Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 08

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

S
પંડિત, શ્રી અમૃતલાલ ભોજક રચિત
શ્રુતસ્થવિર જયવાદ જ સુયથેરજયવાઓ :
જંબૂવિજ્યા જયંતુ સયા (જબૂબહોતેરી) સં.-પં. પ્રધુમ્નવિજય ગણી
આ કૃતસ્થવિરજયવાદ નામની ૭૨ જેટલી ગાથાની નાની રચના છે. રચના ભાવપૂર્ણ છે. ભાવવાહી છે. તેને સંક્ષેપમાં પરિચય આવવાને અહીં ઉપક્રમ છે.
આ સૈકામાં સંસ્કૃત-પ્રાકૃત કગાથાની રચનાને પ્રવાહ પાતળો થઈ ગયો છે. વિરલ કહી શકાય તે બન્યો છે. ગુજરાતી પદ્યબદ્ધ રચનાની વાતે પણ ખાસ સાંભળવા મળતી નથી. સર્જનની દિશા જ જાણે દેવાઈ ગઈ હોય તેવું ભાસે છે. વીતેલા ભૂતકાળના નજીકના જ ત્રણ તબક્કા આપણી આંખ સામે તરે છે. વિ. સં. ૧૯૫૦ થી વિ.સં ૨૦૦૦ આ ૫૦ વર્ષમાં સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ગ્રન્થનું સર્જન વ્યાકરણ, સાહિત્ય, સર્જન ન્યાય, આગમ, કર્મ ગ્રન્થ વગેરે વિષયમાં વિપુલ પ્રમાણમાં થયેલું મળે છે. તેની પહેલાના ૧૫૦-૨૦૦ વર્ષમાં રાસા સાહિત્ય સ્તવન, છંદ-દુહા, લાવણી, ચોક, બારમાસા, પૂજા, ઢાળીયા વગેરે ગુજરાતી પદ્યસાહિત્યને નેધપાત્ર ફાલ આપણને સાંપડે છે. અને તેની પહેલા એટલે કે જગદ્ગુરુ શ્રી હીરવિજયસૂરિજી મહારાજના સમયમાં અષાઢ શ્રાવણમાં જેમ નદી-નાળા-તળાવ-કૂવા બધા પાણીથી ઉભરાવા લાગે તેમ બધાં જ સાહિત્યપ્રકારોમાં સંસ્કૃત, પ્રાકૃત ગૂજરાતી સુદ્ધામાં શતાધિક ગ્રો, રચનાઓ આપણને મળે છે. સર્જન એ એ સમયમાં સહજ-સર્વજનસુલભ જણાય છે.
આજે જ્યારે આ સર્જકતા રહીસહી બની ગઈ છે ત્યારે પંડિત શ્રી અમૃતલાલ મોહનલાલ ભેજક આપણુ પાસે એક પ્રાકૃત ગાથામય રચના લઈને આવે છે. પ્રાકૃત ભાષાના ગણ્યાગાંઠયા જે પારગમી વિદ્વાનો આજે છે તેમાં પં. શ્રી અમૃતભાઈનું નામ પહેલી હરોળમાં મૂકી શકાય. પૂજ્ય આગમપ્રભાકર શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજના વરદ હાથ નીચે અને નેહભીની નજર સામે તેઓએ પ્રાકૃત ભાષાના સંખ્યાબંધ ગ્રન્થનું સંપાદન સાધન કર્યું છે. આજે ઢળતી ઉંમરે પણ કેઈપણ વિદ્યાકીય ચર્ચા-વિચારણામાં તેઓ તમને જુવાન જ લાગે. તેઓ તે ડાયરાના માણસ છે. તેઓ જેટલાં જુના છે તેટલાં આપણાં શ્રી સંઘમાં જાણીતા નથી. પણ તેઓ પાસે પ્રાકૃતભાષાને અનુભવપૂર્ણ તલાવગાહી વિદ્યાને વારસો છે. તે આપણી ગૌરવપૂર્ણ પ્રાચીન પરંપરાને જીવંત રાખે છે. તેમણે કરેલા પ્રાકૃત ગ્રન્થના સંપાદન ઉપર કઈ ઉડતી નજર ફેરવે તે પણ તેની ઊંડી આગવી સૂઝના અને ઊડીને આંખે વળગે તેવા અત્યન્ત પરિશ્રમના અહેભાવજનક દર્શન થયા વિના નહીં રહે.
આ રચનાનું નિમિત્ત એક ઉત્તમ પ્રસંગ છે. વર્તમાન શ્રીસંઘમાં પૂજ્ય મુનિરાજ શ્રી ભુવનવિજયા તેવાસી સ્વનામધન્ય, સ્પૃહણીયચરિત મુનિરત્ન શ્રી જ બૂ વિજયજી મહારાજને જુન-૮]
[૧ર૩