Atmanand Prakash Pustak 075 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

છે અને ભાવ અપ્રતિમ છે. બાકી ને એમની યોગ છે. નૈસર્ગિક સરળતા છે અને છેલ્લા મહાન હુમરી જોઈએ કે અમાચ જોઈએ, ધ્રષદ જોઈએ યોગી (આનંદઘન)ના નામનું આડકતરું સ્મરણ કે જોગીઓ રાગ જોઈએ-સર્વત્ર અલંકાર અને છે. આ પદ્યના ઉચ્ચભાવ ઉપરાંત એના પ્રત્યેક વિશિષ્ટ તત્વ ઝળકી રહે છે.
પદમાં કાવ્ય છે, રસ છે, અલંકાર છે અને એક છેવટને દાખલે આપી આ વિવેચન સ્થાયી ભાવાનું સામ્રાજ્ય છે. અને ત્યાર પછી પૂર્ણ કરીએ. એક અતિ મધુર સિદ્ધાચલમંડન
હ
પ્રથમ જિનેશ્વરને “આત્માનંદી’નું અત્યંત ઉપઆદિનાથનું સ્તવન બનાવી કવિવરે હાથ ધોઈ
છે ચુંક્ત વિશેષણ આપતાં લઘુલાઘવી કળાથી
ન નાખ્યા છે. મરાઠી ચાલમાં એ અતિ અદ્દભુત છે
* પિતાના બને નામ જણાવી દીધા છે અને પછી
' “સિદ્ધાચળરાજા” ઉદ્દેશીને આનંદરસનું પાન ગેય વસ્તુ કાવ્ય ચમત્કૃતિને નમૂનો છે.
કર્યું–કરાવ્યું છે.' ઋષભ જિનંદ વિમલગિરિમંડન,
બહાર પડેલાં સાંપડે મંડન ધર્મધુરા કાડીએ; તું અકલ સરૂપ, છે તે વિચારતાં તેમનામાં અસાધારણ વાક્યપારકે કરમ ભરમ નિજ ગુણ લહીએ. અષભ૦ ૧ રચનાશક્તિ મધરતા અને સાહજિકતા પ્રાપ્ત અજર અમર પ્રભુ અલખનિરંજન,
થાય છે. તેમાં કુદરતની સરળતા અને મધુર ભંજન સમર સમર કહીએ; તું અદ્ભુત યોદ્ધા, ઉમાદ દેખા દે છે અને આંતરવેદના તથા સાધ્ય મારકે કરમ ધાર જગ જસ લહીએ. ઋષભ૦ ૨
સામિપ્યતા તરવરી રહે છે. એમણે એક પણ અવ્યય વિભુ ઈશ જગરંજન,
સ્થાને રસની ક્ષતિ થવા દીધી નથી, લઘુપાર્થિવતા રૂપરેખ વિન તું કહીએ; શિવ અચર અનંગી, આવવા દીધી નથી, અધોગામિત્વ આવવા તારકે જગજન નિજ સત્તા લહીએ. ઋષભ૦ ૩ દીધું નથી.
ત્યારપછી ભગવાનને ભક્તિપૂર્વક આકરો નસર્ગિક કવિ જ્યારે સહૃદય હોય ત્યારે ટેણે માયે છે –
એની પ્રતિભા કેવું કામ કરે છે એની આ તે તસુત માતા સુતા સુહંકર,
માત્ર વાનકી છે. બાકી એમનાં પ્રત્યેક કવને, જગત જયંકર તું કહીએ; નિજ જન સબ તાર્યો, શબ્દચિત્ર અને અંતરેગારના નમૂના છે. ભાવથી હમસેં અંતર રખના ના ચહીએ. ઋષભ૦ ૪ ભરેલાં છે પ્રેરણાથી આળેખાયેલાં છે, શાંતિથી
અરે સાહેબ! તમારા સો દીકરાને તાય, છવાયેલાં છે, ઊંડાણમાંથી નીકળેલાં છે અને તમારી માતા ને પુત્રીઓને તારી, જગતમાં જે આત્મિક પ્રગતિનાં દર્શક છે એ રસસિદ્ધ કોઈ આપનાં “નિજ જન ” થયાં એ સર્વને કવિની પ્રત્યેક કૃતિ વિસ્તારથી ઉલેખ અને તાર્યા અને અમારે આંતર રાખો આપને ચર્ચા માગે છે. એ પ્રત્યેક ભાવવાહી કૃતિઓ ઘટે ? આ અલંકાર છે, એ વાક્યમાં શબ્દાલંકાર એકવાર વાંચી સાંભળીને દૂર કરી નાખવા ગ્ય તેમજ અર્થાલંકારે છે. એ આખા લયની પરા. નથી. એનું સાહિત્યમાં અમર સ્થાન છે અને કાષ્ઠા છેવટે આવે છે -
એને વિશેષ અપનાવવામાં વપરહિત રહેલું છે. આતમ ઘટમેં ખેજ પિયા રે,
- “સાહિત્ય” શબ્દ સંકુચિત અર્થમાં કાવ્યની બાહા ભટકતા ના રહીએ;
વૈજ્ઞાનિક ચર્ચા કરે છે. એવા પ્રકારની સાહિત્યતું અજ અવિનાશી ધાર નિજરૂપ,
કીય ચર્ચા આચાર્યશ્રીના કાવ્ય સાહિત્યની આનંદઘન રસ લહીએ” અષભ૦ ૧૨ થાય તે એના પ્રત્યેક અંગ ઉપાંગમાં એવી આખા અધ્યામ અને યેગશાસ્ત્રને આ વાકયમાં ઉચ્ચ શ્રેષ્ઠતા નિઃશંકપણે પ્રકટે તેમ છે. એમને સાર છે, એમાં વિશિષ્ટ ભવ્યતા છે, આંતર કાવ્યદેહ અમર તપ!
૫૪ :
આત્માન દ પ્રકાશ