Book Title: Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 02
Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
મન
સભ્યજ્ઞાન મેળવવાને કે વધારવા માટે મથા બેદરકાર માનવાનુ` મ’તવ્ય છે કે મન અને આત્મા એક જ છે' પર`તુ આ માન્યતા ભ્રમણાત્મક એટલા માટે છે કે જવ ચૈતન્ય સ્વરૂપ અને મન પૌલિક હાવાથી જડ છે માટે બંને એક નથી પણ સર્વથા જૂદા છે.'
જીવ અજર અમર અને અજન્મા છે. જ્યારે
મન તેનાથી વિપરીત છે, જે આત્માની માફક
શરીર વ્યાપી છે.
www.kobatirth.org
દ્રવ્ય મન અને ભાગમન એમ મનના બે ભેદ ૐ વિદ્યમાન ભવમાં અંતિમ સમયે ઇન્દ્રિયાની સાથે દ્રવ્ય મનની પણ સમાપ્તિ થઈ 'જાય છે અને ગસ્થ જીવ જ્યારે મન:પર્યાપ્ત દ્વારા મનની રચના કરે છે ત્યારે પુનઃ દ્રવ્ય મનના માલિક બન્ને છે અને ભાવેન્દ્રિયાની જેમ ભાવમન જીવની
સાથે સદૈવ સહચારી હેાય છે
રાગદ્વેષ - મેહ પ્રમાદ આદિ કારણાને ભવભવાંતરના કરેલા કુ સકારો, અપરાધા હિંસાત્મક વિચારો આદિનું સંગ્રહસ્થાન મન પાસે હાવાથી જીવની જેમ મનની પણુ અનંત શક્તિઓ છે.
હવે આપણે સૂત્ર અનુસારે મનની વ્યવસ્થિતિ
જાણીએ.
船舶您取
"
•
જીવરૂપ નથી પણ અજીવપ છે. ’
• જીવામાં જ તેને સદ્દભાવ છે, અજીવાને મન હેાતું જ નથી,’
ભેળવાઈ ગયેલી કે ભેાગવવાની કોઇ પણ વસ્તુના
૩૨
શરીરને આત્માથી ભિન્ન માનવામાં આવે ત।, શરીરથી કરાયેલાં કર્મ આત્મા સાથે સબધિત શી
રીતે થશે ? જેમ રામજી અને શામજી બને જુદા છે. માટે રામજી પાન ચાવે તે શામજીનુ' મેાં લાલ થઈ શકતુ નથી, તેવી રીતે ખાન-પાન—માજ
* મન આત્મા નથી પણ અનાત્મા છે.'
‘અરૂપી નથી પણ પૌલિક હાવાથી રૂપી છે. આદિ શરીરે કરેલાં હોવાથી તે દ્વારા બંધાયેલું
સચિત્ત નથી પણ અચિત્ત છે.
પાપ આત્માને શી રીતે લાગશે ?
您;你
લેખક : રતિલાલ માણુકચંદ શાહુ-નડીઆદ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનની પહેલાં મન પણુ હેતુ નથી, પરંતુ ભુક્ત કે ભાગ્ય પદાર્થના મનનના સમયમાંજ મન હેાય છે અને ત્યાર પછી તેનું ભેદન થાય છે, મનના ચાર પ્રકારો છે, તે ચાર પ્રકારની ભાષાની જેમ સમજવા. કાય (શરીર) માટેની વક્તવ્યતા :
શરીરની વિદ્યમાનતા હેાય ત્યારે જ મન હાય
છે,
તેથી શરીર સમી પ્રશ્ન પૂછ્યાં શ્રી ગૌતમ સ્વામી કહે છે કે, ‘ હે પ્રભુ!! શરીરથી આત્મા ભિન્ન છે ? અભિન્ન છે ? એટલે કે આત્મા અને શરીર એક જ છે કે બંને જુદાં જુદાં છે ? દ્ઘિ અને એક જ હોય તે શરીરના નાશમાં જેમ હાથ, પગ, આંખ, કાન, આદિ બળીને ભસ્મ થઈ જાય છે. તેમ આત્માના પણુ નાશ થઇ જવા જોઇએ પણ તેમ થતું નથી, કદાચ થાય તેા પરલેાકના નાશમાં પરલોકમાં જનારના અભાવ હાવાથી પરલેાક (સ્વ –નરક આદિ)ના પણ અભાવ થશે, પણ આવુ' કોઈ કાળે ખનતુ નથી. બન્યું નથી અને ખનશે નહિ.
જવાબમાં યથાર્થવાદી ભગવંતે કહ્યુ', હું ગૌતમ! આત્મા શરીરરૂપ પણ છે અને તેનાથી ભિન્ન પણ છે, લાખ ના ગાળા અને અગ્નિની જેમ બંનેમાં અભિન્ન કારણે જ શરીર દ્વારા
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
