________________
દિવ્યદીપ “આ ઉપર રહેલા લોકોને કેઈ બચાવે રે! લાંબુ દોરડું બનાવીએ અને કઠેડે બાંધી એના ઉપરથી નીચે ઉતારે રે! નહિ તે બાપડા હમણું પર ટિંગાઈને, લટકીને લપસીને એક પછી એક બળીને ખાખ થઈ જશે...”
સૌ નીચે ઊતરી જઈએ.” આગ જેવા એકત્રિત થયેલા સૌ ચીસ નાખતા
આ પેજના એમને જરા જોખમ ભરેલી લાગી. હતા, કોલાહલ કરતા હતા, પણ માગ કેઈને ય
વચ્ચેથી ગાંઠ છૂટી જાય અગર તૂટી જાય તે કાંઈ સૂઝત નહોતે.
અકાળે મૃત્યુ થાય. પણ આમે ય આગનું અકાળ અમે ઉપરથી ચીસ નાખતા હતા, અમને મૃત્યુ તે અમારી સામે વિકરાળ આંખે ફાડીને બચાવો !
ઊભું જ હતું. એ લેક નીચેથી રાડ પાડતા હતા; આ દુખિયાઓને કેઈ પણ રીતે બચાવે.
આગની ગરમી વધી રહી હતી. અને
જવાળાઓ અમારી નજીક ને નજીક આવી રહી આપણું લેકની આ વિશિષ્ટતા છે. આપણને હતી. અમે જે ખંડમાં હતા, એ ખંડ છોડી રડે પાડતાં કોલાહલ કરતાં આવડે છે, પણ સરકતા સરકતા અમે સૌ કઠેડા પાસે આવ્યા. ચેજનાપૂર્વક કામ કરતાં નથી આવડતું. પરિણામે અમે પાછળ જોયું તો એ ખંડ કયારને ય પ્રજવળી અવ્યવસ્થા વધે છે. કાર્ય કંઈ જ થતું નથી. ઊઠો હતો, હવે તે અમારા માટે એકે ય આવા પ્રસંગે તાલીમ પામેલા અને બિનતાલીમ પામેલા પરખાઈ જાય છે. આવા ભયમાં તાલીમ પામેલે એક માણસ જે કરી શકે છે તે બિન
કઠેડાથી આગળ કયાં જવું? મારી જનામાં કેળવાયેલા હજાર પણ કરી શકતા નથી.
બાળકને લઈને ઊતરવું જોખમ ભરેલું હતું.
સંકટની ભયંકર ક્ષણે પસાર થઈ રહી હતી. નીચે અને ઉપર સર્વત્ર કેલાહલ હતો પણ
નીચે કેલાહલ કરનારાઓમાં એક સાહસકેઈને એટલું ય ન સૂઝયું કે બંબાવાળાને ખબર
વીર નીકળે, એ ક્યાંકથી એક મોટી નિસરણી. આપીએ, નિસરણીની શોધ કરીએ, એકાદ દેરડું
ધી લાવ્યા. એણે નિસરણ માંડી. પણ શોધી ઉપર ફેંકીએ - સૌને એક જ વાત આવડે.
અફસ ! એ ટૂંકી હતી. અમારાથી છ હાથ રાડ પાડવી, બૂમબરાડા નાખવા અને વાચાની
દૂર હતી. એણે એક ક્ષણ વિચાર કર્યો અને વાંઝણ દયા દેખાડવી.
પિતાના ખભા ઉપર જ એ માંડી. આવી મોટી પળેપળ ભયંકર રીતે પસાર થઈ રહી હતી.
નિસરણી અને તે માણસના ખભા ઉપર ! એહ! નીચેથી મદદ મળે એવી આશા હવે રહી ન હતી.
બળ પણ જબરું. અને ધેર્ય પણ જબરું. એવી વિપદ વખતે માણસને શી ખબર કયાંથી પણ
વિરતાને સહજ રીતે મસ્તક ઝૂકી જાય છે. ધૈર્યનું બળ મળી રહે છે. એ વખતે સદ્દભાગ્યે સેવાદળમાં લીધેલી તાલીમ મારી મદદે આવી. નિસરણી એણે ખભા ઉપર લીધી એટલે મેં કહ્યું: “બહેને! હિંમત રાખે. કેવળ ચીસે એ ત્રણ હાથ ઊંચી આવીઃ પણ હજી ત્રણ હાથ પાડવાથી હવે આપણને કેઈ ઉગારે એમ નથી, અમારાથી એ દૂર હતી. નિસરણી પર ઉપરથી અને આપણી દયામણું ચીથી આ પ્રચંડ આગ ઠેકડે માય નહિ, સ્થિતિ નાજુક હતી. હવે તે પણ શાંત પડે એમ નથી. તમે તમારા સૌના જીવન અને મરણ વચ્ચે પ્રહર નહિ, કલાક નહિ સાડલા આપે, એને એક બીજા સાથે બાંધી એનું પણ પળે ગણાઈ રહી હતી.
વી
