________________
નવ?
ચારિત્રવિચાર (૩૮) મૃગાપુત્રની કથા
અનેક ઉદ્યાનેથી સુશોભિત અને સમૃદ્ધિથી રમણીય સુગ્રીવ નામનું એક નગર હતું. તેમાં બલભદ્ર નામે રાજા રહેતું હતું. તેને મૃગાવતી નામે રાણી હતી, જેનાથી બલશ્રી નામને એક કુમાર ઉત્પન્ન થશે. આ કુમાર મૃગાપુત્ર તરીકે સવત્ર ઓળખાતું હતું.
તે દોગુન્દક જાતિના દેવેની માફક મનહર રમણીઓ સાથે નંદન નામના મહેલમાં હમેશા આનંદપૂર્વક કીડા કરતે હતો. એક વાર તે એ મહેલના ગેખમાં બેસીને નગરના ત્રણ રસ્તા, ચાર રસ્તા અને મોટાં ચગાનેને જેતે હતું, તેવામાં તપશ્ચર્યા, સંયમ અને નિયમોને ધારણ કરનાર, અપૂર્વ બ્રહ્મચારી અને ગુણની ખાણરૂપ એક સંયમી-સાધુ તેના જોવામાં આવ્યા કે તે એને ધારી ધારીને જેવા લાગે અને આંખનું એક પણ મટકું માર્યા વિના તેમની સામે તાકી રહ્યો. તેમ કરતાં તેને વિચાર આવ્યું કે “આવું સ્વરૂપ, આવો વેશ મેં પહેલાં ક્યાંક અવશ્ય જોયો છે.” આ પ્રમાણે ચિંતન કરતાં શુભ અયવસાય જાગૃત થયા અને મેહનીય કર્મને ઉદય મંદ થવાથી ત્યાં ને ત્યાં જાતિસ્મરણજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું.
આ જ્ઞાન થવાથી તેણે પિતાના ગત જન્મને જોયા અને. તેમાં આદરેલું સાધુપણું યાદ આવ્યું, તેથી ચારિત્રમાં પ્રીતિ ઉદ્ભવી અને વિષયમાં વિરક્તિ થઈ એટલે તેણે માતાપિતાની પાસે આવીને કહ્યું –
હે માતાપિતા! પૂર્વકાળમાં મેં પાંચ મહાવ્રતરૂપ સંયમ
