________________
Shivaji combined in himself the Rajaput gallantry and love of war-like adventure with extremely astute and wily disposition characteristic of the Marathas.
S. J. Owen.
અશક્યકી શક્યતા કરનેવાલે વીર! શ્રી. છે. શિવાજી મહારાજ. - શ્રી. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ અશક્ય બાતકી શક્યતા કરનેવાલે થે, ઈસીમેં ઉનકા મહત્તા હૈ. ઉનકે પિતા શહાજીરાજે બડે શૂરવીર ઔર ઉસ સમયકે King Maker થે. ઉને સચમુચ રાજે
ઔર બાદશા નિર્માણ કિયે, પરંતુ સ્વયં રાજા બનના ઉનકે લિયે અશક્ય થા. ઉસ સમયકે સેકડે હિંદુ સરદાર બડે અભુત શુરવીર છે. પરંતુ કિસીકભી હિમ્મત નહીં હુઈ ઔર ઉનમેં સે ઈભી હિંદુપદ પાદશાહી સ્થાપન કરનેમેં સમર્થ નહીં હુઆ. ઉસ સમય કે સભી હિંદુ સરદાર ઈસ કાર્યકે લિયે અપને આપકે અસમર્થ માનતે છે. જે કાર્ય સબકે લિયે અશક્ય થા વહી શ્રી. શિવાજી મહારાજને રાજ્ય કરકે બતાયા, ઈસલિયે શિવાજી મહારાજ અશક્ય બાતકી શક્યતા કરને વાલે થે ઈસમેં સદેહ નહીં હો સકતા,
શ્રી. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ઇસ ભૂમિપર અવતીર્ણ હેકે પૂર્વ પ્રાયઃ સંપૂર્ણ ભારતવર્ષ યવનેસિપાહાક્રાન્ત હૈ ચુકા થા, રાજકીય અધિકારકા મુખ્ય સૂત્ર મુસલમીને હાથમેં ચલા ગયા થા, ઉ–પરશિયન ભાષા રાજવ્યવહારકી ભાષા બન ગઈથી, મુસલમાની પિષાખ હિંદુ રાજે મહારાજે ઔર સરદાર ૫હનને લગે. યાવની રીતિકી દાઢી છે હિંદુઓને મુખપર દીખતીથી. તારીખ મહિના ઔર સન યાવનીહિ હરએક કાગજપર રહને લગાથા, મંદિર કે શિખર મજીદકે સમાન દિખાઈ દેને લગેથે, હિંદુ સરદારકે ઘરમે બાલબકે યાવની નામ હોને લગે, હિંદુ સંસ્કારકે નિમંત્રણ પીરપૈગંબર નેકી પ્રથા શુર ચુકી થી, પરશિયન ભાષાકા પ્રવિણ્ય ઉચ્ચપદકે લિયે યોગ્યતા પ્રાપ્ત કર દેનેવાલા સમઝા જાતા થા, યહાં તક કી ક્ષત્રિયકલતિલક રાજપૂત સરદાર અ૫ની આર્યપુત્રી કે ભી બાદશાહકી કૃપા સંપાદન કરને કે લિયે સમર્પિત કિયા જાને લગા થા. બ્રાહ્મણ લેગ નદી કિનારે સંખ્યાવંદનકે લિયે બેઠે તો ઉનકી સંધ્યાવંદના વિવિધ સમાપ્ત હોગી, ઈસ વિષયમેં કિસીકભી નિશ્ચય નહીં થા. ઐસે હિંદુ માત્ર કે સન્મુખ નિરાશાકે પટલ છાયે હુએ થે, ઐસી નિરાશાકે સમય શ્રી છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ અવતીર્ણ હે ગયે, ઔર ઉન્હોંને અપને વિજયી ઉત્સાહકે સાથ આત્મવિશ્વાસના સૂર્ય હિંદુ માત્રકે અંતઃકરણમેં જગાયા, જે હિંદુ અને હિંદુ સ્વરાજ્ય કે શાસનકે વિષયમેં નિરાશ થે, વહી પૂર્ણ આશાવાદી બને ઔર વહી યવનકેિ હાથસે અપની માતૃભૂમિ કે સ્વતંત્ર કરનેમેં સમર્થ હે ગયે.
અતઃ હરએક પરતંત્રતાસે દુખી હુઆ સ્વાધીનતાકા ઈચ્છુક મનુષ્ય યદિ શ્રી શિવાજી મહારાજા જીવનચરિત્ર પઢેગા તે નિઃસંદેહ ઉનકા અંતઃકરણ સ્વાધીનતા કે સૂર્યપ્રકાશસે ઉજ્વલિત હેગા.
સુપ્રસિદ્ધ પંડિત સાતવલેકર (ઔધ, સતારા).
Shivaji was always in ambush till the time of action had arrived, he crept stealthily on his foes, and seldom failed when once his spring was really made, always pretending to do that which he never intended, no one was acquainted with his plans
Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
