Atmanand Prakash Pustak 103 Ank 03

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/532116/1

Page #1

అమరాడ మంజులూరు మండలం
మును
GTOTT
2 / TA TAST SHREE ATMANAND PRAKASH
GEOGOSLO OGEDOCG DOLG
Vol - 6 Issue - 3
JULY - 2006
మెడామడా దాని
જુલાઈ- ૨૦૦૬ આત્મ સંવત : ૧૧૧ વીર સંવત : ૨૫૩૨ વિક્રમ સંવત : ૨૦૬૨ પુસ્તક
I : ૧૦૩
13.మలు పంపులులు మంజులలు అలలుగా
दरिद्रस्य परा लक्ष्मीः श्रीमतो बलमद्रभुतम् । रक्षितव्यः सदैवासी स्वसर्वस्वव्ययादपि ॥
સદાચરણ દરિદ્રની મહાન લક્ષ્મી છે અને શ્રીમંતનું અદભૂત બળ છે, પોતાના સર્વસ્વના ભોગે પણ
એને સદા સુરક્ષિત રાખવું જોઈએ.
aradaa & & &
% అలుమంజుంజు
RAA 8
It (good conduct) is the best wealth to the
poor and wonderful power to the rich. it ought to be always preserved by a person even at the sacrifice of all his belongings.
(કલ્યાણભારતી ચેપ્ટર - ૧, ગાથા : ૯, પૃષ્ઠ - ૯)
က တလ တ ကကကကကကကကကကကကကကကကကကကကက
non က
အ
အအ
အ
အ

Page #2

આટલું જ કરો : જીવન ધન્ય બની જશે.
: પં. ચંદ્રશેખરવિજયજી મ.સા.
સૌથી મહત્ત્વનું જો કોઈ સૌંદર્ય હોય તો તે સ્વભાવનું સૌંદર્ય છે. રૂપ સુંદર હોય; ઘર સુંદર હોય; ખાદ્ય પદાર્થ સુંદર હોય પણ તે બધાંય શાં કામના ? જો ‘સ્વભાવ’ જ સાવ પિત્તળ હોય તો ?
સ્વભાવને સુંદર બનાવવાનું કામ અતિ કઠણ છે. પણ છતાંય સંકલ્પબળથી તેય શક્ય છે. સ્વભાવ સુધારવા માટે હું જે તરકીબ અપનાવવા માટે કોશિષ કરૂં છું. તે તમને જણાવું.
પહેલી વાત તો ખૂબ સહન કરવાની છે. હા, કોઈ કાંઈ પણ કરે તો તે બધું આપણા માથે સહવાનું આવતું હોય તો આપણે તે બરોબર સહવાનું.
બીજી વાત સાવ મૂંગા રહેવાનું. બને ત્યાં સુધી બોલવાનું જ નહિ. દરેક વાતની તડફડ કરી નાખવાની ભયંકર કુટેવ દૂર કરવાની. ગમે તે વાત હોયઃ બને ત્યાં સુધી તો મૂંગા જ રહેવાનું. બોલવાના લાભ કરતાં મૂંગા રહેવાના લાભ પુષ્કળ છે, અંગ્રેજીમાં કહેવત છે કે, “બોલવું એ જો ચાંદી છે; તો મૂંગા રહેવું તે સોનું છે.''
હવે સૌથી મહત્ત્વની છેલ્લી વાત.
મૂંગા રહીએ, સહન કરવા સાથે મનમાં સમતાં સમતા ધારણ કરવી.
આ કામ સૌથી વધુ કઠણ છે; પરંતુ આ માટે બે કામ કરવા.
પોતાના દોષો જોવા; બીજાના ગુણ જોવા.
ખરેખર આપણામાં સેંકડો દોષો પડેલા છે. તે પણ પાછા ઉગ્ર કક્ષાના છે. જો આ દોષોને મેરુ જેટલા બનાવીને જોવાય તો બીજાના દોષો પોતાના દોષોની સામે કોઈ વિસાતમાં નહિ લાગે. વળી બીજાના નાનકડા ય ગુણો મેરુ જેવડા લાગશે.
જો આ સ્વદોશદર્શન અને પરગુણદર્શન શરૂ થઈ જાય તો સમતા આપણને સ્વભાવસિદ્ધ થઈ જાય. આમ થવાથી પારકાના દોષો જોવાથી સ્વભાવમાં જે ઉગ્રતા આવે; ક્રોધી સ્વભાવી બને; લોકો આપણાથી દૂર ભાગે; વગેરે તમામ મુસીબતોથી પાર ઉતરી જવાય.
આ રીતે સ્વભાવ જો સુંદર બની જાય તો તે માણસ સહુને વહાલો તો થાય જ પણ એને પોતાને પણ જીવન જીવવાની ખૂબ મજા આવશે. તેનું જીવન ધન્ય બની જશે. (મુક્તિદૂત માસીકમાંથી સાભાર)
મધુરવાણીના મીઠા ફળ
અસભ્ય આચરણ સાથે જીવનમાં સફળ થવું મુશ્કેલ છે. અસભ્ય વ્યક્તિ માટે ઉન્નતિનો દરવાજો કઠણ સાધના પછી ઉઘડે છે, જ્યારે શિષ્ટ અને મૃદુવાણી બોલનાર વ્યક્તિ પોતાના સ્વભાવના માધુર્ય-માત્રથી પોતાનો રસ્તો મેળવી લે છે. મધુરવાણી ઉચ્ચારનારને સહુ કોઈ ચાહે છે, સહુ કોઈ તેનો આદર કરે છે.

Page #3

પ્રકાશ વર્ષ
ખડ .
જુલાઈ - ૨૦૦૯
ટ્રસ્ટ રજી. નં. એફ-૩૭ ભાવનગર
આામાનંદ સભાના હોરીઝો (૧) જસવંતરાય સી. ગાંધી
પ્રકાશ
પ્રમુખ (૨) દિવ્યકાંત મોહનલાલ સલોત ઉપપ્રમુખ તંત્રી : જસવંતરાય સી. ગાંધી (૩) ભાસ્કરરાય વી. વકીલ ઉપપ્રમુખ (૪) મનહરલાલ કેશવલાલ મહેતા માનયંત્રી (૫) મનીષકુમાર આર. મહેતા માનદ્મશ્રી
(૧) વિષય વાસના ત્યાગો ચેતન ! (૬) મનહરલાલ વી. ભંભા માનમંત્રી
સાચે મારગે લાગો (૭) હસમુખલાલ જયંતીલાલ શાહ ખજાનચી
પંન્યાસ ભુવનસુંદરવિજય મ. ૨ |
T(૨) જૈન ધર્મ એટલે ત્યાગ ધર્મ સભા પેટ્રન મેમ્બર ફી રૂ. ૧૦૦૦=૦૦
સંકલન : આર.ટી. શાહ - વડોદરા ૫ | સભા આજીવન સભ્ય ફી રૂ. ૫૦૦=૦૦ (૩) શીલવંતી શીવારાણી
: મુનિશ્રી પ્રેમપ્રભસાગરજી મ. |
પં.શ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મ.સા.ના પ્રવચનો શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ વાર્ષિદ જાહેરાત પર
: પં.શ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મ. : ટાઈટલ પેઈજ આખું રૂ. ૩૦૦૦=૦૦
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા - ભાવનગરની આખું પેઈજ રૂ. ૧૦૦૦=૦૦
૧૧૧માં સ્થાપના દિનની ઉજવણી અહેવાલ ૧૧ અડધુ રેઈજ રૂ. ૫૦૦=૦૦ (૬) ચાતુર્માસ પ્રવેશ પા પેઈજ રૂ. ૨૫૦=૦૦
| (૭) બ્રેક વગરની કાર ચલાવવી જોખમી છે
પ્રેરણાપત્ર * * *
(૮) સમાચાર સૌરભ શૈક્ષણિક ઉત્તેજન, જ્ઞાનખાતું સભા નિભાવ ફંડ,૯) તીર્થસ્થાનનું મહાત્મય યાત્રા પ્રવાસ આદિમાં વ્યાજુ ફંડ માટે ડોનેશન |
સંકલન : મુકેશ સરવૈયા સ્વીકારવામાં આવે છે.
(૧૦) મમતાના પડદા પાછળ!
: આ.શ્રીમદ્દ કિર્તયશસૂરિજી મ. 1 માલિઇ તથા પ્રકાશન પળ : T(૧૧) જૈન ધર્મજગતને ઉચ્ચતર જીવન શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
જીવવાનો માર્ગ દર્શાવ્યો છે.
૨૧ ખારગેઈટ, ભાવનગર - ૩૬૪ ૦૦૧.
(૧૨) અમૃતથી મીઠું મોત! ફોન નં. (૦૨૭૮) ૨૫૨૧૬૯૮
લે. લક્ષ્મીચંદ છે. સંઘવી રર
E

Page #4

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
જુલાઈ- ૨૦૦૬
વિષય વાસના ત્યાગો ચેતના સાથે મારગે લાગો
લેખક: પ્રાતઃસ્મરણીય જૈનાચાર્ય શ્રીમદ વિજય પ્રેમ-ભુવનભાનુ
જયઘોષસૂરીશ્વર આજ્ઞાનુકારી પંન્યાસ ભુવનસુંદરવિજય મ.
સંપાદકીય નોંધ :- શ્રી મહાનિશીથ નામના પ્રાયશ્ચિત વિષયક આગમ શાસ્ત્રમાં વિષયવાસના (કામસેકસ)ને આશ્રયીને ૬ પ્રકારની વ્યક્તિઓ (સ્ત્રી - પુરૂષ)ની વાત લખી છે. તે વિષયમાં આ લેખ ઘણી જ મહેનત કરીને તૈયાર કર્યો છે. “એ વ્રત જગમાં દીવો મેરે પ્યારે” બ્રહ્મચર્યવ્રત એ જગતમાં દીપક સમાન વ્રત છે.” આમ વિચારી ભવ્ય - વિવેકીજીવો દ્રઢ બની વિષયભોગનો ત્યાગ કરી આત્મોન્નતિ સાધે એવી શુભાભિલાષા છે.
આરાધક મુમુક્ષુ આત્માઓ આ લેખને વારંવાર વાંચે – વિચારે અને બ્રહ્મચર્યનો મહાન સગુણ સાધે એવી અભ્યર્થના.
ભગવાનશ્રી મહાવીર સ્વામીના સ્વહસ્તે | આવે છે. તે સ્વાદ હાડકાનો નથી હોતો પરંતુ પોતાનું દીક્ષિત થયેલા ૧૪ પૂર્વધર, અવધિજ્ઞાની મહર્ષિ શ્રી | તાળવું છોલાય છે, અને તેમાંથી લોહી ઝરે છે તેનો ધર્મદાસ ગણી મહારાજ, શ્રી ઉપદેશમાળા નામના | હોય છે. પણ તેમાં કુતરાને કેવળ કલેશ-પીડા જ શાસ્ત્રમાં કહે છે કે :
થાય છે. તેમ કામની ક્રીડા પણ આવી જ પીડામય सव्वग्गहाणं पभवो, महागहो सव्व दोस पायट्टी । ।
હોય છે. कामगहो दुरप्पा, जेणाभिभूयं जगं सव्वं ॥
અનાદિ કાળથી આ જીવ સંસારમાં ભટકતો TT . ર | | હોય અને ભયંકર ઘોર દુ:ખ પામતો હોય. પામી રહ્યો અર્થ :- સર્વગ્રહોની પીડાનું ઉદ્ભવ સ્થાન,
હોય કે પામશે તે આ કામ (મૈથુન-સેકસ)ની અનેક દોષો વારંવાર કરાવનાર, જો કોઈ હોય તો તે |
પરાધીનતાના કારણે. તે દુરાત્મા કામ નામનો ગ્રહ છે. જેણે પોતાના વિકરાળ
યોગીશ્વરશ્રી ચિંદાનંદજી મહારાજ સજઝાયમાં પંજામાં સમસ્ત વિશ્વને જક
લખે છે કે :આ ખતરનાક કામના વિષયમાં આગળ કહ્યું
એક એક કે કારણ ચેતન ! બહોત બહોત
દુઃખ પાવે, દેખો પ્રગટ પણે જગદીશ્વર, ઈણવિધ जह कच्छुल्लो कच्छू, कंडुयमाणो दुहं मुणेइ सुक्खं ।
ભાવ લખાવે, હો ! વિષયવાસના ત્યાગી ચેતન !
સાચે મારગે લાગો...” मोहाउरा मणुस्सा, कामदुंह सुहं बिंति ॥ गाथा-२१२ ॥
અર્થ :- એક એક ઈન્દ્રિયના વિષયના કારણે અર્થ :- જેવી રીતે ખણજનો રોગી ખણજ
જીવો અપાર અપાર દુઃખ પામે છે, નરકાદિ દુર્ગતિમાં ખણે, તે ખણવાનું દુઃખમય હોવા છતાં તેનું સુખમય
રિબાય છે. લાગે છે. તેવી રીતે મોહમાંઅંધ (કામાતુર) જીવોને
આ રિબામણનું કારણ શું ? વિષયભોગમાં કામ દુઃખમય હોવા છતાં સુખમય લાગે છે.
સુખ માણવા ગયા છે. હજારો - લાખો માછલા રોજ જેમ કૂતરો હાડકુ ચાવે તેમાં તેને રસ-સ્વાદ
જીવતા શેકાય છે - તળાય છે.. કેમ ? હજારો –
૩
૨
F

Page #5

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૬, અંક : ૩
લાખો મરઘા રોજ જીવતા કપાય છે, કેમ ? અનેક બકરા - ભૂંડ આદિ જીવોની રોજ જીવતા ચામડી ઊતરે છે, કેમ ?
ઉત્તર : આ બધી પશુસૃષ્ટિ પ્રાય: એક દિવસ આપણા જેવી મનુષ્ય હતી. પણ વિષયભોગના સુખ માણવા ગયા ને તેથી ચીકણા પાપકર્મો બાંધ્યા, અને તેથી આ ફસામણ - વિટંબણા – દુઃખ - યેતના – પીડા આવી.
પૂ.ઉપાધ્યાયશ્રી વિનયવિજયજી મ. ‘શાંત સુધારસ શાસ્ત્રમાં લખે છે કે :
, તિમ-કૃષ્ણ,વિષય વિનોદ્ર-રસેન ! हन्त ! लभन्ते रे, विविधा वेदना, बत परिणतिविरसेन |
અર્થ : હાથી સ્પર્શેન્દ્રિયના મોહમાં, માછલી રસનેન્દ્રિયના ખાવાના લોભમાં, ભમણો ધ્રાણેન્દ્રિયના વિષયમાં, પતંગિયું ચક્ષુરિન્દ્રિયના રૂપમાં આસક્ત બની અને હરણ કર્મેન્દ્રિયના વિષયમાં - સંગીતમાં મસ્ત બની, ઈન્દ્રિય જન્ય ભોગ-સુખનો રસ માણવામાં અનેક પ્રકારની વિટંબણા-દુઃખ પામે છે, અને દુઃખ પામવા છતાં ફરી ફરી તેવા જ દુઃખમાં જાય છે. કારણ કે તે જીવોના લાલસાના - આસક્તિના પરિણામો તેવા ખરાબ હોય છે.
શ્રી પ્રશમરતિશાસ્ત્રમાં ૧૦ પૂર્વધર પૂજ્ય ઉમાસ્વાતિ મ.લખે છે કે :अपि पश्यतां समक्षं विषय परिणामनियतं पदे पदे मरणम् । येषां विषयेषु रतिर्भवति न तान्मानुषान् गणयेत् ॥ १०९ ॥
અર્થ : નજરની સામે વિષયોની અનિત્યતા દેખાય છે કે રોજના લાખો કરોડો જીવો ડગલે ને પગલે કમોતે મરતા જોવાય છે એટલે જેને વિષયોમાં આસક્તિ છે, જેને ઝેર જેવા વિષયો મીઠા લાગે છે, તેને અમે માનવ કહેતા નથી. (તે શિંગડા પૂંછડા વગરના અજ્ઞાન પ જ છે).
નાના બાળકોના મોંઢામાંથી પીપરમેન્ટ રસ્તા
ઉપર પડી હતી. તેને ખાવા કીડી-મકોડા આદિ સેંકડો જીવો આવ્યા. થોડીવારમાં ત્યાંથી કાર પસાર થઈ, બધા જીવો મરી ગયા. હવે ફરી બીજા કીડીમકોડા ત્યાં આવશે અને તે પણ કાર નીચે કચડાઈને મરશે. ફરીફરી કીડી – મકોડા આવશે અને કરૂણમોતે મરશે.
જેમ આ પશુ છે. અજ્ઞાન છે. નાદાન છે. મરે છે પણ સમજતા નથી. તેમ મનુષ્ય પણ સ્પર્શેન્દ્રિય (મૈથુન - સેકસ) ના મોહમાં - વિષયમાં પાગલ બની, અનેક વિટંબણા-દુખ-અપમાન-રોગ-પીડા આદિ પામીને એઈડઝ જેવા ભયંકર રોગોથી રિબાઈ રિબાઈને મરણ પામે છે. શ્રી ઉમાસ્વાતિ મ.-૧૦ પૂર્વધર કહે છે કે – “આવા ના સમજ મનુષ્યને અમે મનુષ્ય કહેતા નથી પણ પશુ જ કહીએ છીએ? “ तान् मानुषान् गणयेत'
આ ઈન્દ્રિયના વિષયોના બે દુર્ગુણ છે. (૧) તે વિવેકનો નાશ કરી નાંખે છે. એટલે કે ઈન્દ્રિયના વિષયમાં પરાધિન થયેલો જીવ સાર-અસાર શું ? ખરાબ શું ? આ બધું જ ભાનભૂલી જાય છે. અને (૨) આ ઈન્દ્રિયના વિષયો સુખ-શાંતિ-સમાધિ - ચેનનો નાશ કરનાર છે.
માટે મનુષ્ય ઈન્દ્રિયના વિષયોથી ખાસ બચવું જોઈએ. તેમાં પણ સૌથી ખતરનાક વિષય જો કોઈ હોય તો તે કામ-ભોગ (મૈથુન) છે. પુરૂષને સ્ત્રીનો ભોગ અને સ્ત્રીને પુરૂષનો ભોગ એ જ અનંત સંસારનું કારણ છે કહ્યું છે કે :
અગ્નિ જે તૃપ્ત ઇંધને, નદીએ જલધિ પુરાય મેરે લાલ.
તો વિષયસુખ ભોગથી, જીવ આ તૃપ્તો થાય મેરે લાલ !
ચતુર સ્નેહી સાંભળો” અર્થ :- હજારો વર્ષથી નદીઓ વહેતી વહેતી

