Dashvaikalik Sutram Part 04

Author(s): Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust

Page 11

-
B
o
5
મ.
fe
આમ દશવૈકાલિકસૂગ ભાગ-૪
प्रथमो विरामः प्रथमो विरामः
- મુનિ રાજહંસવિજય ,
અધ્યયન-૮ ગ્રંથકાર પરમર્ષિ આ અધ્યયનદ્વારા આચારમાં અપ્રમત્ત થવાનું જણાવે છે. (ટૂંકસાર આ પ્રમાણે-) બાદર જ ષકાયની જયણાની સાથે આઠ સૂક્ષ્મોને જણાવી તેની યતનામાં ઉદ્યમવંત થવું (ગા. ૧૬) ગોચરીગતની યાતના, (ગા. ૧૯) સાધુ કાનોથી ઘણું સાંભળે છે, આંખોથી ઘણું દેખે છે. પણ દેખેલું કે સાંભળેલું બધું જ કહેવા માટે
સાધુ યોગ્ય નથી. (ગા. ૨૦) સાધુ કોઈપણ ઉપાયથી ગૃહસ્થના યોગને ન આચરે (ગા. ૨૧) સાધુ કર્ણને, = સુખકારી શબ્દ સાંભળી રાગ ન કરે અને શરીરવડે દારૂણ, કર્કશ સ્પર્શને સહન કરે.. (ગા. ૨૬) સાધુ દેહનું ન - દુ:ખ મહાફળવાળું છે એમ વિચારી તમામ કષ્ટો સહન કરે (ગા. ૨૭) સાધુ અનાચાર આચરીને તેને છપાવે
નહીં (ગા. ૩૨) જીવન અધુવ જાણીને, સિદ્ધિમાર્ગ જાણીને, પોતાના પરિમિત આયુષ્યને જાણીને ભોગોથી માં પાછા ફરવું (ગા. ૩૪) જ્યાંસુધી ઘડપણ ન આવે, રોગો ન આવે અને ઈન્દ્રિયો જયાં સુધી દુર્બળ ન થાય ત્યાં : સુધી ધર્મ આચરવો (ગા. ૩૬) પોતાનું હિત ઈચ્છતો - પાપ વધારનાર ક્રોધાદિને વમે (ગા. ૩૭) સાધુ નિદ્રાને ન બહુ ન માને, અત્યંત હાસ્યને વર્જ. સદા સ્વાધ્યાયમાં રત પરસ્પર કથાઓમાં ન રમે. (ગા. ૪૨) નક્ષત્ર, સ્વપ્ન, યોગ, નિમિત્ત, ભૈષજ ગૃહસ્થોને ન કહેવા (ગા. ૫૧) જેમ કુકડાનાં બચ્ચાંને સદા બિલાડાથી ભય હોય, એમ બ્રહ્મચારીને સ્ત્રીનાં શરીરથી ભય હોય. (ગા. ૫૪) વિભૂષા, સ્ત્રીસંસર્ગ અને પ્રણીતરસ ભોજન આત્મગવેષક નરને તાલપુટ ઝેર જેવા છે. (ગા. ૫૭) આના જેવી અનેક આચારપ્રેરક બાબતો ગ્રંથકારશ્રીએ આ અધ્યયનમાં ગૂંથી છે.
અધ્યયન-૯ આ અધ્યયન દ્વારા ગુરુનો વિનય ન કરનાર કયા અનર્થોને પામે, ગુરુનો વિનય કેવી રીતે કરવો, વિનય એ ધર્મનું મૂળ છે ઈત્યાદિ વિનયની મહત્તા દર્શાવાઈ છે.
આ રહી તેની કેટલીક ઝલકો - (ઉદ્દેશો - ૧)
જેમ સાપને નાનો જાણીને તેની આશાતના કરનારને તે સાપ અહિતને માટે થાય છે. તેમ આચાર્યને જ નાના જાણી તેની આશાતના કરનાર નક્કી સંસારભ્રમણ કરે છે. (ગા. ૪) કદાચ મસ્તકથી પર્વત ભેદાય, કદાચ ન
કુપિતસિંહ પોતાને ન ખાય, કદાચ શસ્ત્રથી પોતાનું શરીર ન ભેદાય પણ જે ગુરુની હિલના કરે તેનો મોક્ષ થતો ' નથી. (ગા. ૯) " (ઉદ્દેશો-૨) જેમ વૃક્ષનાં મૂળમાંથી અંધ, શાખાદિ પ્રગટે તેમ ધર્મનું મૂળ વિનય છે. તેનાથી કીર્તિ, મ ના શ્રેતાદિ અને અંતે મોક્ષ મળે છે. (ગા. ૧-૨) ભવાન્તરમાં વિનયને નહીં કરનારા વૈમાનિક, જ્યોતિષ્ક, ના
ભવનપતિ અને વ્યંતરનાં દેવો દુ:ખને અનુભવતાં અને આભિયોગપણાને પામેલા આગમદ્વારા જણાય છે. (ગા. ૧૦) જેઓ આચાર્ય-ઉપાધ્યાયનાં શુશ્રુષાવચનને કરનારા છે તેઓની ગ્રહણ અને આસેવનશિક્ષા જલથી ૧ સિંચાયેલ વૃક્ષની જેમ વધે છે. (ગા. ૧૨) સાધુએ આચાર્ય કરતાં શય્યા, ગતિ, સ્થાન, આસન વિ. નીચા રાખવા, પગમાં નમીને વંદન કરવા તથા નમીને અંજલિ કરવી. (ગા. ૧૭) | (ઉદ્દેશો-૩) આ ઉદેશોમાં વિનીત પૂજય છે એ વાત વિશેષથી જણાવાઈ છે. એક સાથે સામે આવી * આવી પડતાં કર્કશવચનરૂપ પ્રહારોને “આ તો ધર્મ છે.” એમ વિચારીને જે સહન કરે તે પૂજ્ય છે. (ગા. ૮) * * “ગુણોથી યુક્ત સાધુ થાય અને અવગુણોથી અસાધુ થાય. માટે સારાગુણોને ગ્રહણ કરવા અવગુણોને * છે ત્યાગવા” આ ઉપદેશથી પોતાના આત્માને વિવિધ રીતે ભાવિત કરે છે અને જે રાગ-દ્વેષમાં સમાન છે તે પૂજય ' Sછે છે. (ગા. ૧૧) જે નાના કે મોટા, સ્ત્રી કે પુરુષ, સાધુ કે ગૃહસ્થની હિલના ન કરે, માન અને ક્રોધને ત્યાગે રે
“E
8.
T' 45
45
=
=
=