________________
६६८
भगवतीसूत्रे .' एवं चेव' हे गौतम । एवमेव-पूर्वोक्तवदेव पृथिवीकायिकः अपकागिकम् आनन् वा, प्राणन् वा, उच्छ मन् वा, निःश्चयन् वा कदाचित् त्रिक्रियः स्यात् , कदाचित् चतुष्क्रियः स्यात् , कदाचित् पश्चक्रियः स्यादिति भावः ‘एवं जाव वणस्सइकाइयं ' एवं पूर्वोक्तरीत्या यावत्-पृथिवी कायिकः तेजरकायिक, वायुकायिक, वनस्पतिकायिकं चापि आनन् वा, माणन् वा, उच्चसन् वा, निःश्वसन वा पूर्णाक्तरीत्या कदाचित् त्रिक्रियः स्यात् , कदाचित् चतुधियः स्यात् , कदा चित् पञ्चक्रियः स्यात् , पृथिवीकायिकः पृथिवीकायादिकानाम् आनप्राणं श्वासोच्छासं गृह्णन् परिमुञ्चन् वा स्यात् त्रिक्रियः स्यात् चतुष्क्रियः, स्यात् पश्चक्रियो ‘एवं चेव ' जय पृथिवीकायिक जीव अप्कायिक जीव को श्वासोच्छ्वाप्त रूप से ग्रहण करता और छोड़ता है-तब वह कदाचित् तीन क्रियाओं वाला भी होताहै, कदाचित् ४ चार क्रियाओं वाला भी होताहै
और कदाचित् ५ पांच क्रियाओं वाला भी होता है । 'एच जाबवणस्सहकाइयं ' इसी तरह से पृथिवीकाधिक जीव तेजस्मायिक को, वायुकायिक को, एवं वनस्पतिकायिक को श्वासोच्छ्वास रूप से ग्रहण करता है और छोड़ता है ? इस प्रश्न के उत्तर के रूप में भी रही उत्तर जानना चाहिये-कि कहाचिन वह तीन क्रियाओंवाला होता है, कदाचित वह चार क्रियाओं वाला होता है और कदाचित् वह पांच कियाओं वाला , भी होता है । तात्पर्य कहने का यही है कि पृथिवीकायिक जीव जब प्रथिवी काधिक आदि जीवों को श्वासोच्छ्याप्त रूप से ग्रहण करता
और छोड़ता है-तब वह तीन क्रियाओं वाला भी होता है, चार क्रियाओं वाला भी होता है और पांच क्रियाओं वाला भी होता है।
महावीर प्रभुना त२-“एव चेत्र" गौतम । माथि वन શ્વાસોચ્છવાસ રૂપે ગ્રહણ કરે અને છેડતે પૃથ્વીકાયિક જીવ ક્યારેક ત્રણ કિપાઓવાળ હોય છે, કયારેક ચાર કિયાવાળો હોય છે અને કયારેક પાંચ लिया। वाणे डाय छे. " एव जाव वणस्सइकाइय" को प्रमाणे त४२४યિક, વાયુકાયિકને અને વનસ્પતિકાયિકને શ્વાસોશ્વાસ રૂપે ગ્રહણ કરતો અને છેડતે પૃથ્વીક યિક જીવ ક્યારેક ત્રણ કિ એ વાળ પણ હે ય છે, ક્યારેક ચાર ક્રિપાએવાળે પણ હોય છે અને ક્યારેક પાચ ક્રિયાઓવાળ પણ હોય છે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે પૃથ્વીકાયિક અદિ પચે પ્રકારના એકેન્દ્રિય અને શ્વાસોચ્છુવાસ રૂપે ગ્રહણ કરતો અને છેડને પૃથ્વીકાયિક જીવ અમુક સંગમાં ત્રણ કિયાઓ વાળો હોય છે, અમુક સગોમાં ચાર ક્રિયાઓ વાળ પણ હોય છે. તે સગો ઉપર બતાવવામાં આવી ચુક્યા છે.