Page #6

થી અન્યત્ર પ્રકાશ વર્ષ, એક ૩
Yલાલ - ૨૦૦
સમુદ્રમાં મળે છે. શું સમુદ્ર ભરાઈ ગયો ? અગ્નિમાં | કુતરાને હાડકું ચાવતા થાય છે તેમ. અને થોડા સમય લાકડા નાંખતા રહો અને અગ્નિ શાંત થઈ જાય તે શું | પછી ફરી પાછી વિષયોપભોગની પ્રબળ ઈચ્છા ઊભી બનવાનું છે ? ના. તેમ આ જીવ ગમે તેટલા ભોગ | થાય છે. જેનો ક્યારેય અંત નથી આવતો. ભોગવે છતાં તેની લાલસા – વાસના શાંત થતી આ ઈન્દ્રિયો એટલી ખતરનાક છે કે કરેલા નથી.
તપ-જપ બધાનો નાશ કરનારી છે. ચિદાનંદજી મ. ગીતામાં લખ્યું છે કે :
કહે છે કે :न जातु कामः कामानामुपभोगेन शाम्यति ।
તપ જપ કિરિયા દાનાદિક સહુ, ગિનતી એક हविषा कृष्णवत्व, भूयसाभिवर्धते ॥ ન આવે, ઈન્દ્રિય સુખમેં જબ લગે યહ મન, વક્ર
અર્થ : કામના ઉપભોગથી કામ ક્યારેય શાંત | તુરંગ જિમ ધાવે. થતો નથી. અગ્નિમાં લાકડા નાંખવાથી તો અગ્નિ અર્થ :- તપ, જપ, ધાર્મિક વિધિ-વિધાન, વિશેષ પ્રજ્વલીત થાય છે.
દાન કરવું આદિ બધી આરાધનાનું મૂલ્ય કાંઈ નથી. વાસ્તવમાં એવો કોઈ વિષય જ નથી કે જેને
જે ઈન્દ્રિયના સુખમાં આ મન ગાંડા ઘોડાની જેમ ભોગવતા રહેવાથી નિત્યની ભૂખાળવી ઈન્દ્રિયો તૃપ્ત
દોડે છે તો આ બધું વ્યર્થ – નિષ્ફળ જવાનું અને થાય. કારણ કે ઈન્દ્રિયોને રોજ સતત નવા નવા
આત્મા દુર્ગતિમાં પટકાઈ પડશે. ભોગોની ભૂખ હોય છે. કહ્યું છે કે :
માટે જ શાસ્ત્રકાર જ્ઞાની ગુરૂઓએ એક ઉપાય न हि सोडस्तीन्द्रियविषयो येनाभ्यस्तेन नित्यतृषितानि । બતાવ્યો છે કે : “મવ તૃપ્તી અંતર ગામના”, तृप्तिं प्राप्न्युरक्षाण्यनेकमार्गप्रलीनानि || गाथा - ४८ ।।
ઈન્દ્રિયોના પાપોથી બચવા હે જીવ! તું તારા (૧૦ પૂર્વધ શ્રી ઉમાસ્વાતિ મ. - પ્રશમતિ શાસ્ત્ર)
અંતર આત્માથી તૃપ્ત બન. તો જ સુખી રહી શકીશ.
અન્યથા આ ભોગ વિલાસ તને ખાઈ જશે. માટે હે વિષયોના ઉપભોગથી જે તાત્કાલિક તૃપ્તિ અનુભવાય છે, તે પણ ઉપભોગની ઈચ્છા હતી તેનો
જીવ ! બહુ થયું. તે ખૂબ ભોગ વિલાસ કર્યા હવે
સાવધાન બન. નાશ થયો તેથી, તે નાશ તૃપ્તિ રૂપે સંતોષરૂપે અનુભવાય છે. અર્થાત્ આ એક ભ્રમ હતો જેમ
વધુ આવતા અંકે..
મચર્સથીમનલાલમુળથશાહ
દરેક જાતના ઉચ્ચ કવોલીટીના અનાજ તથા કઠોળના વેપારી
દાણાપીઠ, ભાવનગર. ફોન : ૨૪૨૮૯૯૭-૨૫૧૭૮૫૪ રોહિતભાઈ
પરેશભાઈ
સુનીલભાઈ ઘર : ૨૨૦૧૪૭૦ ઘર : ૨૫૧૬૬૩૯
ઘર : ૨૨૦૦૪૨૬

Page #7

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
. .
.
.
.
.
. .રા.
ન ધર્મ એટલે જ ત્યાગ ધર્મ ના
સંકલન : શ્રી આર.ટી. શાહ – વડોદરા. જૈન ધર્મમાં જેટલી ત્યાગની મહત્તા છે એટલી , ક્યાંય જોવા મળે છે ખરી ? મહત્તા કોઈપણ ધર્મમાં જોવા નહિં મળે. જૈન ધર્મને “અહિંસા પરમો ધર્મના સિદ્ધાંત ઉપર આધારીત વિશ્વના બધા જ ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠ ધર્મ કહી શકાય તેવો ધર્મ એવા જૈન ધર્મના સાધુઓ મન-વચન-કાયાના યોગથી છે, તેનું કારણ તેમાં રહેલ તત્ત્વજ્ઞાન જ નહિં પરંતુ સૂક્ષ્મ અહિંસાના પૂજારી હોય છે. ‘જયણા એ જ ધર્મ સર્વોચ્ચ પ્રકારનો ત્યાગ સમાયેલ છે.
| એવું અંગીકાર કરીને જૈન સાધુ દિવસ-રાત જયણા પૂર્વક જૈન સાધુ એ ત્યાગની મૂર્તિ છે. પોતાનું સર્વસ્વ જીવન જીવે છે. જૈન સાધુ જ નહિં પણ સાચા શ્રાવકે છોડીને, જૈન સાધુ વિરતીને પંથે વિચરે છે, ત્યારે પોતાના ! પણ આવી સુક્ષ્મ અહિંસા પાળવાની હોય છે. જૈન ભૌતિક સુખોનો ત્યાગ કરીને એટલે કે પોતાના ધન, શ્રાવક પણ કદી અળગણ પાણી વાપરે નહિં. પોતાની દૌલત, વૈભવ તેમજ પોતાના વ્હાલસોયા માતા, પિતા, દિનચર્ચા એટલે કે દરેક વસ્તુ ગેસ, ચૂલા વગેરે સૌથી પત્ની, પુત્રો વિગેરે સ્વજનોને છોડીને સંસારના બધા જ પહેલા પૂંજણીથી પૂંજીને પછી જ ઉપયોગમાં લે છે. જેથી સુખો છોડી દઈને સંયમ જીવનનો અંગીકાર કરે છે અને સૂક્ષ્મ પ્રકારના જીવો મરી ન જાય. હાલતાં – ચાલતાં પણ પોતાના આત્માના વિકાસ માટે નિકળી પડે છે. જીવનભર પોતાના પગ નીચે કીડી, મંકોડી વિગેરે મરી ન જાય એ કોઈપણ ઋતુમાં ટાઢ, તડકો, કાંકરા, કંટક ને સહન રીતે જૈન સાધુ જણાપૂર્વક વિહાર કરે છે. જૈન સાધુ કરીને પગપાળા વિહાર કરે છે. એવું તો કેટલીય વાર પોતાની પાસે ‘રો હરણ' સાથે રાખે છે. જેનાથી પૂંજીને બનતું હશે કે જ્યારે પોતાને ગમે તેટલી તૃષ્ણા લાગી હોય ! પછી જ પોતાનું આસન વાપરે છે. પોતાના વસ્ત્રોનું પણ પરંતુ જ્યાં સુધી ઉકાળેલું (અચિત) પાણી ન મળે ત્યા વારંવાર “પડિલેહણ' એટલે કે વસ્ત્રોમાં કોઈપણ પ્રકારના સુધી કાચું પાણી એટલે જેમાં અસંખ્ય જીવાણુંઓ જન્મે | સૂક્ષ્મજીવજંતુ હોય નહિં તે જોયા પછી જ વસ્ત્રોનું તથા છે અને મરે છે, એવું પાણી જૈન સાધુ વાપરતા નથી. પોતાના સાધનોનો ઉપયોગ કરે છે. આ રીતે કોઈપણ ગમે તેટલી #ધા લાગી હોય તો પણ જ્યાં સુધી સૂર્યોદય જીવની શારિરીક હિંસા જ નહીં પરંતુ કટુવચન દ્વારા ન થાય એટલે કે સૂર્યોદય બાદ ૪૮ મીનીટ ન થાય એટલે માનસિક બુરું ન ઈચ્છવાની જિંદગી ભરની પ્રતિજ્ઞા હોય કે “નવકારશી’ નો સમય ન થાય ત્યાં સુધી કોઈપણ છે. કોઈપણ પ્રકારના વાહન, ગાડી, ઘોડા ન વાપરવાની આહાર, પાણી વાપરતા નથી. જીવનભર રાત્રિ ભોજનનો પ્રતિજ્ઞા હોય છે. જેનાથી વાયુ કાયના સૂક્ષ્મ જીવોની પણ ત્યાગ તથા અચિત પાણી એ પણ જરૂરી માત્રામાં જ હિંસા ન થાય. આ કારણોસર જ જૈન સાધુ પગ પાળા વાપરે છે. પોતાને આહાર વાપરવો હોય તો પણ અમુક વિહાર કરીને એક સ્થાનેથી બીજા સ્થાને જાય છે. જ સમયે ‘ગૌચરી' – એટલે કે ગાય જે રીતે જુદી જુદી જીવન પર્યંત મન, વચન, કાયાથી નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય જગ્યાએથી ઘાસ ચરે છે તે મુજબ જુદા જુદા ઘરેથી પાળવાની પ્રતિજ્ઞા કરનાર જૈન સાધુઓ તમને બીજા કયા થોડો થોડો આહાર વ્હોરીને પોતાના ગુરૂની આજ્ઞા મુજબ ધર્મમાં જોવા મળી શકશે ? જૈન સાધુને કોઈપણ સ્ત્રી માંડલીમાં બેસીને પોતાનો આહાર લે છે. તે પણ દોષ સાથે વ્યવહાર સંબંધ જ નહિં પરંતુ તેની સામે ન જોવા રહિત આહાર જ પો વાપરે છે. દીક્ષા અંગીકાર કરીને માટે પણ આદેશ કરવામાં આવે છે. તેના કારણે તેનામાં પોતે સુખનો ઈન્કાર અને દુઃખને આવકાર વિકાર પણ પ્રવેશી ન શકે. જૈન ધર્મમાં ચૂસ્ત બ્રહ્મચર્યના આપવાની ભાવના સાથે જૈન સાધુ દીક્ષા લે છે. આવા પાલન માટે નવ વાડા નક્કી કરેલ છે. જેનાથી પોતે કચ્છમય અને ત્યાગની સુંદર ભાવના જૈન ધર્મ સિવાય અણિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કરી શકે છે.

Page #8

શ્રી આત્માન પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૬
જૈન સાધુ પાસે એક પણ પાઈ પૈસો હોતો નથી | સહન કરીને મહાન બને છે. વિશ્વના પ્રાણીમાત્ર માટે તેમ છતાં તેમના પુણ્યોદયે તેઓ પોતાનું જીવન વિતાવે મૈત્રીભાવ અને કરૂણા એટલે કે “સવીઝવ કરૂં રસ્સી'ની છે. જૈન ધર્મમાં ‘પરિમાણપરિગ્રહ વ્રત' ની મહત્તા હોય તીર્થકરની ભાવના બીજા ક્યાં ધર્મમાં જોવા મળશે ! છે. જૈન શ્રાવકે પણ પોતાની જરૂરીયાત સિવાયની સંપત્તિ જૈન ધર્મની આરાધના કોઈપણ પ્રકારના ભૌતિક ન રાખવાનો નિયમ લેવાનો હોય છે. આવો મહાન ત્યાગ સુખો મેળવવા માટે નહિં પરંતુ મોક્ષગામી બનવા માટે ધર્મ જૈન ધર્મ સિવાય ક્યાંય જોવા મળે છે ખરો ? હોય છે. એટલે કે પોતાના ધન, દોલત વિગેરેનો સઉપયોગ
જૈન ધર્મમાં ૧૪ નિયમો આદિ પાળવાનો આદેશ પોતાની લક્ષ્મીની મૂછ ઉતારવા માટે જ કરવાનો હોય હોય છે. જે દરેક જૈન શ્રાવક તથા સાધુઓએ પાળવાનો છે. આવી ઉત્તમ પ્રકારની ત્યાગ ભાવના તમોને બીજા હોય છે. એટલે કે પોતાના વાપરવાના દ્રવ્યો પણ સીમિત ક્યા ધર્મમાં જોવા મળશે ? કરવાના હોય છે. માર્ગાનુસારી શ્રાવકના ૩૫ ગુણો જૈન ધર્મમાં મોહ, માયા, લોભ, ક્રોધ જેને બતાવેલ છે તે મુજબ શ્રાવકે પણ પોતાના ઉપર અત્યંત આત્માના વિકાસ માટે આંતરશત્રુ ગણાય છે. આવા ચાર સંયમ રાખીને એટલે કે ત્યાગ ધર્મ મુજબ જીવન જીવવાનું કષાયોને કાબૂમાં લઈને તેમજ અષ્ટકમ એટલે હોય છે. જૈન તીર્થકરો પોતાનું સર્વસ્વ છોડીને છેવટે જ્ઞાનાવરણીય, મોહનીય, નામ, ગૌત્ર, આયુષ્ય, અંતરાય, પોતાનું અધોવસ્ત્ર પણ આપી દે છે. એટલે કે પોતાના કર્મોના નાશ કરીને જૈન ધર્મની આરાધના મોક્ષ પ્રાપ્તિ સર્વસ્વનો ત્યાગ કરે છે. આવી છે જૈન ધર્મના ત્યાગની માટે જ કરવાની હોય છે. આ રીતે જૈન ધર્મ એ સર્વ મહત્તા.
પ્રકારે ત્યાગ કરીને જ કરવાનો હોય છે. અને આ છે જૈન જૈનતીર્થકરો ઘોર તપશ્ચર્યા કરીને અનેક ઉપસર્ગો | ધર્મની વિશિષ્ટતા.
શ્રી ભાવનગર નાગરિક સહકારી બેંક લિ., ૧૪, ગંગાજળીયા તળાવ, ભાવનગર. ફોન :- ૨૫૧૩૭૦૨ - ૨૫૧૩૭૦૩
- શાખાઓ :ડોન-કૃષ્ણનગર, વડવા-પાનવાડી, રુપાણી-સરદારનગર, ભાવનગરપરા, રામમંત્રમંદિર, ઘોઘારોડ, શિશુવિહાર
તા.૧-૧૨-૨૦૦૪ થી અમલમાં આવતા ડીપોઝીટ તથા ધિરાણના વ્યાજના દરો | ડિપોઝીટ વ્યાજના દર ધિરાણ
વ્યાજના ૨ ૩૦ દિવસથી ૮ દિવસ સુધી ૫.૦ % રૂા. ૫૦,૦૦૦/- સુધી
૧૧.૦ % ૯૧ દિવસથી ૧૮૦ દિવસ સુધી
૫.૫ % રૂ. ૫૦,૦૧/- થી રૂ. ૨ લાખ સુધી ૧૨.૦ ૧૮૧ દિવસથી ૧ વર્ષની અંદર
૬.૦ % રૂ.૨,૦,૦૦૧ થી રૂા.૨૦ લાખ સુધી ૧૩.૦ જ ૧ વર્ષથી ૩ વર્ષની અંદર
૭.૫ ૧.
N.S.C.K.V.P. સામે રૂા.૧ લાખ સુધી ૧૧.૦ % ૩ વર્ષ કે તે ઉપરાંત
૮.૦ %
હાઉસીંગ લોન રૂ. ૮ લાખ સુધી ૭૨ હસાથી ૯.૫ % સેવિંગ્સ ખાતા ઉપર વ્યાજ ૩.૫ %
૭ર હતાથી વધુ ૧૦.૫ % સિનિયર સીટીઝનને એક ટકો વધુ વ્યાજ મળશે.
મકાન રીપેરીંગ રૂા.૭૫,૦/- સુધી નિયમિત હપ્તા ભરનાર સભાસદને ભરેલ વ્યાજના ૬ જ
૧૧.૦ % વ્યાજ રિબેટ આપવામાં આવે છે.
સોના ધિરાણ : રૂા. ૧ લાખ સુધી ૧૨.૦ % ૦ રુ. ૧ લાખ સુધીની ડીપોઝીટ વીમાથી આરક્ષિત ... છેલ્લા ૩૫ વર્ષથી ઓડીટ વર્ગ “અ” ૦ બેન્ડની વડવા શાખામાં વહેલા તે પહેલાના ધોરણે પસંદગીના લોકર ભાડે આપવામાં આવે છે નિરંજનભાઇ ડી. દવે વેણીલાલ મગનલાલ પારેખ બળવંતભાઇ પી. ભટ્ટ ચેરમેનશ્રી મેનેજીંગ ડિરેકટરશ્રી
જનરલ મેનેજરશ્રી
૫
૬
=
==
=

