Dwadashar Naychakram Part 01

Author(s): Chaturvijay, Lalchandra Bhagwandas
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 354

जगत्कर्तृकेश्वरविचारः] न्यायागमानुसारिण्यलङ्कृतम् / पुरुषकारकारणैकान्तिन आहुस्तदपि सर्वमसम्बद्धं परस्परि]दूषितत्वादिति / तदुभयमिदानी नैकट्येनाप्यसम्बद्धमिति प्रतिपादि(दयि)तुकामः प्रश्नयति- कथमसम्बद्धमिति परवचनेन स्ववचनेन वा एकत्वात् त(द्व)योः पृथक् कर्म-पुरुषकाराभावादेवासम्बद्धमिति / तत् प्रतिपादयिष्यन्नाह- यस्मान्न शुभमशुभं वेत्यादि, यावत् काय इति / अयं तावद् दृश्यमानः काय[:], पुरुषो वाऽस्तु, यत् तेऽभिरुचितं, न मे कश्चिदत्र पक्षपातः। तच्च यस्मान्न किञ्चिदत्र शुभमेवाशुभमेव वा / बाह्यमपि कायाद् भिन्नमभिमतं रूपादीष्टस्य सुखस्य कारणं चित्रमयूर-स्रक-चन्दन-भ्रमररुतादि, अनिष्टस्य वा दुःखस्यातिविवर्ण-हुण्डसंस्थानाकारकण्टक-शिवारुतादि / सर्वमप्येतदिष्टकारणमप्यनिष्टकारणमपि शुभमप्यशुभमपीति गृहाण द्रव्य-क्षेत्र-काल-भाव पुरुषान्तरसंयोगविशेषाश्रय-परिणामविशेषापत्तेः / सुरभि-मधुर-सुखस्पर्श-सुरूप-सुशब्देतरभावमुपलभ्यते / अभक्षित-भक्षित-मोदकवत्, पक्कापक्काम्रफलवत् , पद्मकेसर-नालवत् , जाताजात-विपन्नाविपन्न-सुराऽऽदिवत् , स्वस्थास्वस्थ-स्त्री-पुरुष-गीत-रुतादिवत् / यथोक्तमार्षे ते चेव पोग्गला सुन्भिगंधत्ताए परिणमंति, ते चेव ते पोग्गला दुब्भिगंधत्ताए परिणमंति" इत्यादि। तस्मान्न शुभमशुभं वैकान्तेन किञ्चिदस्ति भिन्नजाति / किं तर्हि ? तदेवाशुभं [शुभं], तत एव चेष्टकारणमनिष्टकारणं वा(च) यथा त्रिदोषनमोदकादिप्रमाणाप्रमाण-कालाकाल[]हारितमिति स्वस्थ-सर्पदष्टाहारितविषवद् वा / तथैक एव ह्ययं पुद्गलकायः पुद्गलनिरुक्तिकः कायः शरीरं चितत्वात् , रोगादि-दुःखनिवासत्वाद् वा सर्वोऽपि बाह्याभ्यन्तरो मूर्तद्रव्यसङ्घातः कायो रूपादिसातत्वात् परमाणोरपि / पुद्गलस्य, पुद्गलस्येव वा काय इति विग्रह-समासौ / अथवा पृथक्परिकल्पनयाऽनया किमिन्द्रियप्रत्यक्षम(क्षा)भिमतः शरीराख्यः पुद्गलकायः स्वसंवेद्यज्ञानात्मकः क्रियाऽऽदि-लिङ्गानुमति(मित) आत्म[कायो] वा सोऽयमेक एव / न ह्यत्र काचिद् भेदबुद्धिः कार्या, बन्धपरिणामैक्यापत्तेरेतन्नयदर्शनादेक एव शुभाशुभाति(दि)धर्मेति साध्यस्य कायस्य वक्ष्यमाणाहारदृष्टान्तसाम्यमापाद्य हेतुत्वेन तत्साधर्म्यमाह- भोक्तृ-भोग्यात्मकविपरिणामवृत्तित्वादिति / यदि पुरुषकारवादिमतेन भोक्ता, अथापि कर्मवादिमतेन भोग्यस्तस्मात् कायो भोक्तभोग्यात्मक स्तस्य विपरिणामो वृत्तिरस्येति कायः सम्बद्ध्यते / भोग्यस्य भोक्तुळ विपरिणाम इति / शुक्र-शोणितं जनन्याहृतान्नरसादि चाद्युत्तरकारणमस्य शरीरस्य 1 त एव पुद्गलाः सुरभिगन्धतया परिणमन्ति / त एव ते पुद्गला दुरभिगन्धतया परिणमन्ति //