Atmanand Prakash Pustak 103 Ank 03

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
. .
.
.
.
.
. .રા.
ન ધર્મ એટલે જ ત્યાગ ધર્મ ના
સંકલન : શ્રી આર.ટી. શાહ – વડોદરા. જૈન ધર્મમાં જેટલી ત્યાગની મહત્તા છે એટલી , ક્યાંય જોવા મળે છે ખરી ? મહત્તા કોઈપણ ધર્મમાં જોવા નહિં મળે. જૈન ધર્મને “અહિંસા પરમો ધર્મના સિદ્ધાંત ઉપર આધારીત વિશ્વના બધા જ ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠ ધર્મ કહી શકાય તેવો ધર્મ એવા જૈન ધર્મના સાધુઓ મન-વચન-કાયાના યોગથી છે, તેનું કારણ તેમાં રહેલ તત્ત્વજ્ઞાન જ નહિં પરંતુ સૂક્ષ્મ અહિંસાના પૂજારી હોય છે. ‘જયણા એ જ ધર્મ સર્વોચ્ચ પ્રકારનો ત્યાગ સમાયેલ છે.
| એવું અંગીકાર કરીને જૈન સાધુ દિવસ-રાત જયણા પૂર્વક જૈન સાધુ એ ત્યાગની મૂર્તિ છે. પોતાનું સર્વસ્વ જીવન જીવે છે. જૈન સાધુ જ નહિં પણ સાચા શ્રાવકે છોડીને, જૈન સાધુ વિરતીને પંથે વિચરે છે, ત્યારે પોતાના ! પણ આવી સુક્ષ્મ અહિંસા પાળવાની હોય છે. જૈન ભૌતિક સુખોનો ત્યાગ કરીને એટલે કે પોતાના ધન, શ્રાવક પણ કદી અળગણ પાણી વાપરે નહિં. પોતાની દૌલત, વૈભવ તેમજ પોતાના વ્હાલસોયા માતા, પિતા, દિનચર્ચા એટલે કે દરેક વસ્તુ ગેસ, ચૂલા વગેરે સૌથી પત્ની, પુત્રો વિગેરે સ્વજનોને છોડીને સંસારના બધા જ પહેલા પૂંજણીથી પૂંજીને પછી જ ઉપયોગમાં લે છે. જેથી સુખો છોડી દઈને સંયમ જીવનનો અંગીકાર કરે છે અને સૂક્ષ્મ પ્રકારના જીવો મરી ન જાય. હાલતાં – ચાલતાં પણ પોતાના આત્માના વિકાસ માટે નિકળી પડે છે. જીવનભર પોતાના પગ નીચે કીડી, મંકોડી વિગેરે મરી ન જાય એ કોઈપણ ઋતુમાં ટાઢ, તડકો, કાંકરા, કંટક ને સહન રીતે જૈન સાધુ જણાપૂર્વક વિહાર કરે છે. જૈન સાધુ કરીને પગપાળા વિહાર કરે છે. એવું તો કેટલીય વાર પોતાની પાસે ‘રો હરણ' સાથે રાખે છે. જેનાથી પૂંજીને બનતું હશે કે જ્યારે પોતાને ગમે તેટલી તૃષ્ણા લાગી હોય ! પછી જ પોતાનું આસન વાપરે છે. પોતાના વસ્ત્રોનું પણ પરંતુ જ્યાં સુધી ઉકાળેલું (અચિત) પાણી ન મળે ત્યા વારંવાર “પડિલેહણ' એટલે કે વસ્ત્રોમાં કોઈપણ પ્રકારના સુધી કાચું પાણી એટલે જેમાં અસંખ્ય જીવાણુંઓ જન્મે | સૂક્ષ્મજીવજંતુ હોય નહિં તે જોયા પછી જ વસ્ત્રોનું તથા છે અને મરે છે, એવું પાણી જૈન સાધુ વાપરતા નથી. પોતાના સાધનોનો ઉપયોગ કરે છે. આ રીતે કોઈપણ ગમે તેટલી #ધા લાગી હોય તો પણ જ્યાં સુધી સૂર્યોદય જીવની શારિરીક હિંસા જ નહીં પરંતુ કટુવચન દ્વારા ન થાય એટલે કે સૂર્યોદય બાદ ૪૮ મીનીટ ન થાય એટલે માનસિક બુરું ન ઈચ્છવાની જિંદગી ભરની પ્રતિજ્ઞા હોય કે “નવકારશી’ નો સમય ન થાય ત્યાં સુધી કોઈપણ છે. કોઈપણ પ્રકારના વાહન, ગાડી, ઘોડા ન વાપરવાની આહાર, પાણી વાપરતા નથી. જીવનભર રાત્રિ ભોજનનો પ્રતિજ્ઞા હોય છે. જેનાથી વાયુ કાયના સૂક્ષ્મ જીવોની પણ ત્યાગ તથા અચિત પાણી એ પણ જરૂરી માત્રામાં જ હિંસા ન થાય. આ કારણોસર જ જૈન સાધુ પગ પાળા વાપરે છે. પોતાને આહાર વાપરવો હોય તો પણ અમુક વિહાર કરીને એક સ્થાનેથી બીજા સ્થાને જાય છે. જ સમયે ‘ગૌચરી' – એટલે કે ગાય જે રીતે જુદી જુદી જીવન પર્યંત મન, વચન, કાયાથી નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય જગ્યાએથી ઘાસ ચરે છે તે મુજબ જુદા જુદા ઘરેથી પાળવાની પ્રતિજ્ઞા કરનાર જૈન સાધુઓ તમને બીજા કયા થોડો થોડો આહાર વ્હોરીને પોતાના ગુરૂની આજ્ઞા મુજબ ધર્મમાં જોવા મળી શકશે ? જૈન સાધુને કોઈપણ સ્ત્રી માંડલીમાં બેસીને પોતાનો આહાર લે છે. તે પણ દોષ સાથે વ્યવહાર સંબંધ જ નહિં પરંતુ તેની સામે ન જોવા રહિત આહાર જ પો વાપરે છે. દીક્ષા અંગીકાર કરીને માટે પણ આદેશ કરવામાં આવે છે. તેના કારણે તેનામાં પોતે સુખનો ઈન્કાર અને દુઃખને આવકાર વિકાર પણ પ્રવેશી ન શકે. જૈન ધર્મમાં ચૂસ્ત બ્રહ્મચર્યના આપવાની ભાવના સાથે જૈન સાધુ દીક્ષા લે છે. આવા પાલન માટે નવ વાડા નક્કી કરેલ છે. જેનાથી પોતે કચ્છમય અને ત્યાગની સુંદર ભાવના જૈન ધર્મ સિવાય અણિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કરી શકે છે.