________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०९३०३४०२ पृथिवीकायिकादीनामानप्राणादिनिरूपणम् ६६५ गौतम ! तथैव पूर्वोक्त्रदेव यावत्-तेजस्कायिकः, वायुकायिकः, वनस्पतिकायि कश्च स्वस्वसम्बद्धं यथायथं पृथिवीकायिकम् अष्कायिक, तेजस्कायिकं, वायुकाकिं, वनस्पतिकायिका आनिति च, प्राणिति च, उच्चसिति च निःश्वसिति च, उपर्युक्ताः सर्वेऽपि पृथिवीकायिकादि वनस्पतिकायिकान्ता जीवाः स्वस्वसद्धान् पृथिवीकायिकादिजीवान् आनप्राणरूपेण श्वासोच्छ्वासरूपेण च गृहन्ति, परिमुञ्चन्तिचेति सात्रः अथ पृथिवीकायिकादीनां क्रियायुत्रमाह-' पुढविकाइउत्तर में प्रभु कहते हैं-' तहेव ' हे गौतम ! इन प्रश्नों का उत्तर पूर्वोक्त प्रकार से ही जानना चाहिये - अर्थात् तैजस्कायिक स्वसंवद्ध अष्कापिक को, तेजस्काधिक को, वायुसायिक को एवं वनस्पतिकाविक को श्वासोच्छ्वास रूप से ग्रहण करता है और छोडता है। चायुकायिक जीव स्वसंद्ध पृथिवीकाधिक को, अपकायिक को तेजस्कायिक को, वायुकायिक को एवं वनस्पतिकायिक को श्वासोच्छवास रूप से ग्रहण करता है और छोड़ता है, वनस्पतिकायिक स्वसंवद्ध पृथिवीकायिक को अकाकि को, तेजस्काधिक को, वायुकाधिक को एवं वनस्पतिकायिक को श्वासोच्छ्वास रूप से ग्रहण करता है और छोड़ता है । इस तरह उपर्युक्त तब ही पृथिवीकायिक आदि जीव- पृथिवीकायिक से लेकर वनस्पतिकायिक तक के जीव-स्वसंवद्ध पृथिवीकापादिक जीवों को श्वासोच्छवारूप से ग्रहण करते हैं और छोड़ते हैं । अथ सूत्रकार पृथिवीकायिकादिको के क्रियामूत्रों को कहते हैं इसमें गौतमने આ પ્રશ્નોના ઉત્તર આપ્રતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે કે “ ગૌતમ ! એવું જ ખને છે એટલે કે તૈજસકાયિક જીવ સ્વસબદ્ધ અપ્રકાયિકને, તૈજસ્કાયિકને, વાયુકાયિકને અને વનસ્પતિકાયિકને શ્વાસે શ્વાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને છેડે છે, વાયુકાયિક જીવ સ્વસબદ્ધ પૃથ્વીકાયિકને, તેજસ્કાયિકને વયુકાયકને અને વનસ્પતિકાયિકને શ્ર્વાસા શ્વાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને છેડે છે. વનસ્પતિકાયિક જીવ સ્વસ ખદ્ધ પૃથ્વીકાયિકને, તૈજસકાયિકને, વાયુકાયિકને ત્રાસેશ્વાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને છેડે છે.
वहेव "
,
આ રીતે ઉપયુક્ત પૃથ્વીકાયિકથી લઇને વનસ્પતિકાયિક પર્યન્તના બધા“ જીવે સ્વસ ખદ્ધે પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક પન્તના સમસ્ત જીવેને શ્ર્વાસાશ્ર્વાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને મહાર કાઢે છે, એમ સમજવુ .
હવે સૂત્રકાર પૃથ્વીકાયિક આદિ જીવાની ક્રિયાઓનુ પ્રતિપાદન કરે છેगौतम - स्वाभीने अश्न- " पुढविकाइए पां भंते ! पुढ विकाइयं
स०-८४
