________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશઃ વર્ષ: ૬, અંક: ૩
જુલાઈ - ૨૦૦૬
બ્રેક વગરની કાર ચલાવવી જોખમી છે. તેમ બ્રેક વગરની જીભ ચલાવવી પણ મુકેલ છે.
સકલજીવ સૃષ્ટિમાં વાચા શક્તિ બહુ ઓછા જીવોને મળે છે. જાનવરો અવાજ કરે છે પણ ઉચ્ચાર કરી શકતા નથી. શબ્દોચારની શક્તિ માત્ર માનવને મળી છે. મળેલી વાચા - વાણીનું માણસો મહત્ત્વ નથી સમજતા એટલે આખો દિવસ બોલ – બોલ કરે છે. પોતાની વાણીનો ધોધ પાણીના ધોધની જેમ વહાવ્યે જાય છે. બ્રેક વગરની કાર ચલાવવી જોખમી છે. તેમ બ્રેક વગરની જીભ ચલાવવી પણ મુશ્કેલ છે. બ્રેક વગરની કાર અને જીભ બન્ને ગમે ત્યારે જીવલેણ અકસ્માત કરી નાખે છે. બ્રેક વગરની જીભ અને બ્રેકવાળી જીભ શું શું કરી શકે છે તેના નીચે મુજબના બે દષ્ટાંતો આપણને ઘણું ઘણું કહી જાય છે.
પતી – પત્ની બે તાજા પરણેલા હતા. રેલ્વેની પટરી ક્રોસ કરી રહ્યાં હતાં. એક ભીખારી પતીની પાછળ લાગીને લળી – લળીને ભીખ માગતો હતો. પત્નીથી રહેવાયું નહી એટલે એણે બકી નાખ્યું. તમને આટલી બધી આજીજી કરે છે એટલે લાગે છે કે તમારો મિત્ર હોવો જોઈએ. પતિએ તત્કાળ તો કશો પ્રત્યુત્તર ન આપ્યો પણ ઘરે જઈને સીધા ફારગતીના ફોર્મ ભરીને કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરી દીધો. સ્વજનોએ ઘણી મહેનત કરી પણ પરિણામ શૂન્ય આવ્યું. પત્નીને કાયમ માટે પીયર બેસવું પડ્યું.
એક પદયાત્રા સંઘ જઈ રહ્યો હતો. જંગલમાં લુંટારાઓએ ધા નાખી દર દાગીના - રૂપિયા પૈસા જે હોય તે હાલને હાલ અબઘડી ઉતારીને આપી દો નહિંતર ધડ-મસ્તક વેગળા થઈ જશે. એક આગેવાન વૃદ્ધ કહ્યું કે, બધા જ પોત પોતાનું ઉતારીને તૈયાર રાખો. ખબરદાર જો કોઈએ કંઈ રહેવા દીધું છે. તો તમે બધા નિરાંતે દાગીના ઉતારો ત્યાં લગી હું આ
બધા આપણા મહેમાનોને જમાડીને આવું છું. આપણે આંગણે આવ્યો તે આપણો પરોણો કહેવાય, એને ભૂખે ન મરાય. વૃદ્ધ યાત્રિકે બધાને રસોડે જમવા બેસાડી દીધા. એવા ભાવથી જમાડ્યા કે જમતાં જમતાં જ લુંટારાના વિચારો બદલાઈ ગયા. ઉભા થતાં પહેલા વૃદ્ધ કહે છે કે, જલ્દી ચાલો લોકોએ ધન - માલ દાગીનાનો ઢગલો કરી રાખ્યો છે. ઉપાડી લો ! લુંટારા કહે છે કે, જેનું અન્ન ખાધું તેનો માલ ન લુંટાય. નમક હરામ ન થવાય. રામ, રામ તમને ! વૃદ્ધે કહ્યું કે એમ રામ રામ કહીને વયા ન જવાય. હાલો અમારી ભેળા ! જ્યાં કોઈ હવે લુંટારાઓ આવે એ બધાથી રખોપું કરવાની જવાબદારી તમારી છે. ખરેખર લુંટારા રખેવાળ બન્યા, પહેરદાર બન્યા, વોચમેન બન્યા, સીક્યુરીટી ગાર્ડ બનીને તેમણે સંઘને તીર્થમાં સહી - સલામત પહોંચતો કરી દીધો. આ બધો ચમત્કાર માત્ર બોલવાની કળાનો છે.
શબ્દમાં એટલી બધી તાકાત છે કે વિવાહની વરસી કરી શકે છે અને દુઃખને સુખમાં ફેરવી શકે છે. કેવા અવસરે કેવું બોલવું જોઈએ એની કળા બહું
ઓછા લોકોના હાથમાં હોય છે. જે લોકો પાસે આ કળા હોય છે તે જંગલમાં મંગલ સર્જે છે. આફતને પણ અવસરમાં ફેરવી નાખે છે.
શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે : “મહીયાંસ: પ્રકૃત્યા મિતભાષિણ:' મોટા માણસો સ્વભાવથી જ ઓછું બોલવાવાળા હોય છે. જ્યારે પણ બોલે ત્યારે હિતકારી, મિતકારી (ઓછું) અને પ્રિય વચન જ બોલતા હોય છે.
(પ્રેરણા પત્રમાંથી સાભાર)
For Private And Personal Use Only
