Divyadeep 1966 Varsh 03 Ank 11

Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Chandulal T Shah

Page 7

દિવ્ય દીપ
એટલે જ મીરાએ ગાયું : “હુંસલા નાના ને દેવળ જૂનું તે થયું.” હું ક્યાં ઘરડા થયા છું? હું કયાં થાકી ગયા ...! હું તે આત્મા છું હું તે। ageless છું. જેને ઉંમર જ નથી; અવસ્થા જ નથી, કોઇ વર્ષો નથી. એ ઠુંસ છે, આત્મા ઉંમર વગરના છે. ઉંમર લાગે છે તે કાને લાગે છે ? દેહને. ઉધેઇ જો લાગતી હાય તેા લાકડાને લાગે છે. કાર્ટ જો લાગતા હાય તા લેાખડને લાગે છે પણ અગ્નિને ઉધેઈ ન લાગે, સાનાને કાટ ન લાગે, એવી જ રીતે
આત્માને કઈ જ ન થાય.
આ દેહને બધું જ લાગે. આ જન્મે પણ ખા અને મરે પણ ખરો. નાનકડા હોય ત્યારે રૂપાળા રૂપાળા હોય; યૌવનમાં આવે ત્યારે આકષ ણુનુ એક કેન્દ્ર બની જાય; ઘરા થાય ત્યારે એને બીજાની મદદ લેવી પડે; વૃધ્ધ થાય અને રોગના ઊભરા અંદરથી બહાર નીકળે, એ વખતે માણસને પરવશતાને અનુભવ થાય અને મૃત્યુ થાય એટલે આ દેહ બળી જાય. આ બધી અવસ્થાએ કાની થઈ ? દેહની થઈ.
પણ જે આત્મા છે એ અવસ્થાહીન છે. એને કેાઇ ઉંમર નડતી. નથી. એને શૈશવે નથી, ઘડપણે નથી, મરણે નથી અને જન્મ પણ નથી. આત્મા અમર છે, શાશ્વત છે, અને જે શાશ્વત છે એ જ સત્ છે.
જ્યારે માણસ સેતુનાં અસ્તિત્વના અનુભવમાં સત્તા કેન્દ્ર અને છે પછી ભલે શરીર ઉપર થઇને ઘડપણું પસાર થતું, દેહ ભલે જીણુ થતા; પણ એ અંદર બેઠા બેઠા મલકાય છે; કે હું તે એવા ને એવા જ છું. આ અશ્રુ ચ બહાર થઈ રહ્યું છે, આત્મા જ્યારે સ્વસત્તામાં કેન્દ્ર અને છે, ત્યારે એને લાગે છે કે હું તે! આ બધાની વચ્ચે કેન્દ્રમાં બેઠેલા છું. આ બધુય આસપાસ બની રહેલ' છે. આ દેહનું જ એક નાટક ચાલી રહ્યું છે.
૧૬૭
એટલે જ ઉપાધ્યાયજીએ કહ્યું કે નાયમ્ પ્રતિ વાટમ્' જ્ઞાનદશામાં એને દરેક શેરીમાં નાટક લાગે છે. નાટકને જ જુએ અને નાટકને જોવા છતાં પાતે પ્રેક્ષક તરીકેના અધિકાર ગુમાવે નહિ.
મારે એ જ કહેવાનું છે કે તમે પ્રેક્ષક રહેા; પ્રેક્ષક તરીકેને! તમારો અધિકાર છે. તમે નટ
ન બની જાઓ. પ્રેક્ષક જેટલા સુખી છે એટલે દુનિયામાં કેઇ સુખી નથી. એ રંગશાળામાં આવે છે, બેસે છે, જૂએ છે, સમય પૂરા થયા અને ચાલતા થાય છે, એને પડદા સંકેલવાના નિહ કે ગેાઠવવાના નહિં, સામાન ઉઠાવવાને હિ કે મૂકાવવાના નહિ. એ તા પ્રેક્ષક છે. તટસ્થતાથી જુએ છે.
આ અનુભવ જો કરી શકાય તે લડાલડી, ઝગડા—ઝગડીના અંત આવે. આજે ઘરામાં વૃધ્ધાને એટલી બધી આસક્તિ છે કે લેાકેા હેરાન થઈ ગયા છે, તેને બદલે તમે એવા અની જાવ કે તમને પૂછવા આવે ત્યારે જ તમે સલાહ આપે. અને કહેા કે તમને તમારી જવાબદારીના ખ્યાલ આપી દીધા છે. તમારી જવામદારીને ધ્યાનમાં રાખીને જીવા, જવાબદારીને ધ્યાનમાં રાખીને નહિ જીવા તા અકાળે હેરાન થઈ જશેા. આ તે ઢોરી ઉપર ચાલવાનું છે.
એટલી સમજણ આપીને આત્માને સ્વ તરફ વાળી લેવા જોઇએ. આ રીતે ો વાળે તા માણુસ આ જગતમાં બહુ મઝાથી જીવી શકે. અને એમ રહેવા માટે પહેલા પ્રકાર બતાન્યા કે તુ કાણુ છે ? શિવાનં ્ પૂર્વીન તું મૃત્ ત્િ અને અનન્ય થી પૂર્ણ છે.
તું સત્ છે. તારી શાશ્વત સત્તામાં તું રહેવાને છે. તું મરવાના છે જ નહિં. આ જુઓ. જૈન ધમાંથી મરવાની વાત જ નીકળી ગઈ. સાચા જૈન કેણુ ? જે મરવામાં માનતા નથી. જ્યારે ઘરમાં એક માણુસના વિયાગ થાય તે કહે પાછા થયા.’ એટલે અમારુ ઘર મૂકીને ખીજે ઠેકાણે થઇ ગયા,