામાયણ તથા મહાભારતની લાખો નકલો વેચાય છે. આત્માના સ્વરૂપના આ બૌદ્ધિકીકરણે એના સ્વાભાવિક પ્રવાહને ખાળ્યો છે પરંતુ આજના દિવસો માટે મૂલ્યવાન એવું બળ પણ આપ્યું છે.'મ
પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ તરફના આરબ-ઇસ્લામ જગતના પ્રતિકૂળ પ્રતિભાવ વિશે ગિરિલાલ જૈન માને છે કે જ્વાન, હાડીય અને મુન્ના ્ના અર્થઘટનમાં લવચીક અને સર્જનાત્મક થવાનું ટાળીને તેમણે ગુમાવ્યું છે એટલું જ નહીં પણ, તેને પરિણામે તેઓ આધાત અને હતાશાની સ્થિતિમાં મુકાઈ ગયા છે. ત્રીજા વિશ્વના અન્ય દેશોમાં લોકતંત્ર તેનાં મૂળ નાખી શકયું નથી અને ભારતમાં તેને સફળતા મળી છે તેનું કારણ મોટા ભાગના લોકો હિંદુ ધર્મને માનનારા છે, તે છે. બંધિયારપણું હિંદુ ધર્મને ધાવતું નથી. હિંદુ ધર્મએ, ઠેર ઠેરથી આવી મળતી સરિતાઓને કારણે પુષ્ટ થયેલી, ભાગીરથીની ધારા જેવો છે. દુર્ભાગ્યે,
૫. ગિરિલાલ જૈન, ગેમિંગ ઇન્ડિયા પ્રોગ્રેસ, ટામ્સ જરૂન્ડિયા, બૉમ્બે,
૧૫-૮-૧૯૮૬.