Atmanand Prakash Pustak 082 Ank 11

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

સામાયિકની જેમ પ્રતિક્રમણ પણ મેલા આત્માને માંજીને ચોખ્ખા કરવાની સક્રિયા છે. અને એ જ રીતે પૌષધ, દેશાવગાસિક વગેરે પણ ઉપકારક છે.
મુક્તિપ્રેમી આત્માનું પાંચમું ક બ્ય મૈત્રી આદિ ચાર ભાવના ભાવવી તે છે.
મૈત્રી, પ્રમાદ, કરુણા, અને માધ્યસ્થ એ ચાર શુભ ભાવના છે.
તેના વિષય તરીકે સમસ્ત જીવલેાકને રાખવાના છે.
મૈત્રી ભાવના ભાવવાથી ચિત્ત, જીવના દ્વેષ કરવાના દોષમાંથી મુક્ત થાય છે.
પ્રમાદ ભાવનાથી ભાવિત થયેલા સાધકને પરના નાનકડા પણ ગુણ મોટો લાગે છે, તેમ જ તે ગુણની તે પ્રશસા કરે છે,
ગુણ-રાગ કેળવવાની અનુપમ શક્તિ આ ભાવનાથી ભાવિત થયેલા ચિત્તમાં પેદા થાય છે,
કરુણા ભાવના ભાવવાથી દુ:ખી જીવાનાં દુઃખ દૂર કરવાની પ્રબળ ઉત્સ ડા પેદા થાય છે.
પરિહિત ચિંતાને મૈત્રી કહી છે, પરશુણુ પ્રશંસાને મુદિતા કહી છે. પરદુઃખ પ્રહાણેચ્છાને કરૂણા કહી છે. અને પરના દોષની ઉપેક્ષાને માધ્યસ્થ ભાવના કહી છે.
આ ચારે ભાવનાઓમાં ચાર ગતિના દુ:ખને દૂર કરવાની શક્તિ છે. એ સત્યને સ્વીકાર કરીને મુમુક્ષુ આત્માએ અણુમાલ ઔષધની જેમ હમેશા ત્રિ-સયાએ તેનું સેવન કરવુ જોઇએ મુમુક્ષુ આત્માનું છઠ્ઠું ક`ન્ય-મહામત્ર શ્રી નવકારને જાપ કરવા તે છે.
શ્રી અરિહ ́ત આદિ પંચ પરમેષ્ટિ ભગતાના સ્મરણ સિવાયના દિવસ જેને ખરેખર ગાારા લાગે, અશુભ લાગે, અપ્રિય લાગે તેને મુક્તિ રસિક કહી શકાય.
૧૬૦]
સકળ લાક ઉપર જીવની મુક્તિના મહાનાદતું સામ્રાજ્ય ચાલે છે. તે મહાનાદના ઉદ્ગાતા શ્રી અરિહંત પરમાત્મા છે.
એટલે મુક્તિકામી આત્માને શ્રી અરિહંત પરમાત્માના નામના જાપ જેમાં પ્રથમ સ્થાને છે તે શ્રી નવકારના જાપ અવશ્ય કરણીય લાગે,
જેના જીવનમાં મહામંત્ર શ્રી નકવારના જાપ છે, તેને શાનો ખપ છે તે સ્વાભાવિકપણે સ્પષ્ટ થાય છે. અર્થાત્ શ્રી નવકારના એક નિષ્ઠ આરાધક નખ-શિખ શ્રી અરિહંતનેા અનીને રહે છે, અને મુક્તિના માર્ગે આગળ વધતા રહે છે, કારણ કે શ્રી અરિહંતના મહાનાદમાં જીવની મુક્તિ જ છે.
શ્રી નવકારના જાપની ક્રિયાને સામાન્ય સમજીને સામાન્ય ભાવ આપીશું ત્યાં સુધી અસામાન્ય ભાવ ખીજે આપતા રહેવાનુ મિથ્યા વલણ નહિ બદલાય
નમસ્કાર-રતિ વગરનું જીવન એટલે વિષયકષાયનું ઘર. તેમાં કેવળ ઉકળાટ હોય, ઉદ્વેગ હાય, અજપા હાય, અસ્થિરતા ઢાય, ભય હાય, વિકથા હાય, કાદવમાં સૂર્યનુ પ્રતિબિંબ ન પડે તેમ આવા જીવનમાં આત્મ રિવની ઝલક ને ઝીલાય.
આવા આ ધકારમય જીવનમાં આત્માનુ તેજ ફેલાવવાનુ’ કામ શ્રી નવકાર કરે છે, જો આપણે મન તેને હવાલે કરી દઇએ તા.
મુક્તિમાર્ગના પ્રવાસીએ આ સત્યને વળગી રહીને જ ચાલવુ' જોઇએ.
Ο
જે મિનિટે નમસ્કાર–તિ એછી થશે તે જ મિનિટે પુદ્ગલ-પ્રીતિ શીર પર સ્વાર થઈ જશે એમ અનુભવી મહાસ'તા કહે છે.
એટલે મનની માલિકી શ્રી નવકારને સેપવામાં મુમુક્ષુએ પ્રમાદ ન કરવે! જોઇએ. માક્ષાભિલાષી આત્માનું સાતમું । બ્ય પાપકાર-વૃત્તિ છે.
[આત્માનંદ પ્રકાશ