Page #9

Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir
જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશઃ વર્ષ: , અંક: ૩
. જૈન ધર્મની પાંચ આગમ કથાઓ...
શીલવન્તી શીવારાણી
રાજા ચેટકની પુત્રી શિવા ઉજજૈનના એ સ્વસ્થ થયો એટલે શિવારાણીએ તેના મહારાજા ચંડપ્રદ્યોતને પરણીને આવી. શિવા સતી | કાંડે રક્ષાબંધન કર્યું ને કહ્યું : સ્ત્રી હતી. ઉજજૈનમાં એક દિવસ શ્રમણ ભગવાન - ‘ભાઈ ! હું તમારી બહેન છું ને બહેનનો ધર્મ મહાવીર આવ્યા ત્યારે તેમની જીવનને શ્રેષ્ઠ | ભાઈને સન્માર્ગે રાખવાનો છે. ચિંતા ન કરશો, મેં બનાવતી ધર્મદશના સાંભળીને શિવારાણીએ પોતાને કોઈને કંઈજ કહ્યું નથી, પરંતુ આજથી પરસ્ત્રીને મા યોગ્ય વ્રત લીધાં.
સમાન ગણજો. આપણે સારા રહેવું, એમાં જ આપણું ચંડપ્રદ્યોત રાજા પોતાનું તમામ કાર્ય મંત્રી ભલું છે ! ભૂદેવને સાથે રાખીને કરે, બન્નેને પરસ્પર પ્રેમ અને ભૂદેવે મૌન હામી ભણી. પાકો વિશ્વાસ,
ઉજજૈનમાં એ સમયે અગ્નિનો ઉપદ્રવ શિવાદેવી ભૂદેવને બંધુતુલ્ય ગણે. ભૂદેવ વ્યાપ્યો હતો. ગમે ત્યાં અને ગમે ત્યારે અણધારી શિવાદેવીના મહેલમાં ગમે ત્યારે જઈ શકે. શિવા આગ પ્રગટે ! બુદ્ધિમાન મંત્રી અભયકુમારે ભૂદેવ સાથે મોકળા મનથી હસીને વાત કરે પણ તેનું નિવારણ બતાવતા કહ્યું કે કોઈ સતી સ્ત્રી ભૂદેવ માને કે આ પ્રેમ છે !
હાથમાં પાણી લઈને ધરતીને અદર્ય આપે તો આ - ભૂદેવ મનોમન શિવાદેવીને ઝંખે ! કિન્તુ ઉપદ્રવ શમે. ભૂદેવમાં એવી હિંમત નહિ કે એ વ્યક્ત કરે ! એ ઉજ્જૈનની અનેક નારીઓએ પ્રયત્ન કર્યા એકલો તડપ્યા કરે. એક દિવસ ચંડuધોત નગર પણ ઉપદ્રવ ચાલુ રહ્યો. બહાર હતા, મહેલમાં બીજુ કોઈ હાજર નહી : તક શિવરાણી હાથમાં પાણી લઈને પોતાના મહેલ જોઈને હવે શિવારાણીનો હાથ પકડ્યો ! પર આવી. તેણે આકાશ પ્રતિ હાથ જોડીને કહ્યું :
શિવાદેવીએ એક ઝાટકે હાથ છોડાવ્યો : જીવનભર મેં પતિને વફાદારી દાખવી હોય, એની આંખો ક્રોધથી લાલચોળ થઈ ગઈ. એ કશું તન-મન-વચનથી શિયળનું પાલન કર્યું હોય તો તે જ બોલ્યા વિના બીજા ખંડમાં જતી રહી. દેવતા ! આ ઉપદ્રવ શાંત થાઓ !'
ભૂદેવની સ્થિતિ કઠિન બની ગઈ. એ ભાગતો તેણે પાણીની અંજલિ અર્પી. ઘરે પહોંચ્યો. રાજાને બોલાવ્યો ત્યારે કહેવડાવ્યું કે ઉપદ્રવ શાંત થઈ ગયો. તબિયત સ્વસ્થ નથી ! રાજા રાણીને લઈને તેની જીવનના અંતે શીવારાણીએ રાજા ખબર પૂછવા આવ્યા. શિવાદેવીએ પૂછ્યું, | ચંડપ્રદ્યોતની અનુમતિ મેળવીને દીક્ષા ગ્રહણ કરી ‘ભાઈ ! કેમ છે તમને ? મહેલમાં ચાલો, ત્યાં હું | ઉત્તમ સંયમ પાળીને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. તમને સાચવીશ !'
: મુનિશ્રી પ્રેમપ્રભસાગરજી મ. ભૂદેવની લજજાનો પાર નહીં.
મુનિ વાત્સલ્યદીપ' એ મહેલમાં આવ્યો.

Page #10

Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir
eી આજાદ પ્રકાશ વર્ષ છે અ૭ ૩
જુલાઇ - ૨૦૦૬
કવિજયજી મ.સા. ષ સુદ - ૧૦ સોમવાર,
વાયાવ૮
મંતં પાવાનું વીછે, અત્ત નૌતમપુ ! | માટે કહેવાય છે કે તેને નિરર્થક વસ્તુ જોઈતી જ નથી. मंगलं स्थूलिभद्राधा, जैनधर्मोडस्तु मंगलं ॥ ખપથી અધિક મળતું હોય તો પણ તે સ્વીકારતા નથી,
ભાવના કારણરૂપ દ્રવ્યથી ક્રિયા થાય છે. તે અને કહે છે કે “અમારે ખપ નથી. પ્રધાન દ્રવ્ય યિા કહેવાય. તે પરિણામ ભાવમાં પરિણમે શાંતિનું મૂળ સંતોષ છે તેમ ધર્મનું મૂળ છે. જેમ નવો વિધાર્થી બીજાના કહેવાથી ભણે છે અને
સમ્યગ્દર્શન એટલે તત્ત્વરૂચિ, સારી બુદ્ધિ.... બુદ્ધિ સારી તે પણ પરિણામે વિદ્વાન બને છે. નૈગમ નય પ્રારંભથી હોય ત્યારે સારી વસ્તુ ગમે છે. બુદ્ધિ બગડે ત્યારે ખરાબ કાર્ય થયુ એમ કહે છે. જેમ કે મોક્ષ માટે એક પગલું વસ્તુ ગમે છે. ખરાબમાં ખરાબ વસ્તુ પ્રત્યે માણસને ઉપાડ્યું તે મોક્ષગામી બની ગયો.
મોહ થાય છે એ બુદ્ધિનો વિષયસ છે. દ્રવ્ય મંગળ ભાવ મંગળરૂપ બને છે. બાંધી નવકાર ગણીને કામ કરવાથી માણસ ખોટા મુદતે રકમ જે મળવાની હોય તો તે મિલકતના માલિક કાર્યમાં પ્રવર્તી શકતો નથી અને તેની બુદ્ધિ નિર્મળ રહે મૂળ વ્યક્તિ ગણાય છે. એ ન્યાયે જ્ઞાનીના કહેવાથી છે. પાણી પણ એક નવકાર ગણીને પીવું એમ કહ્યું છે. અજ્ઞાની જે ક્રિયા કરે છે તે પણ માર્ગે જ છે એમ પાટણમાં સાત વ્યસનોનો દેશનિકાલ થયો હતો. તેથી કહેવાય. દેખતાની પાછળ આંધળા પણ ઈષ્ટ સ્થાને આ ભૂમિમાં પાપ થઈ શકતું નથી. પાપ ટકી શકતું પહોંચે છે અને આંધળાની પાછળ ચાલનારા ખુલના નથી. પામે છે.
ભાવ મંગળની પ્રાપ્તિથી બુદ્ધિ સુધરે છે. કોઈનું જ્ઞાનીઓ કહે છે કે ત્રણ ભુવનનું પૂજનિકપદ સારું ન બોલાયું એ કુથલી છે. એ પણ વ્યસન છે. નવકાર ગણવાથી ઉત્પન્ન થાય છે. આટલું ફળ એમાં પરનિંદા એ લોકવિરૂદ્ધનું પ્રથમ નંબરનું કાર્ય છે. તે છૂપાયેલું છે. નવકાર એ સદ્ગતિમાં જવા માટેનું વિમાન
પાપરૂપ છે. પાપથી સંકટ - દુઃખ આવે છે. સંકટ વધે છે. આ અમૂલ્ય વસ્તુનું મૂલ્ય જો આપણને સમજાય તો શું છે ત્યારે કિંમતી પદાર્થોના ભાવ વધે છે. કિંમતી દુઃખ ન રહે. નથી સમજાતું એનું કારણ મિથ્યા મોહ વસ્તુઓમાં ધર્મ એ સૌથી વધુ કિંમતી છે. જ્યારે ખરેખરી છે. મિથ્યા મોહ એ મોટું વિઘ્ન છે. જ્ઞાની એવા આપત્તિ આવે છે, ત્યારે ધર્મનું મૂલ્ય વધે છે. બાહ્ય દેખતાની પાછળ ચાલવામાં સંદેહ કરવો એ મોટું વિઘ્ન જગતને સોનાની કિંમત છે. પણ તે તત્વથી સાચી છે. આંધળા - અજ્ઞાનીની પાછળ તેમની સલાહ મુજબ શાંતિ નહિ આપી શકે. નવકાર એજ સાચું સોનું છે. ચાલવું એ પણ મોટું વિઘ્ન છે.
નવકાર એ ચૌદપર્વનો સાર છે. નવકાર એ ચારિત્રનો પાપ રહિત પુરૂષોના સંગથી પાપ રહિત બનાયા
પ્રાણ છે.
જ્ઞાન - અધ્યયન - ચારિત્ર - તપ એ બધું હોય સંતોષથી પાપ રહિત બનાય છે. દુન્યવી વસ્તુ
પણ નવકાર પ્રત્યે રૂચિ ન જાગે તો તે બધું નિષ્ફળ છે. સામે આવે અને જે ના કહે તે રાજાનો પણ રાજા છે. અંદરની કમતિ આપણને નવકારમાં રૂચિ ઉત્પન્ન થવા મારે ખપ નથી.' એ ઉદ્દગાર અંદરના સંતોષ - | દેતી નથી. બુદ્ધિ ઉપર સીધી અસર નવકાર કરે છે. અમૃતના ઓડકાર છે. ત્યાગીને “મહારાજ' એટલા અસર કરનાર પરમેષ્ઠિઓ છે.
=
૮

Page #11

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
સૂર્ય અને ચંદ્ર કરતાં પણ વધારે પ્રકાશિત | નવકાર મંત્ર એ ધર્મનું સરળમાં સરળ સાધન અરિહંત અને સિદ્ધ છે. તેમનું આલંબન લેવાથી બુદ્ધિ છે. નવકારનો જાપ એ શ્રેષ્ઠ ધર્મ છે. નવકાર ગણતાં સુધરે છે. બુદ્ધિ અને મનને સુધારવું એ મનુષ્ય જન્મનું |. ‘પ્રાણી માત્ર સુખી થાઓ’ એવો ભાવ જોઈએ. બીજી શ્રેષ્ઠ કર્તવ્ય છે. એ કાર્ય નવકારથી થાય છે. નવકારથી | કોઈ આશંસા ન જોઈએ. બુદ્ધિ - મન અને વાણી બધું સુધરે છે.
સર્વ જીવોનું હિત ચિંતવવાથી આપણને નિયમો જ્ઞાનીને પરોપકાર કરવાનું સાધન વચન છે. લાભ થાય છે. તો જે આલંબનથી આપણને લાભ થાય તે ભગવાનના વચનના પ્રભાવથી ગણધરોની બુદ્ધિ વિકાસ આપણા ઉપકારી ગણાય કે નહિં... ? ગણાય... જ ને ? પામે છે. સારા વચનોથી મન પણ સુધરે છે. દુષ્ટ મન
બધાનું હિત ચિંતવવાથી આપણને નિયમો લાભ જેમ દુગતિમાં લઈ જાય છે, તેમ નિર્મળ મન સદ્દગતિનું થાય છે. એ લાભ કરાવનાર આપણા કરતાં બીજા જ પ્રધાન કારણ છે.
છે. એમ માનવું એનું નામ જ “નમો અરિહંતાણ' છે. શરીર - મન અને વાણી કિંમતી હોવા છતાં ‘નમો’ = નમ્રતા અર્થાત્ જે નુકશાન થાય છે તે મનુષ્યોને મન ધનની કિંમત વધારે છે. એજ મનની મારાથી થાય છે. “અરિહંતાણ” અર્થાતુ જે લાભ થાય છે વિકૃતિની નિશાની છે. છતાં જે ધન ધર્મ વધારે, તે બીજા દ્વારા થાય છે. આમ માનવું એ નમ્રતા છે. પ્રવચનની ઉન્નતિ કરે, શાસનની પ્રભાવના કરે છે તે અરિહંતની દ્રવ્યથી - વાણીથી – મનથી – ધન નિંદનીય નથી પણ પવિત્ર છે.
એકાગ્રતાથી પૂજા કરવાની છે. માનપત્ર લેનારે પોતાનું માન ન ઈચ્છવું જોઈએ ક્રોડ પૂજા બરાબર સ્તોત્ર, ક્રોડ સ્તોત્ર બરાબર એ જેમ નિયમ છે. તેમ આપનારે અવશ્ય યોગ્યની કદર જાપ, ક્રોડ જાપ બરાબર ધ્યાન, ક્રોડ ધ્યાન બરાબર કરવી જોઈએ. એટલે કે યોગ્યને માન આપવું જોઈએ. લય, ક્રોડ લય બરાબર પ્રજ્ઞા, પ્રજ્ઞા એટલે ઉત્કૃષ્ટ બુદ્ધિ. શરત એટલી કે માન આપવા લાયક દેવ - ગુરૂનું પાંચ પરમેષ્ઠિમાં મન લાગે ત્યારે પાંચ વિષયની
સ્મરણ ભૂલાવું ન જોઈએ. દેવ - ગુરૂને હંમેશા આગળ પક્કડમાંથી છૂટી શકાય છે. નવકાર માટે કહેવાયું છે કે, રાખવા જોઈએ. શ્રાવક પણ શાસનનો સ્તંભ છે. એસો મંગલ નિલ’ = મંગળનું સ્થાન છે.. ભવ્યાત્મા છે. તેની પુષ્ટિમાં શાસનની પષ્ટિ છે. કારણ સયલ સુહ જણણો’ = સર્વનું સુખ કરનાર છે.. કે શાસનના બધા અંગો સબળ જોઈએ...
આત્મામાં રહેલ આઠ કર્મ એજ અનાદિના શ્રાવક ધન ત્યાગે તો પણ તેનું બહુમાન થાય આઠ કુગ્રહ છે. તેને દૂર કરવા માટે નવકાર મંત્રનો જાપ છે. જે ધન મોહ - ગૂચ્છ ઉત્પન્ન કરાવે છે તે તુચ્છ અને તપ એ બે સમર્થ છે. આ આઠ કુગ્રહોના નાશ છે. પણ પ્રભુભક્તિ માટેનું ધન, સાત ક્ષેત્રની ઉન્નતિનું માટે એ બે રામબાણ ઉપાય છે. ધન એ મહાન છે. પોતાનું ધન પોતા સિવાય બીજાના | ભૂતકાળમાં નવકારનો જાપ એકાગ્ર ચિત્તથી થયો ઉપયોગમાં આવે તો તે ધન મૂચ્છનું કારણ બનતું નથી તેથી જ વારંવાર ભવભ્રમણ કરવું પડયું છે. નથી. પણ ધર્મનું કારણ બને છે.
જે માણસ નબળો છે તેની પાસે શું કામ છોડ પર કાંટા પહેલા આવે છે, પુષ્પ પછી. | કરાવવું ? નબળાઈના અનેક કારણ છે. કોઈ માણસ કુવો ખોદતા હાથમાં પથ્થર પહેલાં આવે છે. પાણી શરીરથી નબળો હોય છે, કોઈ સંવેદનાથી નબળો પછી, વ્યક્તિ સાથેના વ્યવહારમાં ક્રોધના દર્શન
હોય છે. કોઈ ભાવનાથી નબળો હોય છે. નબળાઈ પહેલાં થશે, પ્રેમના પછી...
આખરે નબળાઈ છે. સફળતા માટે જરૂરી છે શક્તિનો વિકાસ.
: આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞ

