Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 08

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

ભીની
નીચે
હાતુ નથી, તે પેલી દિવાલ જેવા છે જેના પર ક રૂપી રજ આત્મારૂપી દિવાલ પર ટકવા કે ચાંદ્રવાને બદલે એ તરત જ ખરી પડશે. માત્ર ક્રમ રજને સહેજ સ્પર્શ થશે અને તે દૂર થઈ જશે. આ રીતે ક્રમ 'ધના સહેજ સ્પર્શ થાય તેને ‘પૃષ્ટ” પ્રકારના બ'ધ કહીએ છીએ. તીર કે વીતરાગી આત્માએ રાગ-દ્વેષથી દૂર હે.ચ છે તેથી કરજ એમની આત્મારૂપી દિવાલ સાથે ફક્ત અથડાઈને જ નીચે પડે છે. આવી જ રીતે કાઇ વ્યક્તિ દિવાલ પર માટીના પિંડ બનાવીને ફેકે તે માટી ભીની હાવાથી ઘેાડીવાર દિવાલ પર એ ચેાટી જશે, પરંતુ સમય જતાં એ સૂકાઇ જશે અને પડી જશે. આવી જ રીતે રાગદ્વેષથી સહેજ ભીની થયેલી કરજ આત્મારૂપી દિવાલ સાથે પિડ રૂપે ચાટી જાય છે અને પ્રતિક્રમણ પશ્ચાતાપ આદિ તપના તાપ લાગવાથી એ કમરજ સૂકાઇને નીચે પડી જાય છે. આ પ્રકારના ક્રમના ખધનાને અદ્ધ' પ્રકારના કખ ધ કહેવામાં આવે છે. આવી જ રીતે કોઇ ભીની દિવાલ પર પીળી માટી લગાડે તે તે દિવાલની સાથે મળી જાય છે અને તરત ખરી પડશે નહિ. આ પ્રકારે રાગદ્વેષ, કષાય અથવા વિષયવાસનાથી આર્દ્ર (ભી !) બનેલી આત્મારૂપી દિવાલ પર પીળી માટી સમાન અત્યંત ચીકણી ક`રજ જયારે લિપ્ત થઇ જાય છેતેા તે આત્માની સાથે દૂધ-પાણીની માફક ભળી જાય છે. આ પ્રકારના કમ'અ'ધનને 'નિધત્ત' બધુ કહે છે. વારવાર દીર્ઘ તપ, જપ આદિ કરવાથી જ આવા ધન માંથી છૂટી શકાય છે. આવી જ રીતે કોઇ વ્યક્તિ પીળી માટી સાથે ઘઉંનું થૂલું, ભીડના રસ, ગાળ અને બિલ્વ ફળના ગર્ભ વગેરે અનેક વસ્તુ મેળવીને અને ઘણા દિવસ સુધી રાખીને એને સડવા દેવામાં આવે છે લાંબા સમય સુધી રાખીને એને સડવા દેવામાં આવે છે લાંખા સમય સુધી સડયા બાદ બધું એકસરખું થઈ
૧૨]
જાય છે પછી દિવાલ પર એલગાવવામાં આવે છે. આવા મસાલાથી મિશ્રિત પીળી માટીના લેષ દિવાલ તૂટવા છતાં દિવાલથી છૂટશે નહિ... એ દિવાલની સાથે તરત ભળી જશે. આવી જ રીતે જે કરજ તીવ્ર વિષય-કષાય પ્રબળ આસક્તિ અને તીવ્રતમ રાગદ્વેષ આદિના મસાલાથી એટલી બધી ગાઢ અને ન ઉખડે તેવી થઈ ગઈ હોય છે કે જેથી આત્મારૂપી દિવાલની સાથે એક વાર ચાંઢયા પછી એને ભાગવ્યા વિના ફળ આપ્યા વિના- છૂટતા નથી. આવા પ્રકારના બંધનને ‘નિકાચિત’બંધ કહેવાય છે. આ પ્રકારને ખ'ધ અવશ્ય ભોગવવા પડે છે. એના કર્મ ફળ ભોગવ્યા વિના આત્માના પિંડ છૂટતા નથી. એક વિશેષ દૃષ્ટાંટથી આ વાતને હું વધુ સ્પષ્ટ કરું.
સાયના એક ઢગલા છે, પણ તે બધી સાયને કાઈ દેરથી બાંધવામાં આવેલી નથી. બધી સાય સાવ નજીક છે, તેમ છતાં જુદી જુદી છે. આ સહેજ હાથ અડાડતાં તે આમ તેમ વિખેરી શકાશે. આ રીતે જે કમ" પાસે પાસે હોવા છતાં પિડરૂપે નથી એમને પશ્ચાત્તાપ કે પ્રતિક્રમણ રૂપી હવાના સ્પર્શથી વિખેરી શકાશે. આ પ્રકારતુ બંધન એ 'પૃષ્ટ' બધ છે. આ સોયને કાઇ દોરી વગેરેથી બાંધી દે તા તે તરત છૂટી પડશે નહિં, પણ દેરીનુ બંધન છેડતા જ એ વેરવિખેર થઇ જશે. કેટલાંક કર્માનુ બ ધન દોરીથી ખાધેલ્લી સોય સમાન હોય છે જે જલદી છૂટી જતા નથી. આવા અંધનને ધ્યાન, ભાવના, પ્રતિક્રમણ આદિથી ખાલવામાં આવે તે તે ક્રમ છૂટી શકે છે, આ પ્રકારના ધનને ‘બદ્ધ’બધ કહેવામાં આવે છે. આવી રીતે કોઇ વ્યક્તિ આ બધી સાયને લેઢાના તારથી મજબૂત રીતે ખાંધી કે તે વર્ષો સુધી એ જેમ હાય છે તેમ જ રહે છે. અને પછી કાટ લાગતા એ એકબીજા સાથે એટલી બધી જોડાઇ જાય છે કે એને છુટી પાડવી મુશ્કેલ બને છે. ઘાસતેલ વગેરે લગાવીને
આત્માનંદ પ્રકાર