________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવી આગિક (ઇરાદા પૂર્વકની) કે અના અને દર્શન મેહનીય કર્મની જનેતા છે ભગિક (સ્વાભાવિક) જે ઉદાસીનતાની લાગણી ને અનંતકાળ સુધી સંસારમાં ભટકાવનાર અથવા ઉપેક્ષાવૃત્તિ છે, તે સર્વ દેશમાં મહાન અને નરક-નિગોદના અનંત દુઃખમય જીવનને દેષરૂપ છે. અર્થાત્ રાગ-દ્રુષ કરતાં પણ અપેક્ષાએ અનુભવ કરવનાર આ દર્શન મેહનીય કર્મ છે. ઉદાસીન વૃત્તિ અધિક બંધનકર્તા છે
એમ શાસ્ત્રકાર ભગવંતે ફરમાવે છે. આપણને રાગ દ્વેષની લાગણી બહુ જ છેડા
= નિષિદ્ધ અનુમત ! પ્રત્યે હોય છે. બાકીના જે અનંત જીવે છે તે એ મુજબ છવાની દુઃખમય અને પાપમય બધા -રફ નથી રાગ કે નથી પાણ પણ કદ, સ્થિતિ જાણ્યા પછી પણ જે એ જ પ્રતિ તેમનું સીનતા છે આ ઉદાસીનતા ઉપેક્ષારૂપ છે. જે આ “દુઃખ દૂર થાઓ અને તે બો પાપ ન કરો' એવી ઉદાસીનને દેષરૂપે ન માનતા, ગણરૂપે માનવામાં શુભ ભાવના પણ લાવવામાં ન આવે તે તે આવે તે અનંત છેપ્રત્યેના ઉદાસીન ભાવના નિઝું અનુમત્ત અ ન્યાયે એ દુઃખ અને કારણે આપણે આત્મવિકાસ યા મોક્ષ જરદી થઈ પાપ આપણને માન્ય છે-એમ કહી શકાય. એથી જ જોઈ હતું, પણ એમ નથી બન્યું. એથીજ ઉપેક્ષા રૂપ એ અનુમોદના દ્વારા એ બધા દુ:ખ એ સાબિત થાય છે કે છેવાને ભવમાં પરિભ્રમણ અને પાપના ભાગીદાર પણ આપણે બનીએ જ. કરાવનાર, દુઃખમય દીનહીન પાસે સર્જાનાર સૂત્ર પ્રમાણ :-- કરેમિ ભંતે સૂત્રમાં કરંતું અનંત છે પ્રત્યેની ઉદાસીનતા એ મુખ્ય કારણ છે. પિ અન્ન સમા જાણામિ-આ પદનું તાત્પર્ય
રાગ-દ્વેષની લાગણી ઓ ચારિત્ર મહનીય પણ એજ છે કે પાપની અનુમતીને ત્યાગ ન કર્મની દેન છે. અને ચારિત્ર મોહનીય કમની કરવામાં આવે ત્યાં સુધી જે કોઈ પાપ કરી રહ્યા બંધક પણ છે. જ્યારે જે પ્રત્યેની ઉદાસીન છે, તેની અનુમોદના ચાલુજ રહે છે, તે નિમિત્તે ભાવની લાગણી એ દર્શન મેહનીય જન્ય છે. કર્મ બંધ થાય છે.
(ક્રમશઃ) ભાવાર્થ: -
( અનુસંધાન ટાઈટ : ૧ નું ચાલુ) - સમતા કહે છે કે મારા શુદ્ધ ચેતન, સ્વામીના વિર ડછી મને અથાગ વેદના થાય છે. મને જે પતિ વિરડની વેદના થાય છે, તેને હજ જાણી શકું છું. પરના મનના આશયે અન્ય શી રીતે જાણી શકે? મારા સ્વામીના વિરહથી અને તેમના અત્યંત મરણથી મારી દેહલતા થરથર ધ્રુજે છે. જેમ કઈ વાનર બ્રષિત થયે હોય અને વાનર યુથથી છૂટો પડ્યો હોય તે જેમ થરથર ધ્રુજે છે તેમ હું પણ આત્મપતિના વિયેગે થરથર ધ્રુજુ છુ.
દેહ ન ગેહ ને નેહ ન રહે ન, ભાવે ન દુહા ગાહા !
આનંદઘન વાલે બાંહડી, ઝાલે નિશદિન વરૂં ઉમાહો રે છે મને. (૩) ભાવાર્થ :
સમતા કહે છે કે ડામી વિના ઘરમાં રહેવું પણ મને ગમતું નથી. મારે શુદ્ધ ચેતન વિના દેડ અને ઘરની શોભા પણ કોઈ કામ ! નથી. મારા સ્વામી વિના કેઈના પર હું પ્રકટ નથી. કૃત્રિમ પ્રેમ તે પ્રેમ નથી. બાહ્યની સર્વ શભા ક્ષણિક છે. મારા સ્વામી વિના દુહા અને ગાથાએાનું ગાન કરવું તે પશુ નું નથી. આનન્દનો સમૂડભૂત એવો મારો સ્વામી મારે હાથ ઝાલે તે મારો બેડો પાર થઈ જાય-એમ શ્રી આનન્દઘનજી કહે છે
જાન્યુઆરી '૮૪]
For Private And Personal Use Only