Page #12

Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ વર્ષ: ૬, અંક : ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૬
પૂ. પં. પ્રવશ્રી ચન્દ્રશેખરવિજયજી મ.સાહેબની પ્રેરણાને ઝીલીને હવે.... 'દેશ વિદેશમાં પર્વાધિરાજ પર્યુષણની આરાધના કરાવવા માટે યુવાનોની સાથે તપોવનીઓ સુસજજ
જૈન સંઘના અગ્રણી માનનીય ટ્રસ્ટીવર્યો ! આપના ગામ કે નગરમાં જો પર્વાધિરાજ પર્યુષણ પર્વની આરાઘના કરાવવા માટે પૂજ્ય સાધુ - સાધ્વીજી ભગવંતો પઘારી શક્યા ન હોય તો તે માટે
અમારા યુવાનો તથા તપોવની બાળકોને દર વર્ષે જરૂરરથી બોલાવજો.
આ યુવાનો તથા તપોવનીઓ આપના જૈન સંઘમાં : ૧. અષ્ટાબ્દિકા તથા કલ્પસૂત્રની પ્રતનું સુંદર વાંચન કરશે. | ૨. રાત્રે પરમાત્માભક્તિમાં બધાને રસતરબોળ કરી દેશે. | ૩. બન્ને ટાઈમના પ્રતિક્રમણ વિધિ-શુદ્ધિપૂર્વક કરાવશે.
૪. શ્રી સંઘના ઉલ્લાસ પ્રમાણે રસપ્રદ વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરાવશે. ' જ આપના સંઘમાં સાધુ - સાધ્વીજી ભગવંતો પઘારી શક્યા ન હોય તો જે નીચેના સરનામેથી ફોર્મ મંગાવીને ભરીને અમને મોકલી આપો.
ફોર્મ ભરીને મોકલવાનું સરનામું નમ્ર સૂચના
પર્યુષણ વિભાગ સંચાલકશ્રી આરાધના કરાવવા આવનારને
શ્રીયુત લલીતભાઈ ધામી/રાજુભાઈ ગાડી ભાડું વગેરે
c/o. તપોવન સંસ્કારપીઠ શ્રી સંઘે બહુમાનરૂપે
મુ. અમિયાપુર, પોસ્ટ : સુઘડ આપવાનું રહેશે.
ફોનઃ ૦૭૯-૨૩૨૭૬૯૦૧, ૨, ૩, ૪
ફેકસઃ ૦૭૯ - ૨૩૨૭૬૯૦૫ લિ. જીવન જાગૃતિ ટ્રસ્ટ, લલીતભાઈ જે. ધામી - ટ્રસ્ટી
(૧૦)

Page #13

થી આત્માત્ર પ્રકાશ વર્ષ, એક ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૯
ચાતુર્માસ પ્રવેશ
પૂ. આ.શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મ.સા. | સુધી ચાતુર્માસ પ્રવેશ પ્રારંભ થતો રહેશે. ગુજરાતના આદિનું ચાતુર્માસ ભાવનગર સ્થિતશ્રી દાદાસાહેબ | ઉપાશ્રયોમાં ૪ મહિના સુધી જૈન સાધુ સાધ્વીઓ જે જૈન દેરાસર ઉપાશ્રય ખાતે, પૂ. આ.શ્રી પ્રદ્યુમ્નસૂરિજી | તે ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કર્યા બાદ કારતક સુદ પૂનમ સુધી મ.સા.આદિનું ચાતુર્માસ વિદ્યાનગર જૈન ઉપાશ્રય ત્યાં જ રહેશે. પાલીતાણામાં ૨૦થી વધુ આચાર્યશ્રીઓ નક્કી થતાં તા.૨૮-૬-૦૬ ના રોજ ભવ્ય ચાતુર્માસ ચાતુર્માસ કરનાર છે. પાલીતાણાના જમ્બુદ્વીપ ખાતે પ્રવેશ થયેલ છે.
આચાર્ય શ્રી અશોકસાગર મહારાજશ્રીએ તેમના શિષ્યો _ પૂ. આ. શ્રી ગુણરત્નસૂરિજી મ.સા. સાથે પ્રવેશ કર્યો હતો. આવી જ રીતે આચાર્યશ્રી ના શિષ્યરત્ન મુનિશ્રી મુનિશરત્નવિજયજી મ.સા. યશોવર્મ સુરીશ્વર મહારાજ શ્રીએ સુરત ખાતે આદિ કૃષ્ણનગર જૈન દેરાસર – ઉપાશ્રય, પૂ.મુનિશ્રી આઠવાલાઈન ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કર્યો છે. ગચ્છાધિપતિ ભદ્રબાહુવિજયજી મ.સા. આદિ શ્રી શાસ્ત્રીનગર જૈન સુબોધસાગર મહારાજશ્રી તા.૬ઠ્ઠી જુલાઈના રોજ દેરાસર - ઉપાશ્રય, પૂ.મુનિશ્રી લલિતાંગવિજયજી આંબાવાડી પાસેના શ્રેયસ ક્રોસીંગ આયોજનનગરના મ.સા. આદિ રૂપાણી સર્કલ જૈન દેરાસર – ઉપાશ્રય, ઉપાશ્રય ખાતે તથા ગચ્છાધિપતિ સુર્યોદય સાગર પૂ. મુનિશ્રી લબ્ધિચંદ્ર સાગરજી મ.સા.ના શિષ્યરત્ન તા.૩૦મી જુનના રોજ સેટેલાઈટ ઉપાશ્રય ખાતે પ્રવેશ મુનિશ્રી જીનેશ ચંદ્રસાગરજી મ.સા. આદિ ગોડીજી કરેલ. ધર્મગુપ્ત મહારાજશ્રી ઈન્દ્રવિજય મહારાજશ્રી જૈન દેરાસર - ઉપાશ્રય, વોરાબજાર તથા પૂ. સાથે આંબાવાડી જેન ઉપાશ્રયમાં ૩જી જુલાઈના મુનિશ્રીફશળસાગરજી મ.સા. શિષ્યરત્ન મુનિશ્રી રોજ પ્રવેશ કરેલ. સુમતિ સાગરજી મ.સા. આદિ નૂતન ઉપાશ્રય, નાનભા. - તા.૬ઠ્ઠી જુલાઈના રોજ પદ્મસાગર મહારાજશ્રી શેરી, ભાવનગર ખાતે ચાતુર્માસ પ્રવેશ થયેલ છે. પાલીતાણામાં સાદડી ભવન ખાતે ઉપરાંત ગચ્છાધિપતિ તેમજ સાધ્વીજી સમુદાયમાં પૂ.શા.સ. સમુદાયના અભયદેવ સુરીશ્વરજી પણ પાલીતાણાના ઉપાશ્રયમાં પૂ.સા.શ્રી કનકપ્રભાશ્રીજી મ, પૂ.સા.શ્રી હેમલતાશ્રીજી પ્રવેશ કરેલ. શ્રી લબ્ધિચંદ્ર સાગર મહારાજ જામનગરમાં મ., સા.શ્રી સૂર્યકલાશ્રીજી મ. સા.શ્રી વિશ્વપ્રજ્ઞાશ્રીજી પેલેસ ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કરેલ. મ., સા.શ્રી ઉદ્યોતયશાશ્રીજી મ. સા.શ્રી
જ્યારે ધોળકાના કલીકુંડ તીર્થના સંસ્થાપક શ્રી ઈક્ષિતજ્ઞાશ્રીજી મ., સા.શ્રી શીલંધરાશ્રીજી મ., રાજેન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રી મુંબઈમાં ગોડીજી પૂ.સાગરજી સમુદાયના પૂ. સા.શ્રી લક્ષિતજ્ઞાશ્રીજી ઉપાશ્રય પાયધુનીમાં પ્રવેશ કરશે. આ પહેલા આચાર્ય તથા પૂ.આ.શ્રી ભુવન ભાનુસૂરિજી સમુદાયના શ્રી રાજયશ સુરીશ્વરજી મહારાજ તથા વાચમયમાશ્રીજી પૂ.સા.શ્રી હર્ષિત રેખાશ્રીજી આદિ ભાવનગર સ્થિત બેન મહારાજ રજી જુલાઈના રોજ દાદર ખાતેના જુદા જુદા શ્રાવિકા ઉપાશ્રયો એ ચાતુમાંસ ઉપાશ્રયમ પ્રવેશ કરેલ. બિરાજમાન છે.
બંધુ બેલડી જૈન આચાર્ય શ્રી જનચંદ્ર સાગર ગુજરાતમાં પૂ.સાધુ - સાધ્વીજી તથા હેમચંદ્રસાગર મહારાજશ્રી ૯મી જુલાઈના રોજ ભગવંતોનો ચાતુર્માસ પ્રવેશ : ગુજરાતભરમાં રાજસ્થાન નાગેશ્વર તીર્થમાં ચાતુર્માસ પ્રવેશ કરશે. ઉપાશ્રયોમાં ચાતુર્માસ પ્રવેશનો પ્રારંભ થયો છે. ચાતુર્માસ દરમિયાન તા.૨૧મી ઓગષ્ટથી શરૂ થતા ગુજરાતના જુદા જુદા શહેરોમાં તા. ૯મી જુલાઈ | આઠ દિવસના પર્યુષણ પર્વમાં તપશ્ચર્યા અને
(૧૨)

Page #14

Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir
જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માન પ્રકાશઃ વર્ષઃ ૬, અંક : ૩
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા - ભાવનગરની ૧૧૧માં સ્થાપના દિનની સાઘર્મિક ભક્તિ ધારા ઉજવણી
ન્યાયાભાનિધિ પૂ.આ.શ્રી વિજયાનંદસૂરિજી મ.સા. | વિદ્યાર્થી ભાઈ - બહેનોને રોકડ રકમ, મોમેન્ટો આદિથી ના કાળધર્મ પછી બાવીસમાં દિવસે શ્રી જૈન આત્માનંદ પુરસ્કૃત કરવામાં આવે છે. તેમજ પ્રસંગોપાત આપણા સભાની સ્થાપના ધામધૂમપૂર્વક કરવામાં આવેલ. વિક્રમ સમાજના આર્થિક રીતે નબળા એવા આપણા સંવત ૧૯૫રના બીજા જેઠ સુદિ - ૨ તા.૧૩-૬-૧૮૯૬ સાધર્મિકબંધુઓને દાતાશ્રીઓના સહયોગથી જીવન શનિવારનો તે પવિત્ર દિવસ હતો.
જરૂરિયાતની વસ્તુઓનું વિતરણ કરવામાં આવે છે. પંન્યાસશ્રી ગંભીરવિજયજી મહારાજે આ અવસરે સભાના ૧૧૧માં સ્થાપના દિન નિમિત્તે ગત તા.૨૮જ્ઞાનનો મહિમા પર અસરકારક દેશના આપી સભાને ૫-૦૬ ના રોજ સભાના આજીવન સભ્યશ્રી અને મંગળ આશીર્વાદ આપ્યા હતા. મહુવાથી પધારેલ શ્રી ઉદારદિલ મહાનુભાવ ડો.રમણિકલાલ જે. મહેતા તથા વીરચંદ રાઘવજીભાઈ ગાંધીએ ઓજસ્વી ભાષામાં શ્રીમતી સાવિત્રીબેન આર. મહેતાના આર્થિક સહયોગથી સ્વર્ગવાસી ગુરૂદેવશ્રીની જગવિખ્યાતી બિરદાવતું અને શ્રી શ્વેતાંબર સેવા સમાજના પીળા તથા ગુલાબી કાર્ડ આ સભા દ્વારા જૈન સમાજને કેટલો મોટો લાભ થશે ધારકોને કેરીનું તથા તા.૧૮-૬-૦૬ ના રોજ છત્રીનું તે દર્શાવતું હૃદયદ્રાવક પ્રવચન આપ્યું હતું. વિતરણ કરવામાં આવેલ. સભા દ્વારા જેઠ સુદ ૨ ના
છેલ્લા ૧૦ વર્ષથી માનદ્ સેવાને વરેલી આ સંસ્થા | સ્થાપના દિન નિમિત્તે ભાવનગર શહેર સ્થિત જુદા આજે પણ જ્ઞાનસાગરની દીવાદાંડી રૂપે અવિરત પણે જુદા દેરાસરોમાં મૂળનાયક ભગવાનને સુંદર આંગી આ સદ્કાર્યોને આગળ ધપાવતી રહી છે. જે પૂજ્ય રચનાનું આયોજન કરવામાં આવેલ. ગુરૂભગવંતશ્રીઓના શુભ આશીર્વાદ અને મહાનુભાવોની આમ, સભા દ્વારા સ્થાપના દિન નિમિત્તે સુંદર સભા પ્રત્યેની અનહદ લાગણીઓનું શુભ પરિણામ છે. આયોજન દ્વારા ૧૧૧માં સ્થાપના દિનની ઉજવણી
આજે પણ આ સંસ્થા દ્વારા વિવિધ ધાર્મીક તેમજ કરવામાં આવેલ. જેમાં સભાના હોદ્દેદારશ્રીઓએ, સામાજિક પ્રવૃત્તિઓ અવિરત પણે ચાલુ છે. જે નીચે કારોબારીના સભ્યશ્રીઓએ તેમજ સ્ટાફ મેમ્બરોએ સુંદર મુજબ છે. (૧) લાઈબ્રેરી વિભાગમાં દસ હજાર ઉપરાંત સહયોગ આપી સ્થાપના દિનની શાસન પ્રભાવનાપૂર્વક ધર્મગ્રંથો તેમજ ૧૫૦૦ થી ૨૦૦૦ છાપેલ પ્રતોનું ઉજવણી કરેલ. સુવ્યવસ્થિત સંચાલન કરવામાં આવે છે. (૨) દર ત્રણ મહીને સભાના મુખપત્ર “શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ'નું
ક્ષમા પ્રકાશન કાર્ય ચાલે છે. (૩) સમયાનુસાર યાત્રા પ્રવાસોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. (૪) સભા દ્વારા
પોતાનું હૈયું કૂણું રાખવું પૂર્વે પ્રકાશિત થયેલ અલભ્ય ગ્રંથોનું પુનઃ પ્રકાશન
આ છે ક્ષમા – ભાવ. કરવામાં આવે છે. (૫) કોલેજમાં અભ્યાસ કરતાં વિદ્યાર્થી ભાઈ - બહેનો કે જેઓ આર્થિક રીતે નબળા
અને અન્યના હૈયાને પણ હોય તેઓને દાતાશ્રીઓના દાનની રકમ વડે શૈક્ષણિક
કૂણા કરી નાખવા સહાયનું આયોજન કરવામાં આવે છે. (૬) સંસ્કૃત
આ છે ક્ષમાનો પ્રભાવ. વિષયમાં ઉચ્ચ ગુણાંક મેળવનાર ધો. ૧૦ તથા ૧૨ ના

