________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બંધ, સમયે ચેતી એ.
લે. રતિલાલ માણેકચંદ શાહ-નડીઆદ
પ્રત્યેક પ્રાણી જીવનમાં સુખ અને શાંતિ બાહ્ય દેષ્ટિ હોવાથી સુખ-દુઃખ જણાય ત્યારે શોધતા હોય છે; અને તે માટે તેને એકાંતની નિમિત્તરૂપે કંઈ હાજર હોય તેથી આપણી દષ્ટિ જરૂર ઉપસ્થિત થાય છે, કારણ કે આત્મા સ્વ નિમિત્તો પર જાય છે પણ મૂળમાં જતી નથી સ્વરૂપે અભેદ અને એક છે. તેને અન્ય પદાર્થો જે કર્મો જ ઉપાર્જન ન કરીએ તો સુખ દુઃખ સાથે કોઈ સંબંધ નથી, તે પિતાના ગુણોથી આ એ જ કેશુ? આપનાર તે નિમિત્ત માત્ર છે પરિપૂર્ણ છે એટલે અન્યના સહારાની જરૂર પડે છે તેમ વિચારવું આવશ્યક છે, જેથી રાગ-દ્વેષ થાય નથી. અને આપણું સ્વરુપ પણ તેજ છે, પરંતુ નહિ અને નવા કર્મોનો આવિર્ભાવ થાય નહિ, આપણે અજ્ઞાનતાને વશવતી અન્ય પદાર્થોમાંથી “બંધ સમય જીવ ચેતી એ, ઉદય સમય શા શાંતિ અને સુખ મેળવવા પ્રયત્નશીલ રહીએ માટે ઉચાટ? ” છીએ; જેથી શાંતિ તે મળતી નથી પણ અશાંતિ શાંતિ અને સુખ તે આપણા આત્મામાં ઉભી કરતા હોઈએ છીએ અને નવા બંધનોમાં છલછલ ભરેલા પડેલા જ છે જરૂર છે તેને ફસાતા હોઈએ છીએ, અને તે થી જ સંસારમાં જોવાની, મેળવવાની, અને તે શાંતિ અને સુખ આવન જાવન કરતાં અનંતા દુઃખ અને અશાંતિ છે પણ અક્ષય કદી તેને નાશ થતું નથી. માટે જોગવીએ છીએ. આપણે શાંતિ માટે એકાંતમાં તે મેળવવા પ્રયત્નશીલ બનીએ. સાચો આનંદ ગમે ત્યાં જઈએ પણ ત્યાં સંકલ્પ અને વિકલ્પ- તે કોઈ પણ પરિસ્થિતિમાં શાંત સ્વરૂપે એક ની ગૂંથણીજ ગુયા કરતા હોઈએ છીએ. કારણ અને અંખડ રસ રૂપે પ્રવર્તમાન છે. કે આપણી દષ્ટિ બાહ્ય છે, અને પર પદાર્થો કદી આપણી દષ્ટિ બહાર હોવાથી, લેકેના અભિપણ શાંતિ કે સુખ આપી શકે જ નહિ કારણ પ્રાય પર જીવન વ્યતીત કરીએ છીએ, પરંતુ તે કે તે પરિવર્તનશીલ અને અસ્થિર છે. જેનામાં અભિપ્રાયો તે બદલાયાજ કરવાના, તેથી તેને શાંતિ કે સુખ નથી તે તમને શાંતિ કયાંથી બક્ષી સાચા અભિપ્રાય માની શકાય નહિ, તેને ભોગશકે? કેવળ કલપના દ્વારા આપણે માની વટો મોહ-માન-માયા પર રચાયેલ છે. જે લઈએ છીએ કે આને મને શાંતિ અને સુખ પરિવર્તન શીલ છે એટલે તેના પર સ્થિર અભિઆપ્યું અને અને મને દુઃખ તેમજ અશાંતિમાં પ્રાય બાંધી શકાય નહિ, તેને તે લાલસાઓ ધકે; કેવળ આ મનની ભ્રમણું જ છે મિશ્યા અને વાસનાઓજ કહી શકાય. તે તે તજવા દષ્ટિ છે. કેઈકેઈનું કાંઈ કરી શકે નહિ. શાસ્ત્રોને યોગ્ય છે “હું આત્મા સિવાય અન્ય કોઈજ એ નિચેડ છે કે નિશ્ચયે એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યનું નથી એમ વિચારવું હિતાવહ છે અને તે લકે કાંઈ કરી શકે નહિ તે પર પદાર્થ તે કરીજ પુરૂષાર્થ આચર યોગ્ય છે. જેથી સાચી શાંતિ શું શકે? જ્યારે કર્મના વિપાક રૂપે આપણું અને સુખને આવિષ્કાર થાય છે. શાંતિ અને
સપ્ટેમ્બર-૮૬]
[૧૭૧
For Private And Personal Use Only
