________________
દિવ્યદીપ
વિવિધ ક્ષેત્રમાં એ ભયંકર વિકૃતિએ લાવે છે. મેડીંગ અને લેજિંગમાં ભણતા છેકરાઓ માટે એક psychological problem છે. જેમને યુનિ~માબાપનું વાત્સલ્ય ન મળે, અહેનના પ્રેમ ન મળે, ભાઈના સ્નેહ ન મળે, એમનાં હૃદય આઠ દસ વર્ષમાં ધીરે ધીરે શુષ્ક અની જાય છે. પછી જ્યારે એ જીવનક્ષેત્રમાં આવે છે ત્યારે પાતાની શુષ્કતાને પરિતૃપ્ત કરવા જીવનમાં જે મળ્યુ તે અપનાવીને આગળ દોડે છે. એ વખતે વિવેક અદૃશ્ય બની જાય છે.
૧૫૪
પહેલામાં, પછી બીજામાં, પછી ત્રીજામાં એમ standardમાં આગળ વધતા જાય છે. એમ ન કરનાર માણસ ઉપરની કક્ષામાં, યુનિવર્સિટીમાં, વિદ્યાપીઠમાં પહેાંચી શકતા નથી. એકદમ વર્સિટીમાં જાય તે એ peon સિપાઈ તરીકે જાય અથવા કલાર્ક તરીકે જાય પણ એ પ્રેસર તરીકે નથી જઈ શકતા.
એટલે તમારે પણ જીવનની આ ત્રીજી ભૂમિકામાં જતાં પહેલા શૈશવની અને યૌવનની ભૂમિકાઓને ધીમે ધીમે સરસ બનાવવી જોઇએ.
માણસ સુધરતા સુધરતા જ ઉપર જાય છે. જો કે એમાં પણ exceptions અપવાદ હાય છે. એમાં સાવધાન ન રહ્યા હાય એમ છતાં ત્રીજી અવસ્થામાં સુધરી ગયા હાય, પણ એ અપવાદો general rule ન બની શકે.
આ ત્રીજી અવસ્થા એટલે અંદરના સંગીતને અનુભવવાના સમય. આવા માણસે જ સંસારમાં અને સસ્થાએ માટે આશીર્વાદરૂપ અને વિદ્યાથી ઓના ભેમિયારૂપ બને છે.
હું તો એમ ઇચ્છું છું કે શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયમાં થોડાક આવા ઠરેલા, અનુભવી, ચારિત્ર્યવાન અને વિચારોથી સમૃદ્ધ પુરુષો વિદ્યાસીએના વાલી અને. વાલી વિના વિદ્યાથી ઓને કદાચ એન્ડિંગ અને લેાજિંગ મળે પણ પ્રેમ, વાત્સલ્ય અને સ્નેહ કયાંથી મળે ? વિદ્યાથી ઓને જઇને પ્રેમથી પૂછે કે તમારે શું દુઃખ છે? તમારી શી વાત છે ? તેા વિદ્યાથીએ વાત્સલ્યથી વંચિત ન રહે, અને જે વાત્સલ્યથી વંચિત નહિ રહે એ સંસારને પણ જીવનભર વાત્સલ્ય આપ્યા કરશે.
પણ જેમને વાત્સલ્ય નથી મળ્યું એ અંદરથી એવા દુગ્ધ અને શુષ્ક બની જાય છે કે જીવનના
એટલે જેમણે મુનિત્રત કેળવ્યું હાય, મન અને તનમાં મૌનનું સંગીત હાય તે બહુ ઉપયેાગી નીવડે.
“ ચોળાન્તે અ તનુત્યનામ્ ' ચાથી વાત બહુ મગળમય છે. જેનું શૈશવ વિદ્યાથી ભરેલું છે, જેનું યૌવન સ્વપ્ન અને કાર્યોથી સભર બનેલું છે, જેનું વાકય મૌનના સંગીતથી મગ્ન બનેલું છે તે આ દેહુને છેડવાના દિવસ આવે તા કેવી રીતે ડે? ચેાગમાં દેહને છેડે.
મરતી વખતે સીલ અને વીલ એ એ વાતા દૂર રહેવી જોઈએ. પેલા છોકરા આવીને કહે કે બાપાજી વીલ કરવાનું ખાકી છે, અહીં સાહી કરી. પેલા કહે કે સીલ મારે. એ એમાંથી ખચવાનુ છે. પહેલેથી જ યેાગ્ય વ્યવસ્થા કરી નાખવી.
ચેાગની સમાધિમાં દેહ છેડે. પણ યાગ એટલે શુ છે? જેમાં આપણું તન, મન અને ચૈતન્ય એ ત્રણે એક ભૂમિકામાં આવીને વસે તે ચેાગ. હા, તનના સ્વભાવ છે એટલે એ બિમાર પણ પડે. એવું નથી કે યાગી પુરુષાને તનની શાંતિ જ હ્રાય. કદાચ અશાંતિ પણ હોય, પણ અશાંતિમાં પણ શાંતિના અનુભવ કરે તે યાગીની વિશિષ્ટ શક્તિ છે.