Page #15

જુલાઈ - ૨૦૦૬
થી સન્માન પ્રકાશઃ વર્ષ , અs : ૩
આરાધનાના અનેક કાર્યક્રમો યોજવામાં આવશે. | તથા પૂ. પં.શ્રી યુગચંદ્રવિજયજી મ.સા. આદિ ઠા. ૯ સાગર સમુદાયના શ્રી હેમચંદ્રસાગર મહારાજ નાગેશ્વર નું શ્રી રાજસ્થાન જૈન સંઘ, મહાવીર પ્રભુ ચોક, ખાતે શ્રી લબ્ધિચંદ્ર સાગર મહારાજશ્રી જામનગર ખાતે કાસાર હાટ, કલ્યાણ - ૪૨૧૩૦૧ (જિ. થાણા - કરોડો નવકાર મંત્રની આરાધનાના કાર્યક્રમોનું મહારાષ્ટ્ર) ખાતે તા.૨૮-૬-૦૬ ના રોજ ચાતુર્માસ આયોજન કરશે.
પ્રવેશ થયેલ છે. પૂ. આ. શ્રી ની અચાનક હૃદયની (ગુ. સ. તા.૨૯-૬-૦૬). પરિસ્થિતિ પલટાતા તા.૪-૫-૦૬ ના રોજ એશિયન
પૂ. આ.શ્રી દેવચંદ્રસાગર સૂરીશ્વરજી હાર્ટ હોસ્પિટલમાં બાયપાસ સર્જરી સફળ રીતે થયા મ.સા. આદિશ્રી પરમાનંદ જે. મૂ.પૂ. સંઘ, વિતરાગ | બાદ ચિકિત્સકોની સૂચના અનુસાર (પણ) ખાતેનું સોસાયટી, પી.ટી. કોલેજ રોડ, પાલડી, અમદાવાદ ચાતુર્માસ મોકુફ રાખેલ છે. ખાતે ચાતુર્માસ પ્રવેશ થયેલ છે. પૂ. ગચ્છાધિપતિ ! પૂ.આ.શ્રી ભક્તિસૂરિજી મ.સા. ના આ. દેવશ્રી દેવેન્દ્રસાગર સૂરીશ્વરજી મ.સા. ની પ્રશિષ્ય મુનિશ્રી શુભંકરવિજયજી મ.સા.નો તા.૨૭સ્વર્ગારોહણ તિથિ નિમિત્તે ગુણાનુવાદ સભાનું ૬-૦૬ ના રોજ ઘોઘા તીર્થ ખાતે ચાતુર્માસ પ્રવેશ આયોજન કરવામાં આવેલ.
થયેલ છે. સ્થળ : શેઠ કાળા મીઠાની પેઢી, પો. ઘોઘા પૂ.આ.શ્રી પૂર્ણચંદ્ર સૂરીશ્વરજી મ.સા. | (જિ.ભાવનગર.)
તળવદ્યા ફંડ વિતરણ સમારી
પૂ. આ. શ્રી વિજય ગુણયશરત્ન સૂરીશ્વરજી વ્યક્ત કરી હતી. મ.સા. તથા પૂ.આ.શ્રી વિજય કીર્તિયશ સૂરીશ્વરજી નવ્વાણું આયોજન સમિતિ હસ્તકની ટીપની મ.સા. આદિની શુભ નિશ્રામાં ધાનેરા નિવાસી શ્રીમતી રકમ ૪ર ઉપરાંત સંસ્થાઓને જીવદયાના ફંડની ચંપાબેન જયંતીલાલ દાનસુંગભાઈ અજબાણી ફાળવણી કરવામાં આવેલ. ફંડની ફળવાઈ થઈ ગયા પરિવાર દ્વાણું માળ મહોત્સવ દરમ્યાન અબોલ બાદ પણ કેટલીક સંસ્થાઓની અરજી આવતાં જીવોની દયા કાજે એક માતબર જીવદયા ટીપ થયેલ. અજબાણી પરિવારે પોતાના રૂ.૬૦ હજારથી વધુ આયોજક પરિવારે સ્વયં મહાન રાશી અર્પણ કરતાં દ્રવ્યનો સદ્વ્યય કરી એમને પણ રકમ ફાળવી હતી. અડધો-પોણો કલાકના ટુંકા સમયમાં તેતાલીસ લાખ આજના પ્રસંગે પધારેલ પાંજરાપોળના જેટલો નિધિ એકત્રિત થઈ જવા પામેલ.
ટ્રસ્ટીઓને “અહિંસાનો પરમાર્થ' પુસ્તક પણ તા.૧૫-૫-૦૬ ના રોજ વ્યાખ્યાનના અવસરે અજબાણી પરિવાર તરફથી ભેટરૂપે આપવામાં આવ્યું નવાણું આયોજક સમિતિએ જીવદયા ફંડના હતું. જેમાં પૂજ્યશ્રીના અહિંસાનું સ્વરૂપ ભેદ આદિ વિતરણના એક ભવ્ય સમારોહનું આયોજન કર્યું બાબતો પર પ્રકાશ પાથરતા પ્રવચનો સંગ્રહાયેલા છે. હતું.અજબાણી પરિવારના સભ્ય વિનોદભાઈએ
પધારેલા દરેક આમંત્રિતોની સાધર્મિક ભક્તિ તથા સૌભાગ્યનાં ભાગીદાર' થવા રૂપે પોતાના બહુમાન કરવામાં આવેલ. ધાનેરા સંઘના વિવિધ પરિવારને મળેલા વિશેષ લાભને અનુમોદી પધારેલા પૂણ્યાત્માઓ તરફથી કુલ રૂા. ૫૦નું સંઘપૂજન પણ મહાનુભાવોનું સ્વાગત કરી કાર્યક્રમની રૂપરેખા કરવામાં આવેલ.
૧૩

Page #16

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૬
બ્રેક વગરની કાર ચલાવવી જોખમી છે. તેમ બ્રેક વગરની જીભ ચલાવવી પણ મુકેલ છે.
સકલજીવ સૃષ્ટિમાં વાચા શક્તિ બહુ ઓછા જીવોને મળે છે. જાનવરો અવાજ કરે છે પણ ઉચ્ચાર કરી શકતા નથી. શબ્દોચારની શક્તિ માત્ર માનવને મળી છે. મળેલી વાચા - વાણીનું માણસો મહત્ત્વ નથી સમજતા એટલે આખો દિવસ બોલ – બોલ કરે છે. પોતાની વાણીનો ધોધ પાણીના ધોધની જેમ વહાવ્યે જાય છે. બ્રેક વગરની કાર ચલાવવી જોખમી છે. તેમ બ્રેક વગરની જીભ ચલાવવી પણ મુશ્કેલ છે. બ્રેક વગરની કાર અને જીભ બન્ને ગમે ત્યારે જીવલેણ અકસ્માત કરી નાખે છે. બ્રેક વગરની જીભ અને બ્રેકવાળી જીભ શું શું કરી શકે છે તેના નીચે મુજબના બે દષ્ટાંતો આપણને ઘણું ઘણું કહી જાય છે.
પતી – પત્ની બે તાજા પરણેલા હતા. રેલ્વેની પટરી ક્રોસ કરી રહ્યાં હતાં. એક ભીખારી પતીની પાછળ લાગીને લળી – લળીને ભીખ માગતો હતો. પત્નીથી રહેવાયું નહી એટલે એણે બકી નાખ્યું. તમને આટલી બધી આજીજી કરે છે એટલે લાગે છે કે તમારો મિત્ર હોવો જોઈએ. પતિએ તત્કાળ તો કશો પ્રત્યુત્તર ન આપ્યો પણ ઘરે જઈને સીધા ફારગતીના ફોર્મ ભરીને કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરી દીધો. સ્વજનોએ ઘણી મહેનત કરી પણ પરિણામ શૂન્ય આવ્યું. પત્નીને કાયમ માટે પીયર બેસવું પડ્યું.
એક પદયાત્રા સંઘ જઈ રહ્યો હતો. જંગલમાં લુંટારાઓએ ધા નાખી દર દાગીના - રૂપિયા પૈસા જે હોય તે હાલને હાલ અબઘડી ઉતારીને આપી દો નહિંતર ધડ-મસ્તક વેગળા થઈ જશે. એક આગેવાન વૃદ્ધ કહ્યું કે, બધા જ પોત પોતાનું ઉતારીને તૈયાર રાખો. ખબરદાર જો કોઈએ કંઈ રહેવા દીધું છે. તો તમે બધા નિરાંતે દાગીના ઉતારો ત્યાં લગી હું આ
બધા આપણા મહેમાનોને જમાડીને આવું છું. આપણે આંગણે આવ્યો તે આપણો પરોણો કહેવાય, એને ભૂખે ન મરાય. વૃદ્ધ યાત્રિકે બધાને રસોડે જમવા બેસાડી દીધા. એવા ભાવથી જમાડ્યા કે જમતાં જમતાં જ લુંટારાના વિચારો બદલાઈ ગયા. ઉભા થતાં પહેલા વૃદ્ધ કહે છે કે, જલ્દી ચાલો લોકોએ ધન - માલ દાગીનાનો ઢગલો કરી રાખ્યો છે. ઉપાડી લો ! લુંટારા કહે છે કે, જેનું અન્ન ખાધું તેનો માલ ન લુંટાય. નમક હરામ ન થવાય. રામ, રામ તમને ! વૃદ્ધે કહ્યું કે એમ રામ રામ કહીને વયા ન જવાય. હાલો અમારી ભેળા ! જ્યાં કોઈ હવે લુંટારાઓ આવે એ બધાથી રખોપું કરવાની જવાબદારી તમારી છે. ખરેખર લુંટારા રખેવાળ બન્યા, પહેરદાર બન્યા, વોચમેન બન્યા, સીક્યુરીટી ગાર્ડ બનીને તેમણે સંઘને તીર્થમાં સહી - સલામત પહોંચતો કરી દીધો. આ બધો ચમત્કાર માત્ર બોલવાની કળાનો છે.
શબ્દમાં એટલી બધી તાકાત છે કે વિવાહની વરસી કરી શકે છે અને દુઃખને સુખમાં ફેરવી શકે છે. કેવા અવસરે કેવું બોલવું જોઈએ એની કળા બહું
ઓછા લોકોના હાથમાં હોય છે. જે લોકો પાસે આ કળા હોય છે તે જંગલમાં મંગલ સર્જે છે. આફતને પણ અવસરમાં ફેરવી નાખે છે.
શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે : “મહીયાંસ: પ્રકૃત્યા મિતભાષિણ:' મોટા માણસો સ્વભાવથી જ ઓછું બોલવાવાળા હોય છે. જ્યારે પણ બોલે ત્યારે હિતકારી, મિતકારી (ઓછું) અને પ્રિય વચન જ બોલતા હોય છે.
(પ્રેરણા પત્રમાંથી સાભાર)

Page #17

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માન પ્રકાશ વર્ષ: ૬, અs : ૩
(સમાચાર સૌરભ
પી.એચ.ડી. ની પદવી પ્રાપ્ત કરતાં શ્રીમતી વર્ષાબેન પ્રદીપ દોશી: વલભીપુર નિવાસી હાલ મુલુન્ડ રહેતા શ્રીમતી વર્ષાબેન પ્રદીપ દોશીને ‘જૈન ભક્તિ સાહિત્ય સતરમું અને અઢારમું શતક' એ વિષય પર સંશોધન કરી મહાનિબંધ લખવા બદલ મુંબઈ યુનિવર્સિટીએ તાજેતરમાં તેમને પી.એચ.ડી. ની પદવી એનાયત કરી છે. ડૉ.કલાબેન શાહના માર્ગદર્શન હેઠળ તેમણે આ મહાનિબંધ તૈયાર કરેલ છે.
શંખેશ્વર મહાતીર્થનો છ'રી પાલક સંઘ : પૂ. આ.શ્રી ગુણયશસૂરિજી મ.સા. તથા પૂ.આ.શ્રી કીર્તિયશસૂરિજી મ.સા. સહિત ૧૦૮ સાધુ - સાધ્વીજી ભગવંતોની શુભનિશ્રામાં વાંકલી નિવાસી સંઘવી પૃથ્વીરામજી ચિમનલાલજી કોઠારી પરિવાર દ્વારા શ્રી શંખેશ્વર મહાતીર્થના છ'રી પાલક સંઘનું આયોજન કરવામાં આવેલ. જેમાં દેશ-વિદેશથી આમંત્રિત અનેક મહાનુભાવો પધારતાં યાત્રિકોની સંખ્યા ૧૫૦૦ સુધી પહોંચેલ. મહા-સુદ પૂનમના રોજ સવારના સાત કલાકે માળારોપણની ક્રિયા પરમાત્માના રંગમંડપમાં નાણ સમક્ષ પૂ.સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. ની નિશ્રામાં કરવામાં આવી.
સાબરમતી (અમદાવાદ) ખાતે ચાતુર્માસ : પૂ. આ.શ્રી ગુણયશસૂરિજી મ.સા. પૂ.આ.શ્રી કીર્તિયશસૂરિજી મ.સા. આદિનું આગામી ચાતુર્માસ રામનગર, સાબરમતી જૈન ઉપાશ્રય ખાતે નક્કી કરવામાં આવતા. ચાતુર્માસ પ્રવેશ શાસન પ્રભાવના પૂર્વક સંપન્ન થયેલ છે.
બાલી (રાજ.) અષ્ટાહિકા મહોત્સવ ઉજવણી : પૂ.આ.શ્રીમદ્રવિજયનિત્યાનંદ સૂરીશ્વરજી મ.સા. આદિ સાધુ – સાધ્વીજી મ.સા. ની શુભ નિશ્રામાં શ્રી લાવણ્ય જૈન પૌષધશાળા, અતિથિ ભવન, પરમ પ્રાચીન શ્રી સેસલી પાર્શ્વનાથ જૈન તીર્થમાં અનેક નવનિર્મિત ભવન આદિનું પરમાત્મ ભક્તિ સ્વરૂપ અષ્ટાન્ડિકા મહા મહોત્સવ ભવ્યાતિભવ્ય ઉદઘાટન તેમજ ભવ્ય સંક્રાતિ સમારોહના ઉજવણી તા.૭-પ-૦૬ થી તા.૧૫૫-૦૬ દરમ્યાન કરવામાં આવેલ.
- થાણા - ટૅભીનાકા ખાતે ઓળીની પૂર્ણાહૂતિઃ પૂ.આ.શ્રી પૂર્ણચંદ્રસૂરિજી મ.સા. તથા પૂ.પં.શ્રી યુગચંદ્રવિજયજી મ.સા. આદિની શુભ નિશ્રામાં ચૈત્ર માસની શાશ્વતી ઓળીની આરાધનામાં ર૭૫ તપસ્વીઓએ લાભ લીધો હતો. પાંચ દિવસ માટે જૈન શાસનનાં પ્રાણ સમા શ્રુતજ્ઞાનનું દર્શન -- શ્રત મહાપૂજાનું આયોજન ગોઠવવામાં આવેલ.
પિંડવાડા (રાજ.) ઓળીની આરાધના સંપન્નઃ પૂ.આ.શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મ.સા., પૂ.પં.શ્રી કલ્યાણબોધિવિજયજી મ.સા. આદિ સાધુ - સાધ્વીજીની શુભ નિશ્રામાં નવપદજી ઓળીની શાનદાર આરાધના થઈ હતી. જેનો સંપૂર્ણ લાભ શા. સમરથમલજી દાનમલજી ગાંધી પરિવારે લીધેલ. અહિંની શેરીઓમાં વસતા ૪૦ થી ૫૦ કુતરાઓને રોજ દૂધ – ખાખરા – રોટલા આપવાનું સુંદર કાર્ય કાયમી ધોરણે પૂજ્યશ્રીની પ્રેરણાથી શરૂ કરવામાં આવેલ.
ભટાર રોડ (સુરત) ખાતે પંચ કલ્યાણક મહોત્સવની ઉજવણી : અત્રે શ્રી આનંદદાયક વાસુપુજ્યસ્વામી જૈન શ્વે. મૂ.પૂ. સંઘના ઉપક્રમે તા.૨૭ એપ્રીલથી વાસુપૂજ્ય જિનાલય અંજનશલાકા પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ પૂ.આ.શ્રી ગુણરત્નસૂરિજી મ.સા., પૂ.પં.શ્રી પુણ્યરત્નવિજયજી આદિ સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા. ની શુભ નિશ્રામાં ઉજવાયેલ. તા.૨૬ એપ્રીલના સુરતના ચારેય ફિરકાના અગ્રણીઓની સન્માન વિધિ, તા.૨૮મીએ

