Atmanand Prakash Pustak 075 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
–વિઠ્ઠલદાસ એમ. શાહ ભોતિક વિજ્ઞાનમાં પૂર્વાકર્ષણ શક્તિ એક (૫) અભિમાન છોડવું પડશે. અભિમાન પારિભાષિક શબ્દ છે. જો કે શક્તિરાશિ સંચિત મનને દ્દઢ કરે છે, તે મનનું બીજ છે. જ્યારે થાય છે તે પણ તેનામાં પ્રવાહ નથી હોતે. આપણે નિરભિમાન થઈ જશે ત્યારે બીજાની ચુંબકની સાથે સંબંધ થાય પછી જ પૂર્વાકર્ષણ આલોચનાઓ, નિંદા અને તિરસ્કારને આપણા શક્તિ દ્વારા વિદ્યુત પ્રવાહ થવા લાગે છે. એવી ઉપર જરા પણ પ્રભાવ નહિ પડે. જ રીતે માનસિક શક્તિ કે જે જુદા જુદા () આપણી સમસ્ત આસક્તિઓને નષ્ટ અનાવશ્યક સાંસારિક વિષયમાં વિચ્છિન્ન થાય કરી દેવી પડશે. છે, તેને આધ્યાત્મિક પ્રજનમાં ઉચિત માર્ગે
(૭) સમસ્ત અભિલાષાઓને ત્યાગ કર પ્રવાહિત કરવી જોઈએ.
પડશે. જે દર્પણ સ્વચ્છ નથી હોતું તે તેમાં ક્ષમા. ધર્ય, સંતોષ, દયા, વિશ્વપ્રેમ, મુખાકૃતિ સ્પષ્ટ નથી દેખાતી. એવી રીતે જે ઉદાસીનતા તથા નિરભિમાનતાના અભ્યાસ દ્વારા મનરૂપી દર્પણ કામ, ક્રોધ વગેરે છ વિકારોના આપણે અશુભ ભાવનાઓને દૂર કરી શકીએ મળથી મલીન હોય છે તે મનમાં બ્રાનું છીએ. અશુભ વાસનાઓની નિવૃત્તિ થયા પછી પ્રતિબિંબ નથી દેખાતું. જ્યારે તે પુરેપુરું પણ અસંતોષની સૂક્ષ્મ ક્રિયા બચી જાય છે. સ્વચ્છ, સાત્વિક થઈ જાય છે ત્યારે તેનામાં એ નજીવી અડચણને દૂર કરવી જોઈએ, કેમકે બ્રહ્માનુભવની ગ્યતા આવે છે.
ગયુક્ત થવાની ઈચ્છા કરનાર પુરૂષ માટે એ જેવી રીતે જુદા જુદા પ્રકારના વિચારે મહાન દેષ છે. માટે મગજમાં જૂદા જુદા વિભાગ હોય છે, તેવી બુદ્ધિ ક્રોધરૂપી વાદળાંથી આચ્છાદિત થઈ રીતે માનસિક શરીરમાં જુદા જુદા કટિબંધ જાય છે. જ્યારે તમે ક્રોધ કરવાના વિચારને હોય છે.
પણ ભૂલી જાઓ છે ત્યારે પણ ક્રોધ તમારા મનને વશ કરવા માટે સાત પ્રકારના પ્રયત્ન મનમાં ઉતરી રહ્યો હોય છે. તેને પ્રભાવ કેટકરવા પડશે.
લેક વખત રહે છે. રોષાત્મક વિચારોનું વારં (૧) કામના, વાસના અને તૃષ્ણાથી અલગ વાર ચિંતન કરવાથી બ્રેષની માત્રા વધી જાય છે. રહેવું પડશે.
વારંવાર ક્રોધથી ખરાબ વિચાર પણ વધીને (૨) ભાવનાઓને વશીભૂત કરવી પડશે તથા શ્રેષમાં પરિણમે છે. જ્યારે મન અત્યંત મુખ્ય ક્રોધ અને બેચેનીથી બચવા માટે મનોરાગને હોય છે ત્યારે આપણે કઈ પુસ્તકનું અવત દબાવ પડશે.
રણ સ્પષ્ટ સમજી શકતા નથી, આપણે સ્પષ્ટ (૩) સ્વયં મનને નિરોધ કરે પડશે, રીતે વિચાર કરી શકતા નથી શાંતચિત્તે પત્ર જેથી વિચારો શાંત અને સ્થિર રહી શકે. નથી લખી શકતા. કેધ મગજને, સ્નાયુઓને
(૪) મન દ્વારા સ્નાયુઓ પર અધિકાર અને લેહીને દૂષિત કરી મૂકે છે. જમાવવો પડશે, જેથી કરીને તેઓ યથાસંભવ પક્ષપાત મગજ તથા મનને નિશ્રણ બનાવી ઓછામાં ઓછા ઉત્તેજિત થાય.
દે છે, પક્ષપાતી મનુષ્ય વાસ્તવિકરૂપે ચિંતન ૧૮ :
આત્માનંદ પ્રકાશ