Chikur Dwatrinshika

Author(s): Jitendra B Shah
Publisher: Z_Nirgrantha_1_022701.pdf and Nirgrantha_2_022702.pdf and Nirgrantha_3_022703.pdf

Page 4

Vol.I-1996
કુમુદચન્દ્રાચાર્ય પ્રગીત “ચિકર હાર્નિંચિકા”
બીબૃહદ્રસ્તુતિમણિમંજૂયાના પ્રથમ ખંડમાં કરી રહ્યા છીએ. ૩. આ શકયતા ઘણી જોરદાર છે. ૪. કાપડિયા લખે છે : “....કલ્યાણ મંદિરના કર્તાની પ્રતિભા વિચારતાં તો તે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરની કૃતિ તરીકે ગણવા લાયક
છે એમ કહેવામાં વાંધો જણાતો નથી." જુઓ એમની “પ્રસ્તાવના”, માન્યામંતિતનન૩rreતોત્રકમ, શ્રેષ્ઠિ દેવચન્દ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકોદ્ધાર ગ્રન્થાંક ૭૯, સુરત ૧૯૩૨, પૃ૦ ૩૩. એ પુસ્તકમાં એમણે અનેક સ્થળે પ્રસ્તુત સ્તોત્રને સિદ્ધસેનની
જ કૃતિ ધટાવી છે. ૫. મુનિરાજ દર્શનવિજય, “શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર', જૈન સત્ય પ્રકાશ, વર્ષ ૮, અંક ૧, પૃ. ૨૫. ૬. આ જગજાહેર હકીક્ત પ્રસ્તુત સંપ્રદાયના વિદ્વાનોનાં અનેક સ્થળોનાં લખાણોમાં પ્રકટ થઈ ચૂકી હોઈ અહીં તેના સન્દર્ભ ટાંકવા
જરૂરી માન્યા નથી. ૭. સન્મતિપ્રકરાણ, દ્વિતીય આવૃત્તિ, અમદાવાદ ૧૯૫૨, પૃ. ૧૦૨. ૮. જુઓ એમનો લેખ, “કન્યાણ મંદિર સ્તોત્ર જે વયિતા', શોથા, ૨૫, નવે ૧૯૧, પૃ૦ ર૯. c. Siddhasena Divakar : A Study, "Summary of the content of his thesis" in '3. Studies etc. by Modern Scholars' in Siddhasena's Nyayavatara and Other works, Ed. A.N. Upadhye, Bombay
197 1, p. 68. ૧૦. અપવાદ રૂપે શત્રુંજય પર મળેલા સં. ૧૭૮૩(ઈસ૧૩૨૭)ના લેખમાં બુદ્ધિનિવાસના ગુરુરૂપે ‘કુમુદચંદ્રનો ઉલ્લેખ
થયેલો છે, જુઓ “શત્રુંજયગિરિના કેટલાક અપ્રકટ પ્રતિમાલેખો', સં. મધુસૂદન ઢાંકી અને લક્ષ્મણ ભોજક, Sambodhi, Vol. 7, No. 1-4, પૃ. ૨૧, લેખાંક ૨૨, પરંતુ પ્રસ્તુત કુમુદચન્દ્ર તો ઈસ્વીસનના ૧૩મા શતકના આખરી ચરણમાં થઈ ગયા હોઈ તેઓ પ્રભાવકચરિતકારના સમકાલીન છે. એ કાળે કુમુદચંદ્ર એ સિદ્ધસેન દિવાકરનું દીક્ષાકાળનું અભિયાન હતું એવી માન્યતા પ્રચારમાં આવી ગયેલી; અને એના પ્રભાવ નીચે જ આવું અભિધાન આ શ્વેતામ્બર મુનિએ ધારણ
કર્યું હોવાનો સંભવ રહે છે. ગમે તેમ પણ આ એક જ અને પશ્ચાતકાલીન દાખલો છે. ૧૧. નેસગના ૧૧-૧૨મીના લેખમાં કુમુદચન્દ્ર ભટ્ટારક દેવનો ઉલ્લેખ છે. જુઓ જૈન શિલાલેખ સંગ્રહ : દ્વિતીયો ભાગ,
માણિકચન્દ્ર-દિગમ્બર-જૈન ગ્રંથમાલા, પુષ્પ ૪૫, સંપં. વિજયમૂર્તિ, મુંબઈ ૧૯૫૨, પૃ. ૩૬૪, ત્યાં લેખાંક ૨૪૬, તદુપરાંત ચિડગુરુ(પ્રાય: ઈસ્વી ૧૨૦)ના લેખમાં ‘કુમુદચંદ્ર દેવ'નો ઉલ્લેખ છે. જુઓ જૈન શિલાલેખ સંગ્રહ : તૃતીય ભાગ, સંપં. વિજયમૂર્તિ, મા-દિ-જે-2૦, ૫૦ ૪૬, મુંબઈ વિ. સં. ૨૦૧૩/ ઈસ. ૧૯૫૭, ત્યાં પૃ૦ ૨૯૮, લેખાંક ૪૩૨, તે સિવાય તે જ ગ્રંથમાં ઐહોળના ૧૨મી-૧૩મી સદી લેખમાં : કુમુદ ? દેન્દુ એવા મુનિનો ઉલ્લેખ થયો છે. પૃ૦ ૨૬૯, લેખાંક ૪૪૪. અને હળબીડના સન્ ૧૨ ૬પના લેખમાં આચાર્યોની નામાવલીમાં કુમુદેન્દુમાધવનનન્ટિ-કુમુદચન્દ્ર એવો ઉલ્લેખ થયેલો છે : જુઓ જૈન શિલાલેખ સંગ્રહ (ભાગ ૪), મા-દિવ-જે -2૦, ગ્રન્થાંક ૪૮, પૃ. ૨૫૮-૨૫૯, લેખાંક ૩૪૨. એ સિવાય જોઈએ તો કેવગેરેના ૧૩મી સદીના ઉત્તરાર્થના લેખમાં પણ માઘનન્ટિ-શિષ્ય
કુમુદચંદ્રનો ઉલ્લેખ છે. (એજન, પૃ. ૨૭૧- ૨૭૨, લેખાંક ૩૭૬). ૧૨. જેમ કે શાળાનામુવીરમવદર ('), માસ્તારિત્નમરિમા.... (૭'), રવિવીશુ યશવ: pપતાને (''') (૭)
દૂતાતા વત ચં વિત્ત શર્મવીરા (૨૩'', પાનીયમ_મૃતમિત્યવિન્ચમાર (8''), ઇત્યાદિ અનેક દાખલાઓ છે. ૧૩. જુઓ તદ્વિષયક ડા, કાપડિયાની વિસ્તૃત ચર્ચા “સ્તોત્રયુગલનું તુલનાત્મક પર્યાલોચન,” ૦ ૦ ૪૦ તો ,
પૃ૦ ૧૯-૩૧. ૧૪. જેવા કે, પદ્ધ ૩૯, ૪૧.
વં નાથ ! દુ:નિનવંત્સર ! હેરખ્ય !
कारुण्यपुण्यवसते ! वशिनां वरेण्यं ! । भक्त्या नते मयि महेश ! दयां विधाय
दुःखाङ्कुरोद्दलनतत्परतां विधेहि ।।३९|| देवेन्द्रवन्ध ! विदिताखिलवस्तुसार !