Page #18

શ્રી આત્માનં પ્રકાશ : વર્ષ, અંક ઃ ૩
પંચ કલ્યાણક ઉત્સવની ઉજવણી વિગેરે વિવિધ કાર્યો શાસન પ્રભાવના પૂર્વક ઉજવવામાં આવેલ. તા.૯ મે ના રોજ સમસ્ત સુરત શહેરના જૈન સંઘો દ્વારા ભ. મહાવીરનો શાસન સ્થાપના ૨૫૬૪ માં વર્ષ પ્રસંગે શાસન ગીત ગાન, ૧૧ ગણધરોના દેવવંદન, તમામ જિનાલયોનાં પ્રાંગણમાં એક સાથે ઘંટનાદ, સમુહ આરતી આદિ દ્વારા શાસન સ્થાપના દિનની ઉજવણી કરવામાં આવેલ. તા. ૧૮ થી ૨૮ મે રાંદેર રોડમાં યુવા સંસ્કાર શિબિરનું આયોજન કરવામાં આવેલ.
જુલાઈ - ૨૦૦૬
લૂનકરણસર (બીકાનેર - રાજ.) : પ્રવર્તક પ્રવર શ્રી જયાનંદવિજયજી મ.સા. તથા મુનિપ્રવરશ્રી દિવ્યાનંદવિજયજી આદિની શુભ નિશ્રામાં શ્રી સુપાર્શ્વનાથ જૈન મંદિરનું ભૂમિપૂજન તથા શિલાન્યાસ પ્રસંગે તા.૭-૫-૦૬ થી તા.૧૪-૫-૦૬ દરમ્યાન રત્નત્રયી મહોત્સવે સંક્રાંતિ સમારોહ તથા ભવ્યનગર પ્રવેશના શાસન પ્રભાવક કાર્યોની શાનદાર ઉજવણી કરવામાં આવેલ.
શ્રી નવકાર સારવાર કેન્દ્ર : કેન્દ્ર દ્વારા અમદાવાદ સહિત ૮૭ ગામોના ઉપાશ્રયમાં રૂબરૂ જઈ તથા શિબિર દ્વારા પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતોને શારિરીક નિદાન કરી આયુર્વેદિક ઔષધો વહોરાવવાનું પ્રશંસનીય કાર્ય કરવામાં આવ્યું છે. એક વર્ષ દરમ્યાન કુલ ૧૮, ૧૩૨ પૂ. સાધુ - સાધ્વીજી ભગવંતોની વૈયાવચ્ચ ભક્તિનો લાભ મેળવેલ છે. આ ઉપરાંત ગુજરાતની ૧૫૫ પાંજરાપોળમાંથી જરૂરિયાતવાળી પાંજરાપોળમાં વેટરનીટી ડોકટરોની ટીમ સાથે કાર્યકર્તાઓએ રૂબરૂ જઈ પશુઓની જરૂરી સારવાર, રસી, ઓપરેશન વગેરે જીવદયાની નૃત્ય પ્રવૃત્તિઓ પણ કરેલ છે. શ્રી નવકાર સારવાર કેન્દ્ર, અમદાવાદની જીવદયા તથા વૈયાવચ્ચની નિઃસ્વાર્થ પ્રવૃત્તિઓની ‘શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા - ભાવનગર અનુમોદના કરે છે.
૧૬
શત્રુંજ્ય મહાતીર્થ પરના આદિશ્વર ભ. ના જિનાલયની ૪૭૫મી વર્ષગાંઠ : શત્રુંજ્ય ગિરિરાજ પરની મુખ્ય ટુંકમાં બિરાજમાન પ્રથમ તીર્થંકર પરમાત્મા. શ્રી આદિશ્વર ભગવાનના જિન લયઢી ૪૭૫મી વર્ષગાંઠ ગત તા.૧૯-૫-૦૬ ને શુક્રવારના રોજ ઉમંગ અને ઉલ્લાસપૂર્વક ઉજવાઈ.
શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી પેઢી દ્વારા આ દિવસે શરણાઈ વાદન, પૂજા, રથયાત્રા, ધજા રોહણ, શણગાર, જય તળેટી પર રોશની, રંગોળી, કુમારપાળ મહારાજાની ૧૦૮ દીવાની આરતી તથા સ્વામીવાત્સલ્યના કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવેલ. આ દિવસે દેશભરમાંથી મોટી સંખ્યામાં યાત્રીકો આવેલ. આમ, શાસનપ્રભાવના પૂર્વક દરેક કાર્યક્રમોની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.
સમસ્ત વણિક સમાજની મીટીંગ યોજાઈ : વિશ્વ વણિક સામાજીક સંગઠન અને સમસ્ત વણિક સમાજની સંયુક્ત મિટીંગ દશાશ્રીમાળી મેશ્રી વણિક જ્ઞાતિની વાડીમાં મળી હતી. જેમાં વણિક જ્ઞાતિના જુદા -જુદા ફીરકાઓના પ્રમુખ-મંત્રીઓ તેમજ અગ્રણીઓ હાજર રહ્યાં હતા. તેમજ યુવક - યુવતી પરિચય પુસ્તિકાનું વિમોચન કરવામાં આવ્યું હતું.
શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી (શિષ્યવૃત્તિ) સ્કોલરશીપ : શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીએ અમેરિકાના શિકાગો શહેર ખાતે ૧૯૮૩માં યોજાયેલ સર્વપ્રથમ વિશ્વધર્મ પરિષદમાં પ્રતિનિધી તરીકે ઉપસ્થિત રહી ભ. મહાવીરના પ્રેમ, વાત્સલ્ય, મૈત્રી તથા કરૂણાનો સંદેશો પાશ્ચાત્ય દેશોને આપ્યો હતો. તેમની સ્મૃતિમાં અમેરિકાની જાણીતી સંસ્થા ‘જૈના’એ માત્ર જૈન ધર્મમાં ઉચ્ચ અભ્યાસ કરનાર માટે સ્કોલરશીપ (શિષ્યવૃત્તિ) જાહેર કરી છે.
જૈન ધર્મ - દર્શન, સાહિત્ય, શિલ્પ, સ્થાપત્ય, ઈતિહાસ, આગમ, ભાષા વગેરેમાં અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાર્થીઓ તેમજ સાધુ - સાધ્વીજીઓને (M.A., M.Phil, Ph.D.) આ સ્કોલરશીપ આપવામાં આવશે.

Page #19

લાઈ - ૨૦૦૬
eી આ
પ્રકાશ વર્ષ,
9 : ૩
રસ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓએ www.jaina.org/vrg.committee પરથી એપ્લીકેશન ફોર્મ ડાઉનલોડ કરી, સંપુર્ણ વિગતો સચોટ રીતે ભરી, વિષયનો ઉલ્લેખ, યુનિવર્સિટી/ઈન્સ્ટીટયુટના વડાની સહી તથા સ્ટેમ્પ સાથે તા.૩૧ જુલાઈ -૦૬ પહેલા નીચેના સરનામે અરજી મોકલી આપવી. શ્રીમતી રક્ષા જીતેન્દ્ર શાહ. ૭૧-બી/૧, આદર્શ બિલ્ડીંગ, સરસ્વતી રોડ, સાન્તાક્રુઝ (પશ્ચિમ) મુંબઈ - ૫૪ ટે.નં. ૨૬૪૯૦૧૬૪. ડો. ગુલાબ દેઢીયા - ર૬ર૪૦૨૦, ડો. નિલેશ દલાલ - ૨૫૧૨૭૬૭૩, શ્રી નિરંજન શાહ - ૨૨૮૧૧૬૬૦
નાસીક થી સમેતશિખરજી તીર્થનો રીપાલિત યાત્રા સંઘ : પૂ. આચાર્ય ભગવંતશ્રી વિજય જગવલ્લભસૂરિજી મ.સા. આદિ ૧૦૦ જેટલા પૂ.સાધુ - સાધ્વીજી ભગવંતોની શુભ નિશ્રામાં ૩૦ યાત્રિકોનો છ'રી પાલિત યાત્રા સંઘ ગત તા. ૧૯ ડીસે. ૦૫ થી વિવિધ સ્થળોએ શાસન પ્રભાવના સહ આગળ વધી તા.૮ જુન - ૦૬ના રોજ સમેતશિખરજી પહોંચ્યો. અહિં ૮૫ દાનવીરોનું સંઘમાળ પહેરાવી બહુમાન કરવામાં આવેલ. પ્રાચીન પરંપરા મુજબ કેવળ ભક્તિભાવથી હસતા મુખે કષ્ટો સહન કરતાં કરતાં આવી તીર્થયાત્રાનો મહિમા અદકેરો હોય છે. આવા સેંકડો પુણ્યશાળીઓના દર્શન ૮ જુને શ્રી સમેતશિખરજી તીર્થમાં જોવા મળેલ.
શ્રી જે. મૂ, ૫, જન વિદ્યાર્થીઓ/વિદ્યાર્થીનીઓને આર્થિક સહાય : શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય હસ્તકના ફંડોમાંથી ધો. ૧૦ પછીના ડીપ્લોમાં તથા સ્થાનિક સુધીના અભ્યાસક્રમો માટેની શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન વિદ્યાર્થીઓ/વિદ્યાર્થીઓને તેમના અભ્યાસમાં સહાયરૂપ થવા પૂરક રકમની સહાય આપવામાં આવે છે. જરૂરિયાતમંદોને નીચેના સરનામેથી ૧ લી જુનથી અરજી પત્રક મળશે. અરજીપત્રક માટે રૂા. ૫/ની સ્ટેમ્પવાળું જવાબી કવર મોકલવું. જવાબી કવર ઉપર વિદ્યાર્થીઓ/વિદ્યાર્થીનીનું સરનામું લખવું.
અરજી પત્રકો સ્વીકારવાની છેલ્લી તા.૩૧-૭-૦૬ છે. સરનામું : શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, ૫૦/૫૪, ઓગષ્ટક્રાંતિ માર્ગ, મુંબઈ - ૩૬.
આ જન તીર્થ પરિચય
મહાવીર પૂરમ:- રાજકોટથી ૩૮ કિ.મી. દૂર પચીસ એકરમાં નિર્માણ થયેલ મહાવીરપૂરમ જૈન મહાતીર્થમાં ભ. મહાવીર સ્વામી, અન્ય તીર્થકર ભગવંતો તથા મણિભદ્રવીરની દિવ્ય પ્રતિમાઓની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત વિશ્વમાં પ્રથમ વખત જ મહાવીર સ્વામીના માતુશ્રી ત્રિશલાદેવની દિવ્ય પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરાઈ છે. અહીં જમીનથી ૧૮ ફૂટ ઉચે જિનાલય બન્યું છે. તેમાં રંગમંડપ, ચાર ઘુમ્મટ, ૭૨ સ્તંભ અને ૧૮ તોરણ છે. જૈનોના ચોવીસ તીર્થંકર ભગવંતો છે. એટલે ૨૪ પગથીયા બનાવાયા છે. આ દેરાસરની બીજી ખાસ વાત એ છે કે આ દેરાસર ચોવીસે કલાક દર્શનાથે ખૂલ્લુ રહેશે. આ દેરાસરમાં ક્યાંય તાળા મારવામાં નહીં આવે. દેરાસરમાં કાચનો દરવાજો મુકવામાં આવશે. આ તીર્થધામમાં પ્રવેશતા જ ૪૨ ફૂટ ઊંચી મહાવીરસ્વામીની મૂર્તિ છે. તેની આસપાસ બગીચો બનાવાઈ રહ્યો છે. આ સંકુલમાં એક દવાખાનું, ઉપાશ્રય અને ભોજનશાળા પણ છે.
નાગેશ્વર પાર્શ્વનાથ :- રાજકોટ – જામનગર રોડ પર ઘટશ્વરમાં આવેલ નાગેશ્વર પાર્શ્વનાથ જિનાલય દર્શનિય સ્થળ છે. ૮૧ ફુટ ઊંચા શિખરવાળા આ શ્રદ્ધાધામમાં ઉપાશ્રયો, ભોજનશાળા, ગૌશાળા, ધર્મશાળા તથા ૨૫૦ વાર જમીનમાં બગીચાનું નિર્માણ કરાયું છે. અહીં શ્રી નાગેશ્વર પાર્શ્વનાથ પ્રભુની નીલવર્ણની સાડા તેર ફટ ઉંચી પ્રતિમા છે. વિશ્વમાં આવી પ્રતિમા પ્રથમ છે. આ ઉપરાંત અહીં નેમીનાથ પ્રભુ, શ્રી મુનિ સુવ્રત સ્વામી પ્રભુ, શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ પ્રભુ, શ્રી પદ્માવતી દેવી, શ્રી મણિભદ્રવીર, શ્રી ઘંટાકર્ણ મહાવી દેવ, મગજરત્ન તેમજ ક્ષેત્રપાલની મૂર્તિઓ છે.
-૧૭,

Page #20

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક : ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૬
તીર્થ સ્થાનનું મહાત્મય તીર્થનું સ્થાન એ ધર્મીઓ માટે એક નિવૃત્તિનું ખરેખરૂં | પૌગલિક વાસનાને હટાવી આત્મભાવનાને જાગ્રત કરવામાં સાધન છે. તીર્થભૂમિનું વાતાવરણ ઘણું જ પવિત્ર હોય | સહાયરૂપ થઈ પડે છે, કારણ કે તે સ્થાનોમાં પ્રાયઃ દરેક છે. તે ભૂમિ અનેક ગુરૂ ભગવંતોના પાદસ્પર્શથી પુનિત વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. દરેક ઇંન્દ્રિયોના શુભ હોય છે. તે સ્થળોમાં અનેક મહાત્માઓનો તેમજ અન્ય ભાવો ત્યાં મોજૂદ હોય છે. અંતરમાં અવાર – નવાર તેના ધર્માત્માઓના સહવાસનો પણ અપૂર્વ લાભ મળી શકે તે જ શુભ વિષયો ઉપસ્થિત થયા કરે છે, તેના પરિણામે છે, તેઓના સહવાસથી ધર્મભાવના પણ અધિક મન રાત્રિ અને દિવસ બેસતા કે ઉઠતા, ખાતા કે પીતા પ્રમાણમાં જાગ્રત થાય છે. તે સ્થાનમાં એવી ઉત્તમ તેમાં જ મશગુલ હોય છે એટલે નાથ (સેનાધિપતિ) સામગ્રીઓનો સદભાવ હોવાથી અંતઃકરણની નિર્મળતા વિનાના સૈન્યની માફક અને માતા વિનાના બાળકની પરિણામની વિશુદ્ધિ – ભાવની વૃદ્ધિ શીધ્ર થઈ શકે છે. માફક ઇંદ્રિયો રાંક જેવી બની જાય છે, તેથી તેની પાસે ખરેખર તે સ્થાન ધર્માત્માઓ માટે તો અત્યંત ઉપકારી | ધારેલી ધારણાઓ ખુશી સાથે પાર પાડી શકાય છે. છે. આ સ્થાન ખરેખર ઉદારતા, સદાચારિતા અને | ઈંન્દ્રિયો સ્વછંદી છતાં પણ અંતઃકરણ આગળ તે સહિષ્ણુતાની સંપ્રાપ્તિ માટે અસાધારણ સાધન છે. | સિધિદોર જેવી છે, જેની આગળ તેનું કંઈ પણ ચાલતું યાત્રિકોનું તીર્થ સ્થાનમાં આગમન પોતાની સુલક્ષ્મીનો નથી. મનની પ્રવૃત્તિઓ જે શુભભાવોમાં હોય છે તે સદુપયોગ કરવા અનેક પ્રકારે તપોનૅષ્ઠાન કરવા અને ભાવોમાં ઈન્દ્રિયોને પણ જોડાવું પડે છે. માટે જ માનસિક જિંદગીની સફળતા મેળવવા માટે જ હોય છે, એટલે ત્યાં વિશુદ્ધિ ઈન્દ્રિયોના વ્યાપારને વિશુદ્ધ બનાવનાર છે અને તેઓની ચિત્તવૃત્તિ પ્રાય: ઉદાર જ હોય છે, તેના પ્રભાવે આપણે ઉપર જણાવ્યા મુજબ મન ની વિશુદ્ધિ માટે તે તેમના અંતઃકરણમાં તેમના અંતરંગ શત્રુઓ જેવા કે સ્થાન અત્યંત ઉપકારક છે. માટે જ તે સ્થાનો કામ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ વિગેરે મંદ પડી જાય છે. અર્નિવચનીય છે એમ આપણા આગમવેત્તાઓ કહી કેટલીક વખત તે સ્થાનનો પ્રભાવ જિંદગીભર ટકી રહે છે. ગયા છે અને કહી રહ્યાં છે, અને તેનો વાસ્તવિક સારીયે જિંદગી નિવૃત્તિમય બની જાય છે. પ્રવૃત્તિઓમાં અનુભવ પણ ધર્મના રહસ્યને સમજનારાઓ કરી રહ્યાં પડવા અંતર ના પાડે છે, પ્રવૃત્તિ રૂચિકર થતી નથી. છે. આવું અનેરૂ અને અનુકરણીય તીર્થ સ્થાનનું મહાત્મય સંસાર પ્રત્યે સાચો વિરાગ આવી જાય છે. ભલે કદાચ | દરેક ધર્માત્માઓના તન – મન - અને ધનને સ્પર્શે તેવી જિંદગીભરને માટે તો તેમ ન બને પરંતુ તેટલો સમય તો શુભભાવના. જરૂર ધર્માત્માઓને, આત્મિકગુણોને ખીલવવામાં અને
સંકલન : મુકેશ સરવૈયા - ભાવનગર. જ સહેલાં કામ કે બીજાની ભૂલો કાઢવી છે.
બીજાની ભૂલો કાઢવી તે બહુ જ સહેલું કામ છે કે જે મૂર્ખમાં મૂર્ખ માણસ પણ કરી શકે છે, પરંતુ ભૂલો ન કરવી તે ઘણું જ કઠણ કામ છે કે જેને કહેવાતા વિદ્વાનો પણ કરી શકતા નથી અને ગોથા ખાધા કરે છે. જ્ઞાની પુરૂષોને પણ ભૂલ ન કરવાં હંમેશા અપ્રમાદી – સાવધાન રહેવું પડે છે, તો પછી વિષયાસકત પામર જીવોનું તો કહેવું જ શું ? પોતાને માટે અથવા તો પરના માટે, સારું હોય કે નરસુ હોય પણ જે કાર્ય કરો તે પહેલાં આટલું જરૂર યાદ રાખવું કે આ જે કાંઈ હું કરું છું તે મારા માટે જ છે પણ બીજાને માટે નથી. આ કાર્યના સારા અથવા તો નરસા પરિણામના ફળનો ભોગી હું જ છું. તેમાં બીજાને કાંઈ પણ લેવા દેવા નથી.

