________________
प्र
सादी १२०३४ यो यि का होना माना गदिनिका गर६६७ तत्र यदा पृथिवीकाविकादिः पृथिवीकायिकादिरूपमुच्छासं कुर्वपि स्वभावविशेषात् न तस्य पीडां जनयति तदाऽसौ कायिकथादि पूर्वोक्तत्रिक्रिया स्यात् , यदा तु तस्य पीडां जनयति तदा परितापनिकी क्रिया सच्चात् चतुष्क्रियः स्यात, प्राणातिपातसद्धावेतु पञ्चक्रियः स्यादितितास्यम् , गौतमः पृच्छति- पुढविक्काइए ण भंते ! आउक्काइयं आणमाणे वा, पाणमाणे वा, अससमाणे वा, नीस. समाणे वा, कइकिरिए ? हे भदन्त ! पृथिवीकायिकः खलु अप्कायिकम् आनन् वा, प्राणन् वा, उच्छसन वा, निःश्वसन वा कतिक्रियो भवति ? भगवानाहक्रियाओंवाला भी हो सकता है। इस विषय में ऐसा समझना चाहियेजब पृथिवीकायिक आदि जीव पृथिवीकायिकादि रूप से श्वासोच्छ्. वास लेता हुआ भी स्वभावविशेष को लेकर यदि उसे पीड़ा नहीं पहुंचाता है तब तो यह कायिकादि तीन क्रियाओंवाला होता है, तथा पूर्वोक्त कृत्य करते समय यदि वह उसे पीड़ा पहुँचाना है, तष पारितापनिकी क्रिया के सद्भाव से यह चार क्रिया वाला होता है, और जव इसके द्वारा पूर्वोक्त कार्य करते समय उसका विधात हो जाता है-तब यह पांच क्रियाओं वाला होता है । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं, 'पुढविद्याइएणं भंते ! आउझाइय आणमाणे वा, पाणमाणे वा जससमाणे वा, नीससमाणे वा कइकिरिए' हे भदन्त ! जब पृथिवीकायिक जीव अपकायिक जीव को श्वासोच्छ्वाल रूप से ब्रहण करता है तब वह कितनी क्रियाओंवाला होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं પણ કરતે હોય છે. આ કથનનું સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે–પૃથ્વીકાયિક અદિને શ્વાસોચ્છવાસ રૂપે ગ્રહણ કરવાની અને દોડવાની ક્રિયા કરતો હોય, ત્યારે સ્વભાવ-વિશેષને લીધે તેને જે પીડા પડોચાડતો નથી, તે એવી પરિસ્થિતિમાં તે તે કાયિકી, આદિ ત્રણ કિયાવાળો જ હોય છે પણ શ્વાસોચ્છુવાસ લેતી અને છેડતી વખતે જે તે તેમને પીડા પહોચાડતા, હય, એવી પરિસ્થિતિમાં તે કાયિકી આદિ ત્રણ કિયાએ ઉપરાંત પારિતાપનિકી ક્રિયાવાળો પણ હોઈ શકે છે અને જ્યારે તે પૂર્વોકત કાર્ય કરતી વખતે તે પૃથ્વીકાયિક આદિ જીવન ઘાત કરી નાખે છે ત્યારે તે ઉપર્યુકત ચાર કિયાઓ ઉપરાંત પ્રણતિપાતિકી ક્રિયાથી પણ યુકત બને છે.
गौतम स्वामीना--" पुढविक्झाइरणं भते ! आउफाइय आणमाणेवा, पाणमाणे वा, ऊससमाणे वा, नीप्ससमाणे वा कइकिरिए ?" भगवन! જ્યારે પૃથ્વીકાવિક જીવ અપ્રકાયિક જીવને વારસો છૂવાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને છેડે છે, ત્યારે તે કેટલી ક્રિયાઓવાળા હોય છે.
