Divyadeep 1967 Varsh 04 Ank 06

Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Chandulal T Shah

Page 3

સમ્યગ્દર્શન
[પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુજીએ તા. ૨-૪-૬૭ ના રાજ કોટ શ્રી શાંતિનાથ મંદિરમાં આપેલા પ્રવચનની નોંધ ]
સમ્યગ્દર્શન અને મિથ્યાદર્શન એ કાઈ સંપ્રદાયના નામ નથી અને એવા એ કોઈ પંથ નથી કે અમુક વ્યકિતને માની લે એટલે સમ્યગ્ દન અને અમુકને નહિ માનેા એટલે મિથ્યાદર્શન. મિથ્યાદન એ શબ્દ જ બતાવી આપે છે કે એ ખાટું દન છે, એ ભ્રમવાળુ દર્શોન છે, એ મિથ્યાદર્શન છે. મિથ્યાત્વ મટી જાય અને સાચું દર્શન પ્રાપ્ત થાય ત્યારે એનુ નામ સમ્યગ્દર્શન.
સમ્યગ્દન એટલે શુ ? આ શરીરમાં એક એવુ પ્રકાશમય તત્ત્વ પડ્યું છે જે તત્ત્વ સાધના કરે તેા ઊંચામાં ઊંચી ભૂમિકા પ્રાપ્ત કરી શકે અને પરમાત્મા બની શકે એ જ્ઞાન. માણસને ખ્યાલ આવે છે કે દુનિયામાં જે મહાત્માએ અન્યા, પ્રગતિશીલ સંતે બન્યા અને વિશ્વનાં કલ્યાણમાં જેમણે કાંઈક ફાળા આધ્યેા એવા પ્રકાશવંતા શકિતશાળી માણસે આમાંથી જ અન્યા. પણુ બન્યા ક્યારે ? આત્માને વિકાસ કરતા ગયા ત્યારે. એ મહાત્મા બની ગયા તે હું મારા આત્માને એવા શા માટે ન મનાવું ? જેવા આત્મા ખીજામાં છે એવા જ આત્મા મારામાં પડેલા છે. એ જાતનુ જ્યારથી જ્ઞાન થાય, જ્યારથી દૃષ્ટિ ઉઘડે, જ્યારથી આ આત્મતત્ત્વનું અનુભવમય જ્ઞાન થાય ત્યારથી સમ્યગ્દર્શનને પ્રારંભ થાય છે.
એ સમ્યગ્દર્શન સ્થૂળ રીતે દુનિયામાં કેવી રીતે ઊતરે છે એ જુએ. પેાતાનું દર્શન થયા પછી દેવનુ, ગુરુનુ અને ધર્મનું દર્શન થાય છે.
લેાકેા કહે છે દેવ, ગુરુ અને ધર્મ ઉપર શ્રદ્ધા રાખેા. પણ દેવ, ગુરુ, ધર્મ ઉપર શ્રદ્ધા કયારે થાય કે પહેલાં પેાતાને પોતાનામાં શ્રધ્ધા થાય તેા પછી દેવ, ગુરુ અને ધમ ઉપર શ્રદ્ધા
થાય. જેને પેાતાના ઉપર જ શ્રધ્ધા નથી એ દેવ, ગુરુ અને ધર્મ ઉપર શ્રધ્ધા પણ કેવી રીતે મૂકવાના ?
એટલે પહેલાં તે તારું દર્શન તને થવું જોઇએ : હું આત્મા છું, હું ચૈતન્ય છું, હું મરી જનારા નથી, હું જડ નથી. મારા તત્ત્વનું અસ્તિત્વ જડથી ભિન્ન છે. દુનિયાનાં સાધનાના વિકાસ નહિ પણ દુનિયાનાં સાધનાના હ્રાસમાં મારા વિકાસ રહેલા છે.
આ ઉપરથી તમને લાગશે કે વ્યકિતગત ભૌતિક સાધનાના જેટલા જેટલેા વિકાસ થતા જાય તેટલે તેટલે આત્માના હ્રાસ થતા જાય છે.
ભૌતિક દૃષ્ટિ અને આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિ વચ્ચે આટલું અંતર છે. ભૌતિક દ્રષ્ટિ એમ બતાવે છે કે સાધનાની વૃદ્ધિ એ ખરેખરી પ્રગતિ છે. જ્યારે આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિ સૂચવે છે કે ભૌતિક સાધનો મળતાં જાય તેમ આત્મા સાધનામાં અટવાતા જાય છે. સમૃદ્ધિ વધતી જાય એમ એક રીતે જુએ તે આત્માના તેા હ્રાસ થતા જાય છે. કારણકે જેટલાં પરનાં સાધન વધારે થવાનાં એટલી સ્વની સાધના ઓછી થવાની.
કેાઈ એમ કહે કે આ માણસની પાસે પૈસા વધી ગયા, એની સત્તા વિશાળ છે, ડિગ્રી વધી ગઈ, મેાટી પદવીએ છે એટલે એણે આધ્યાત્મિક સાધના કરી હાવી જોઇએ તે એની સાથે હું સંમત નહિ થાઉં. ભાઈ ! આ બધા લક્ષણા એ આધ્યાત્મિક સાધનાનાં નહિ, ભૌતિક સાધનાનાં છે.
આધ્યાત્મિક સાધના શું છે? એ આવે એટલે ભૌતિકતા છૂટી જ જાય. નદીવને મહાવીરને કહ્યું કે આવું રાજ્ય જેવું રાજ્ય છોડીને તમે કયાં ચાલ્યા ? અને આવા વૈભવ છેડીને તમે જંગલમાં શાને જાએ છે ? ભગવાન મહાવીરે