Page #21

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અs : ૩
નવનાના પડદા પાછળ
આ.શ્રીમદ્ વિજયકીર્તિયશસૂરિજી મ.સા. સ્વજન, સંપત્તિની મમતા કેવી હોય છે, હું તને અનુભવ કરાવું તો પછી માને ?' એના આ નમૂના સંસારમાં જોવા જવું પડે તેવું “અનુભવ કરાવો તો જરૂર માનું !' યુવાનનો આ નથી. તેમ એવું નહિ માનતા કે આવી મમતા ઉત્તર સાંભળી સંન્યાસીજીએ કહ્યું કે “પંદર જ તમારામાં તો નથી જ, મમતાની લાગણીઓ અંદર દિવસમાં તને એક વિશેષ પ્રયોગ દ્વારા ખાતરી કરાવી ધરબાઈને બેઠી હોય છે. એવી કેટલીક લાગણીઓનો આપું ત્યાર પછી તો માનશે ને ?' એણે હા પાડી તો અવસર આવે ત્યારે જ ખ્યાલ આવે છે. અને એ માટે એક યોજના નક્કી કરી અને એ
એક સંન્યાસી હતા, એ એમની રીતે સૌને યોજનાના ભાગરૂપે સંન્યાસીએ એને પ્રાણાયામ સંસારનું સ્વરૂપ, સંબંધોની અસારતા અને વૈરાગ્યની શીખવાડી દીધો અને શું શું કરવાનું, એ બધું તેને વાતો સમજાવતા હતા. કોઈ-કોઈનું નથી, સૌ સમજાવી દીધું. સ્વાર્થના સગા છે. કોઈને પણ પોતાના માનવા એકવાર ઘરમાં સામાન્ય વાતાવરણમાં જ અને એની ખાતર આ માનવભવ વેડફી નાંખવો તે એ યુવાન પોતાની પત્ની સાથે વાતચીત કરતો જરાય યોગ્ય નથી. સૌ કોઈએ પુત્ર, પત્ની, હતો. એમાં એકાએક એ પછડાઈ પડ્યો. એના પરિવાર-સ્વજનની મમતા છોડી આત્મસાધનામાં મોઢામાં ફીણ આવવા લાગ્યું. નાડીના ધબકારા લાગી જવું જોઈએ તો જ આ માનવ જીવન સાર્થક ઘટવા લાગ્યા અને ધીમે ધીમે હૃદયના ધબકારા પણ બનશે, નહિ તો નિરર્થક જશે' - આ સાંભળીને તે બંધ થયા. આ જોઈને એની યુવાન પત્ની એકદમ સભામાં બેઠેલો એક યુવાન ઉભો થયો. એણે જરા ગભરાઈ ગઈ. એણે એને બોલવવાનો, ઢંઢોળવાનો : આક્રોશથી કહ્યું કે “સન્યાસીજી! આપ, આપની બહુ જ પ્રયત્ન કર્યો, પણ પરિણામ કાંઈ ન આવ્યું. વાત આપની પાસે રાખો. એ બીજા માટે હશે, પણ એને થયું કે આ તો ગયો, હવે શું કરવું? તરત જ મારી પત્ની તો મારા ઉપર એટલી બધી પ્રેમાળ છે એણે ભાવિનું આયોજન વિચારી લીધું અને સ્વસ્થ કે, તે મારા વગર જીવી જ ન શકે. મારું મડદું પડે થઈ – દરવાજે ગઈ – બહાર જોઈ લીધું, કોઈ નથી. તો એનું ય મડદું પડે. અમારાં ખોળીયા બે છે પણ તરત જ એણે ઘરનો દરવાજો અંદરથી બંધ કર્યો જીવ તો અમારા બેયનો એક જ છે. શું મારે સંસાર અને ઘરમાં જે કાંઈ સગેવગે કરવાનું હતું તે કરી ત્યાગીને એની હત્યાનું પાપ વહોરવું?
લીધું. એ પછી એને થયું કે હમણાં બધા સગાસન્યાસીએ હળવાશથી એને સમજાવતાં વહાલાં ભેગા થઈ જશે અને ન જાણે ક્યાં સુધી આ કહ્યું કે “ભાઈ, આ તારો ભ્રમ છે.” મોટા ભાગના રોવા-કકળવાનું ચાલશે. નહિ તો હું ખાવાની રહીશ લોકોનો સંસાર આવા ભ્રમથી જ ચાલે છે. જો એ કે નહિ તો પીવાની રહીશ. આમેય એ બધાં સાથે ભ્રમ તૂટે તો સંસાર છોડવો અને તોડવો બેય રીત - રિવાજ મુજબ રડવું પણ પડશે. વગર આસાન બની જાય.
તાકાતે આ બધું રડાશે ય શી રીતે ? એમ વિચારીને યુવાને કહ્યું કે “વગર અનુભવની વાતો એણે આ બધું ચાલે ત્યાં સુધી ટકી શકાય તે માટે માનવી એ મૂર્ખાઈ છે.'
અત્તરવાયણું કરવાનું નક્કી કરી લીધું અને એ સીધી ૧૯)

Page #22

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ : વર્ષ: ૬, અંક : ૩
જ પહોંચી રસોડામાં ઝડપથી ચોખ્ખા ગોળ-ઘીનો શીરો બનાવીને પેટ ભરી લીધું અને ટાઢું બોળ પાણી પીને ગળું પણ ભીનું કરી લીધું. આ પછી એણે ઘરનો દરવાજો ખોલીને મોટી રાડ પાડીને જેવાં બધાં ભેગાં થયાં કે તરત જ પોતાના ધણી ઉપર પડતું મૂક્યું અને મોટેથી રોવાનું ચાલુ કર્યું? ‘મને આમ અધવચ્ચે મૂકીને ક્યાં ચાલ્યા ગયા ? હું તમારા વગર ઘડીભર નહિ જીવી શકું. આપણે જીવન-મરણના કોલ આપ્યા હતા. એ તે તમે કેમ તોડી નાંખ્યા ? આ જોઈ સ્વજનો એને છૂટી કરવાનો, ઉઠાડવાનો પ્રયત્ન કરે છે, તો આ કહે છે કે ‘હવે તો મારે સતી જ થવું છે. એમના માથાને ખોળામાં લઈને ચિતા ઉપર ચડવું છે, જલ્દી કરો, નહિ તો મારે ને એમને ખૂબ છેટું થઈ જશે. એમને મારા વગર નહિ ફાવે અને હું પણ એમના વગર હવે નહિ જીવી શકું.'
સ્વજનોએ બહુ જ સમજાવી ને એને શાંત કરી, છૂટી પાડી તો દીવાલના ટેકે માથું ઢાળીને રોવા લાગી અને એની સાથેના ભૂતકાળનાં પ્રેમનાં
ગાણાં ગાવા લાગી.
આ તરફ સ્વજનોએ હવે યુવાનને લઈ જવાની તૈયારી કરવા માંડી. એ માટેની ઠાઠડી પણ તૈયાર થઈ ગઈ. યુવાનને ત્યાંથી ઉઠાવી ઠાઠડી ઉપર ગોઠવવા બધાએ ઉપાડયો પણ એના પગની આંટી એ જ્યાં પડયો હતો, તેની બાજુના થાંભલામાં પડી ગઈ હતી. પગની આંટી એટલી મજબૂત હતી કે છૂટી થઈ નહિ. શરીર એકદમ લાકડા જેવું થઈ ગયું હતું. જે થાંભલામાં પગની આંટી પડી ગઈ હતી, લાકડાનો તે થાંભલો સુંદર ઝીણામાં ઝીણી કારીગરીવાળો હતો એમાં કોઈએ કહ્યું ‘ભાઈ, સુથારને બોલાવો અને આ થાંભલો કાપો.’ સુથાર આવી ગયો અને થાંભલાને કાપવા જ્યારે એણે કરવત હાથમાં લીધી કે તરત જ એ
૨૦
જુલાઈ
૨૦૦૬
યુવાનની પત્ની રોતાં રોતાં બોલી કે થાંભલો બનાવનારો ગયો ! હવે થાંભલો કાપશો તો પછી થાંભલો કરાવશે કોણ ? પગ તો આમેય બાળવાના જ છે, તો પગ જ કાપોને ?' આ સાંભળતાં મરેલ તરીકે જાહેર થયેલા આ યુવાનને થયું કે હવે જે વધારે રાહ જોવા જઈશ તો પગ કપાઈ જશે. એટલે એણે ઘીમે ઘીમે શ્વાસની પ્રક્રિયા ચાલુ કરી હૃદયના ધબકારા ચાલુ કર્યા. કળ વળીને ઘીમેથી આળસ મરડીને ઉભો થયો. જાણે કશું જાણતો જ નથી એ રીતે એણે પૂછ્યું કે ‘બધા કેમ ભેગા થયા છો ?' બધાએ કહ્યું ‘તું તો મરી ગયો હતો ! પણ તું ભાગ્યશાળી કે આવી સતી સ્ત્રી તને પત્ની તરીકે મળી, એના પ્રભાવે તારા પ્રાણ પાછા આવ્યા' અને બધા ધીમે ધીમે વિખરાઈને ઘરે ગયા. એ પછી તો ઓલીએ પણ નાટક કરવાનું ચાલુ કર્યું. ‘હું તો તમારી પાછળ સતી થવાની હતી...'
ત્યારે આ યુવાને કહ્યું કે ‘આ બધું નાટક રહેવા દે.' મેં તારૂં બધું જ નાટક મારી સગી આંખે જોયું છે. તારે મારી પાછળ સતી જ થવું હતું તો મારા મર્યા પછી શીરો બનાવીને શું કામ ખાધો ? જે કાંઈ સગેવગે કર્યું, એ પણ સાંભળો અને ઘર અને થાંભલાને પણ સંભાળજે. હું તો આ ચાલ્યો. ઉપકાર એ સંન્યાસીજીનો છે કે જેણે મારી આંખ ઉઘાડી અને મને આ સંસાર જેવો છે તેવો ઓળખાવ્યો,
એ યુવાનને સ્રીરૂપે બંધન ઓળખાયું તો એ ચાલી નીકળ્યો. તમને ક્યારે ઓળખાશે ?
મહાંધ અને મહાન
જેટલી જરૂરિયાત છે તેની કરતાંય વધુ ધન હોવા છતાં જે સક્ષેત્રે ધન વાપરતાં નથી, તે મહાંધ થાય છે. અને જરૂરિયાત કરતાં વધી ગયેલા ધનને યોગ્ય ક્ષેત્રે વાપરી જાણે તે મહાન થાય છે.

Page #23

જુલાઈ - ૨૦૦૯
થી આત્માનદ પ્રકાશ વર્ષ ૬, એક ૩.
(જૈન ધર્મ જગતને ઉચ્ચતર જીવન જીવવાનો માર્ગ દર્શાવ્યો છે
બ્રિટિશ લાઈબ્રેરીના ત્રણ વોલ્યુમનું વડાપ્રધાનશ્રી મનમોહનસિંહના હસ્તે વિમોચન ) તાજેતરમાં નવી દિલ્હી વિજ્ઞાન ભવનમાં દેશ | કર્યો હતો. અને વિદેશના અગ્રણીઓ, રાજદૂતો, જૈન વિદ્ધાનો | ર૭મી મે એ યોજાયેલા કાર્યક્રમની શરૂઆતમાં અને રાજપુરૂષોની ઉપસ્થિતિમાં બ્રિટીશ લાઈબ્રેરીમાં | ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ જૈનોલોજીના અધ્યક્ષ શ્રી રતિભાઈ રહેલી જૈન હસ્તપ્રતોના ત્રણ ગ્રંથોનું વિમોચન કરતાં !
ચંદરયાએ સ્વાગત કર્યું હતું અને આ ભગીરથ કાર્ય વડાપ્રધાનશ્રી મનમોહનસિંહે જણાવ્યું કે ભારત માટે શ્રી નેમુભાઈ ચંદરયા અને પદ્મશ્રી ડૉ.કુમારપાળ જ્ઞાનસમૃદ્ધિનો ભંડાર છે. વિપુલ પ્રમાણમાં પ્રાચીન
દેસાઈ તેમજ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ જૈનોલોજીના ભારત હસ્તપ્રતો ભારતના વારસામાં સંગ્રહાયેલી છે. જે
અને ઈંગ્લેન્ડના કાર્યકરોનો આભાર માન્યો હતો. આપણને જ્ઞાનની ક્ષિતિજ વિસ્તારવામાં મદદરૂપ છે.
ઈન્સ્ટિટયુટ ઓફ જૈનોલોજીના એજ્યુકેશન આ વારસામાં જૈન ધર્મની હસ્તપ્રતો આપણા સૌના
ડાયરેકટર શ્રી મેહૂલ સંઘરાજકાએ કલા, સાહિત્ય માટે ગૌરવ લેવા જેવો ખજાનો છે. આજે આવી
અને શિક્ષણના ક્ષેત્રે સંસ્થાની બ્રિટનમાં ચાલતી હસ્તપ્રતનું સૂચિકરણ કરેલા ત્રણ વોલ્યુમનું વિમોચન પ્રવૃત્તિઓ પાવર પોઈન્ટ પ્રેઝન્ટેશન દ્વારા દર્શાવી કરતાં હું ગૌરવની અને હર્ષની લાગણી અનુભવું છું. હતી અને શ્રી હર્ષદભાઈ સંઘરાજકાએ આભારવિધિ
વડાપ્રધાન શ્રી ડૉ. મનમોહનસિંહે વધુમાં | કરી હતી. જણાવ્યું કે જૈન ધર્મે ઉચ્ચતર જીવન જીવવાનો માર્ગ
આ કાર્યને પરિણામે વિદેશમાં રહેલો જૈન બતાવ્યો છે તેમજ અહિંસાની કેડીએ આપણને દોર્યા
હસ્તપ્રતોનો અમૂલ્ય વારસો સંશોધકોને ઉપલબ્ધ છે. જીવન અને કુદરતનો રસાસ્વાદ માણવાનું
કરાવવાનો તેમજ ડીજીટાઈઝેશન દ્વારા નવી પેઢી આપણને જૈન ધર્મ શીખવાડયું છે. ભારતીય
સુધી પહોંચાડવાના ઈન્સિટટ્યુટ ઓફ જૈનોલોજીના પરંપરામાં એનું આગવું અને અમૂલ્ય યોગદાન છે. વિશિષ્ટ અભિગમે જૈન વિદ્યા અંગે એક નવું
- બ્રિટીશ લાઈબ્રેરીમાં રહેલી જૈન હસ્તપ્રતોનું વાતાવરણ ઊભું કર્યું છે. સંશોધન કાર્ય કરનાર નલિની બલબીરે આ હસ્તપ્રતોમાં વ્યાકરણ, શબ્દશાસ્ત્ર, નીતિશાસ્ત્ર,
સતત૮૬૪૦એકાસણાના તપસ્વી , ગણિતશાસ્ત્ર, ખગોળશાસ્ત્ર અને જ્યોતિષશાસ્ત્ર ગ્રંથો હોવાની વાત કરી હતી. વિખ્યાત સંશોધક સ્વ. મુંબઈ માટુંગાના મતલાલ દેવશીભાઈ શાહ ચંદ્રભાલ ત્રિપાઠીનું સ્મરણ કરીને એમણે ડૉ.કનુભાઈ ! (વિ.સં.૨૦૬૧) ઉ.વ.૯૦ એમને સતત સળંગ ૨૪ શેઠ અને શ્રીમતી કલ્પનાબેન શેઠના મૂલ્યવાન વર્ષથી નિત્ય એકાસણાનો તપ ચાલે છે, ૨૪ x ૩૬૦ સહયોગની વાત કરી હતી. ભારત અને બ્રિટનના = ૮૬૪૦ એકાસણા થયા. તપની સાથે ત્યાગ પણ સંયુક્ત સહયોગથી થયેલા આ કાર્ય બાદ હવે પછી એવો જ. એમને મીઠાઈ, (કેળા સિવાય)ના ફ્રટસ, બ્રિટનના, ઓકસફર્ડ યુનિવર્સિટી અને વિકટોરિયા કડા વિગઈ, ચટણી, અથાણું, પાપડ, કચુંબરની એન્ડ આલ્બર્ટ મ્યુઝિયમ વગેરે સંસ્થાઓમાં રહેલી બાધા છે. ધન્ય ! ધન્ય! જૈન હસ્તપ્રતોના ભાવિ સંશોધન કાર્યનો ઉલ્લેખ
: પં.શ્રી ગુણસુંદર વિજયજીગણી

Page #24

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ: વર્ષ: ૬, અંક: ૩
અમૃતથી ચ મીઠું મોત !
વારથી ડરે એ વીર નથી. કુરબાનીમાં પીછેહઠ કરનાર સિપાઈ નથી. દક્ષિણમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે ઔરંગઝેબની સત્તાને પડકારી હતી, તો પંજાબમાં શીખગુરૂ ગોવિંદસિંહે ફનાગીરીનો મંત્ર ભણાવીને શીખોને, ઔરંગઝેબની સત્તા સામે લડવા સજ્જ કર્યા હતા.
ઔરંગઝેબની સેનાનું ભારે ખુવારીથી ધોવાણ થઈ રહ્યું હતું. તેથી ઉશ્કેરાયેલા ઔરંગઝેબે ગુરૂ ગોવિંદસિંહના નિવાસસ્થાન આનંદપુર ગઢને ઘેરો ઘાલ્યો હતો. ઔરંગઝેબની, વિશાળા સાગર સમી સેના વારંવાર આનંદપુરના ગઢ ઉપર આક્રમણ કરતી હતી, પણ મોટા ખડક સાથે અફળાઈને સાગરનાં મોજાં પાછાં પડે એમ ઔરંગઝેબની સેના પાછી પડતી હતી. મુઠ્ઠીભર શીખો પૂરી વીરતાથી મોગલ સૈન્ય સામે ટકરાતા હતા.
ઔરંગઝેબના મોગલ સૈન્યે આનંદપુરગઢને એક મહિના સુધી જબરજસ્ત ભરડો દઈને શીખોને ખૂબ પજવ્યા. ગઢની અંદર ખોરાકનો પુરવઠો ખતમ થઈ ગયો તેથી શીખ સૈનિકોની તાકાત તૂટવા લાગી. બળતામાં ઘી હોમવાનું કામ શિયાળાની કાતિલ ઠંડીએ કર્યું. શીખસેના મૂઝાંઈ ગઈ અને મોગલ સેનાએ આ તક ઝડપીને પોતાનું આક્રમણ પ્રબળ કર્યું.
કાતિલ ઠંડીથી હાથ ધ્રુજતા હોય ત્યારે ભૂખ્યા પેટે, શત્રુ સામે ટકવું શી રીતે ?
કેટલાક શીખ-સૈનિકોએ વિચાર કર્યો કે, સર સલામત તો પઘડિયાં બહોત ! જો દુર્ગની રક્ષામાં આપણે સહુ વિરગતિ પામશું તો પછી શત્રુઓનો વિજય નિશ્ચિત બની જશે. એનાં કરતાં કોઈ ગુપ્ત માર્ગે ગઢની બહાર ભાગી જવું સારૂ. જીવતા હોઈશું
૨૨
જુલાઈ - ૨૦૦૬
લેખક: શ્રી લક્ષ્મીચંદ છ. સંઘવી
તો આનંદપુર ઉપર ફરીથી કબજો કરી શકાશે. પણ અત્યારે યુદ્ધ કરીશું તો કેવળ સર્વનાશ જ થશે !
હતાશ થયેલા ચાલીસ શીખસૈનિકોએ ગુપ્ત માર્ગે આનંદપુર ગઢની બહાર સલામતરૂપે નીકળી જવાનો વિચાર તો કર્યો, પણ હવે શીખગુરૂ ગોવિંદસિંહ પાસે જઈને વાત શી રીતે કરવી ?કાયરની જેમ પીછેહઠ કરવાની અનુમતિ ગુરૂ પાસે જઈને કોણ માગે ?
છતાં, અન્ય કોઈ વિકલ્પ નહોતો.
છેવટે ચાલીસ શીખસૈનિકો ક્ષોભપૂર્વક ગુરૂ ગોવિંદસિંહ સમક્ષ ઉપસ્થિત થયા અને બોલ્યા :
“ગુરૂજી!અમે આપની પાસે એક અનુમતિ લેવા માટે આવ્યા છીએ...!
“બિરાદરો ! તમારી જવામર્દી હું જાણું છું. મોગલ સૈન્ય સામે કેસરિયાં કરવા માટેની અનુમતિ લેવા તમે આવ્યા હશો, ખરું ને ?''
‘“નહીં, ગુરૂજી !''
‘“તો પછી સૌ કઈ બાબતની અનુમતિ માગવા આવ્યા છો ?''
‘‘ગુરૂજી, આપ જાણો છો તેમ આપણા દુર્ગમાં હવે તમામ કોઠારોનાં તળિયાં દેખાય છે. શિયાળાની કાતિલ ઠંડીનું અને મોગલોના મહાસૈન્યનું બન્નેનું આક્રમણ જોર પકડતું જાય છે. હવે યુદ્ધ ચાલુ રાખવાનો અર્થ એટલો જ છે કે મોતને સામે ચાલીને આમંત્રણ આપવું..!
ગુરૂ ગોવિંદસિંહની આંખ સહેજ તિરછી બની. તેમણે પૂછ્યું : “તો તમે આ યુદ્ધનો બીજો કોઈ વિકલ્પ લાવ્યા હશો, ખરું ને ?''

Page #25

જુલાઈ - ૨૦૦૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: , અs : ૩
ના, ગુરૂજા યુદ્ધના વિકલ્પની નહિ, પણ સામે મળ્યાં. પત્નીઓ બોલી ઊઠી : અમે તો ગુપ્ત માર્ગે અહીંથી ભાગી જઈને ઘેર “તમારી વીરતા અને તમારા વતનપ્રેમથી અમે પહોંચવાની અનુમતિ લેવા આવ્યા છીએ !” સૌ પ્રસન્ન છીએ. આજે અમે તમારી આરતી ઉતારીશું
ગુરૂ ગોવિંદસિંહ એકાએક ગંભીર થઈ ગયા. અને મીઠા રાસડા લઈશું.!” જાણે એકાએક ભયાનક વીજળી તૂટી પડી હોય તેમ માતાઓ બોલી ઊઠી : “બેટાઓ ! માભોમ આવાક બની બેઠા. તેમને મૌન જોઈને શીખ માટેની ફરજ તમે પૂરી કરીને જ આવ્યા હશો ખરું સિપાઈઓ જરા ઠાવકા થઈને બોલ્યા :
ને ! તમે વીર સપૂતોએ શત્રુઓનાં માથાં વધેરીને “ગુરૂજી. હવે આ યુદ્ધ જો આપણે ચાલુ અમારું ધાવણ સાર્થક કર્યું....!” રાખીએ તો એનો અંજામ એક જ છે : આપણો ભગિનીઓ બોલી ઊઠી, “વીરા, તમારી સર્વનાશભર્યો પરાજય !”
વીરતાની યશગાથાઓ ઈતિહાસ ગાશે. અમને ગૌરવ ગુરૂ ગોવિંદસિંહ થોડીવારે સ્વસ્થ થતાં બોલ્યા, છે કે અમારા જવાંમર્દ ભાઈઓ માતૃભૂમિની રક્ષા કરી “ભાઈઓ, તમારે યુદ્ધ ના કરવું હોય તો તમને તમારા શક્યા અને શત્રુઓના દાંત ખાટા કરી શક્યા....!” ઘેર પહોંચવાની અનુમતિ આપવામાં મને કોઈ વાંધો પેલા ચાલીસ સૌનિકો આમાંથી એકેય વાતનો નથી. પણ મારી એક શરત તમારે સ્વીકારવી પડશે.” પ્રત્યુત્તર આપી ના શક્યા. તેમણે મસ્તક નીચા કર્યા.
તમારે અહીંથી જતાં પહેલાં મારા શિષ્યો પનઘટ ઉપરનું નારીવૃદ સમગ્ર વાતનો સાર પામી ગયું તરીકે ત્યાગપત્રો લખી આપવા પડશે. આજથી હું અને સૌના હૈયે દાહ પ્રગટયો. માતાઓ બોલી ઊઠી: તમારો ગુરૂ નહિ ને તમે મારા શિષ્યો નહિ! આપણાં “હતુ નમાલાઓ ! અમારું ધાવણ લજવીને ગુરૂ-શિષ્યના સંબંધો પૂરા કરીને જ તમે જઈ શકો તમે પીછેહટ કરી ? માતૃભૂમિની રક્ષા ના કરી શકે છો.' ગુરૂના શબ્દોમાં ગ્લાનિ હતી.
એવા કાયરોની જનેતા થવા બદલ અમને આજે શીખ શિષ્યોને ત્યાગપત્રની વાત જરા વસમી પસ્તાવો થાય છે !' લાગી, પણ હવે તો જીવ એટલો બધો વહાલો લાગ્યો પત્નીઓ બોલી ઊઠી : રે,બાયલાઓ યુદ્ધમાં હતો કે તેમણે એ વસમી વાત પણ સ્વીકારી લીધી શસ્ત્ર નહોતું પકડવું તો અમારી બંગડીઓ પહેરીને અને સૌએ ત્યાગપત્ર લખીને તેમાં સહી કરી આપી. ઘરમાં બેસવું હતું ને ! તમારા જેવા કાયર કંથની ગુરૂજીએ તેમને સહુને આશીર્વાદ સાથે પોતપોતાના પત્નીઓ કહેવાતાં આજે અમને લજા ઊપજે છે.” ઘેર પાછા ફરવાની અનુમતિ આપી.
ભગિનીઓ પણ બોલી, “તો મારા વીર બંધુઓ - ત્યાગપત્ર આપીને તેમણે પ્રસ્થાન કર્યું. આજે શત્રુઓને પીઠ બતાવીને પાછા વળ્યા છે, ખરું ગુપ્તમાર્ગે ચાલી નીકળેલા ચાલીસ સૈનિકો એક જ ને ? આજથી તમે અમારા ભાઈ નહીં ને અમે તમારી વતનના હતા. પોતે યુદ્ધમાં બચી ગયા અને હવે ઘેર બહેનો નહિ. અમને પીઠ બતાવનારા નામર્દ ભાઈઓ જઈને સ્વજનોને મળીને શેષ જીવન મોજથી જીવી નહિ, સામી છાતીએ વાર તહેનારા વીર ભાઈઓ જ શકાશે એવા ખ્યાલથી સૌ હરખાઈ રહ્યાં હતા. ખપે છે !'
પરંતુ તે સૌ જેવા ગામમાં પહોંચ્યા કે તરત ચાલીસ સિપાઈઓ તો પોતાનો જીવ બચાવીને જ તેમની પત્નીઓ તથા પરિચિતો સૌ પનઘટ ઉપર - સ્વજનોને મળવા ઘેલા થયા હતા, પણ તેમની

Page #26

Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir
- આ
ઠ
પ્રકાશ વર્ષ
અs : ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૯
પીછેહઠને કારણે સ્વજનો તો તેમનાં મેં જોવા પણ તૈયાર નહોતાં, તેમનાં વેધક વાગુબાણો અને અસહ્ય ફિટકારોને કારણે, ચાલીસ સિપાઈઓ ઘડીભર તો વ્યગ્ર થઈ ઊઠ્યા, પણ અંતે નક્કી કર્યું કે હવે પાછા યુદ્ધમાં જઈને શત્રુઓને છઠ્ઠીનું ધાવણ યાદ કરાવવું.
અને એ ચાલીસ યોદ્ધાઓ મહાસંકલ્પ સાથે આનંદપુર ગઢ તરફ આગળ વધ્યા. મોગલ સૈન્યને ઘેરીને ભીષણ સંગ્રામ આદર્યો. મોગલ સૈન્યને લાગ્યું કે, બીજી દિશામાંથી શીખોની કોઈ મોટી સેના આવી પહોંચી લાગી છે...! આમ વિચારીને તેઓ ભાગી છૂટ્યા.
આ તરફ ચાલીસ સિપાઈઓમાંથી મોટા ભાગના વીરગતિ પામ્યા હતા. કેટલાક બેહોશ પડ્યા હતા. ગુરૂ ગોવિંદસિંહ તેમની પાસે આવ્યા. પેલા
ચાલીસ પૈકીનો એક સિપાઈ હોશમાં હતો.
તેણે કહ્યું, “ગુરૂજી ! આજે અમારું મોત અમને અમૃતથીય મીઠું લાગે છે. પણ એક વિનંતી છે. અમે સૌએ લખી આપેલો પેલો કાયરતાના કરાર સમો ત્યાગપત્ર આપ ફાડી નાખો !'
ગુરૂ ગોવિંદસિંહે ત્યાગપત્રનો કાગળ ફાડીને હવામાં તેના ટુકડા ઉડાડયા...એ ટુકડા જાણે શીખસૈન્યની નિજયપતાકા બનીને લહેરાઈ રહ્યાં...! ગુરૂએ સૌને કહ્યું :
“તમારા સૌ માટે મને પુરું વાત્સલ્ય છે..સત શ્રી અકાલ...! માતૃભૂમિને માટે શહીદ થનાર દરેક વીર અમર બને છે !'
('દષ્ટાંત રત્નાકર માંથી સાભાર)
દૂરીયાં નજદીકીયાં બન ગઇ.
LONGER-LASTING
TASTE
pasando
TOOTH PASTE
મેન્યુ ગોરન ફાર્માપ્રા.લિ. સિહોર-૩૬૪ ૨૪૦ ગુજરાત
ત્ થ પે રટ

Page #27

‘દાન આપો... પણ કઈ રીતે ?|
| - ડૉ.ચંદ્રકાંતભાઈ પાઠક | ‘દાન' આપો...પણ કઈ રીતે ? ઉદાર દિલથી અને ભાવથી આપેલ જ ખરૂં દાન કહેવાય. ચાણક્ય કહ્યું છે કે :- 'જળાશયમાંથી જળ વહેતું રહે તો જ તેની શુદ્ધતા જળવાય છે, તેમ આપણી આવકમાંથી ‘પરોપકાર’ માટે ખર્ચવું એ જ તેનું રક્ષણ છે.’
સમાજમાંથી આપ જે મેળવો છો તે સમાજને પાછું આપો તો આપની ઉશક્તિ વધશે. લોકો દાન શા માટે આપે છે ? એમાં બીજા લોકોને આપી કંઈક કરી છૂટવાની ઉત્કૃષ્ટ ભાવના છે. એ ભાવના જે માણસ વિકસાવે છે, વહેતી કરે છે, તે માણસની હકારાત્મક – પોઝીટીવ ઉર્જા વધે છે. | બીજાઓને આપવાની ભાવના વિકસાવો, બીજાઓને તમારી પાસે જે હોય તેમાંથી પ્રેમપૂર્વક. ખૂલ્લાહૃદયથી આપો. નાનામાં નાનું દાન જમણો હાથ આપે તો ડાબો હાથ પણ ન જાણે તે મારી દષ્ટિએ મોટું છે.. | લેનાર વ્યક્તિને ક્ષોભ અનુભવવો ન પડે તે જોવાનું કાર્ય દાનકર્તાનું છે. સહાયની જરૂર જાણી માગ્યા વિના જ દાન આપવું તેને શ્રેષ્ઠ ગણું છું. જ્યારે માગ્યા પછી આપવામાં આવતી સહાયને મધ્યમ પ્રકારનું દાન ગણી શકાય. પ્રસન્નતાપૂર્વક – પ્રેમથી દાન આપવું. અપમાનપૂર્વક, તોછડાઈથી દાન આપવાથી ફળ ઓછું મળશે. દાન લેનાર વ્યક્તિનું ‘સ્વમાન’ જાળવશો.
આ વિશ્વમાં લેવાની અપેક્ષા કરવા કરતાં જે પ્રત્યેક વ્યક્તિ આપવાનું વિચારે તો આ વિશ્વ સ્વર્ગસમાન બની જાય. - આપણા જીવનની ઓછામાં ઓછી જરૂરિયાત રાખી, બીજી વધારાની ચીજવસ્તુઓનું દાન કરી પુણ્ય ઉપાર્જન કરી લો, કાલ કોણે દીઠી છે ?
- તમારી આવકમાંથી પાંચથી દસ ટકા ભાગ સામાજિક, ધાર્મિક જ્ઞાનના પ્રચાર માટે ફાળવો. સુપાત્રને દાન કરી કૃતાર્થ થાવ. | ઈસ્લામ ધર્મના લોકોની દર મહિનાની તેમની આવકમાંથી બે ટકા ઓછામાં ઓછી ખેરાત કરવા - દાન કરવાની પદ્ધતિ અપનાવવા જેવી છે. | અમુક વ્યાપારી વર્ગમાં ધંધાની આવકમાંથી અમુક ટકા શુભ ખાતે કાઢવાની પ્રથા છે અને તે વર્ષ દરમ્યાન સારા કામોમાં તેઓ વાપરતા હોય છે. | તમારે જે બીજાઓનો પ્રેમ જોઈતો હોય તો, તેઓને પ્રેમ આપો, કદર-પ્રશંસા-યશ જોઈતો હોય તો પ્રથમ તમો બીજાઓની કદર કરતાં શીખો, તેઓને તિરસ્કારો નહિં. તમે બીજાઓનું ધ્યાન રાખશો તો બીજાઓ પણ તમારું ધ્યાન રાખશે.
| દરેક વ્યક્તિની ખરેખર કદર કરવી. બોલવાના પૈસા ક્યાં પડે છે ? સારું અસરકારક બોલી સામી વ્યક્તિનું દિલ જીતી લો, અને આ બાજી તમારા હાથમાં છે. આ ગુણો બજારમાં પૈસા ખર્ચી મેળવી શકાતા નથી. આ ગુણો દરેક વ્યકિતએ કેળવવા પડે છે. (જૈન શિક્ષણ – સાહિત્ય પત્રિકામાંથી સાભાર)

Page #28
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir જુલાઈ - 2006 t RNI No. GUJGUJ/2000/4488 एतद्विभूषितो रहोडप्येतय् धीनान्महेभ्यतः / नरेन्द्राच्च सुरेन्द्राच्च मागधेये प्रकृष्यते // રંક પણ જો સદાચરણથી વિભૂષિતા હોય તો તેનું ભાગ્ય ધનાઢય, રાજા અને ઈન્દ્ર કરતાં - સદાચરણ વગરના એ બધા કરતાં - ચડિયાતું છે. BOOK-PACKET CONTAINING PERIODICAL , પ્રતિ Even a poor man, if endowed with good conduct. is much more fortunate than a man possessing great opulence, and even a king and an Indra. (King of gods) destitute of good conduct. (કલ્યાણભારતી ચેપ્ટર - 1, ગાથા : 11, પૃષ્ઠ - 11) શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ઠે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ખારગેઈટ, ભાવનગર-૩૬૪૦૦૧ ફોન : (0278) 2521698 FROM: તંત્રી : શ્રી જસવંતરાય સી. ગાંધી મુદ્રક અને પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, વતી શ્રી જસવંતરાય સી. ગાંધીએ ઘનશ્યામ ઓફસેટ, નિલકંઠ મહાદેવ મંદીર સામે, ભગાતળાવ, ભાવનગર-૩૬૪ 001 માં છપાવેલ છે અને શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ખારગેઈટ, ભાવનગરથી પ્રસિદ્ધ કરેલ છે. For Private And Personal Use Only