Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

તૈયારી ન હતી. દિવસે દિવસે તે નબળે પડતે ત્યાંથી રાજાની ત્રણ પુત્રીઓમાંથી બે પુત્રીઓ ગયે. વાત એવી નાજુક હતી કે ન કોઈને કહી અમ્બિકા અને અમ્બાલિકાનું હરણ કરી આવ્યા. શકાય ન સહી શકાય. પિતૃભક્ત દેવવ્રતને આ અયોધ્યામાં આવી અને બેનનાં લગ્ન વિચિત્રવીર્ય વાતની જાણ થઈ, એટલે તુરત જ ધીવરાજ સાથે ધામધૂમપૂર્વક કર્યા. પાસે પહોંચી ગયે. પિતે રાજગાદીને હક્ક જતે લગ્ન પછી રૂપવતી સ્ત્રીઓમાં વિચિત્રવીર્ય કામી કરવા તૈયાર થયે અને સત્યવતીના પુત્રને જ બની ગયે. યૌવાવસ્થામાં જે અતિ કામી હોય રાજગાદી મળે એવી બાંહેધરી આપી. પણ તેની પર ક્ષય દર્દની તરવાર લટકતી હોય છે. ધીવરરાજને એની પુત્રીઓના પ્રાણ કરતાં પણ વિચિત્રવીર્યને પણ ક્ષય થયો અને શક્ય એવા અધિક પ્રિય હતી. દેવવ્રત તે રાજને હક જતા તમામ ઉપચાર કર્યા છતાં તેનું કરુણ મૃત્યુ કરવા તૈયાર હતા, પણ ભવિષ્યમાં તેને પુત્ર થાય થયું. દુઃખમાં ડૂબેલી અને નિરાધાર સત્યવતીની તે સત્યવતીના પુત્રને હક્ક ડુબાવી રાજગાદીને દષ્ટિ, રાજગાદી માટે જેના હકક છીનવી લેવામાં દાવો કરે તે શું થાય? એવી દલીલ ધીવરરાજે આવ્યા હતા, તે જ ભીષ્મ પર ગઈ. એ યુગમાં કરી. એ જ વખતે દેવવ્રતે પ્રતિજ્ઞા કરી કે આ એવી પ્રથા પ્રચલિત હતી કે કઈ યુવાન સ્ત્રીને પળથી હું આજીવન બ્રહ્મચર્યવ્રત ધારણ કરું છું. પતિ નિઃસંતાન મૃત્યુ પામે છે, તે વિધવા અન્ય એ વખતે અન્તરિક્ષમાંથી દે, અપ્સરાઓ પુરુષની સહાય દ્વારા સંતતિ પ્રાપ્ત કરી માતા અને ઋષિમુનિઓએ દેવવ્રત પર પુષ્પ વૃષ્ટિ કરી બની શકે. સત્યવતીએ આ કાર્ય માટે ભીષ્મની જ અને બેલી ઊડ્યાં કે “આ તે ભીષ્મ છે.” પસંદગી કરી. માતાની આવી વાત સાંભળી આજે પણ “ભીષ્મ” શબ્દ પ્રતિજ્ઞાનું વિશેષણ તે કમકમી ઉઠ્યો. વિષણુ હૈયે તેણે કહ્યું બની ગયું છે. ભીષ્મની પ્રતિજ્ઞા એટલે ન ભૂતે “માતા! બ્રહ્મચર્યની લીધેલી પ્રતિજ્ઞાન ભંગ ન ભવિષ્યતિ. ભીષ્મ નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારી બની ગયા કરી હું જીવતે રહે તે મારા માટે મૃત્યુ કરતાં પિતાના સુખ રૂપી એક ભવ્ય આદર્શ અર્થે પણ એ જીવન બદતર છેયમુના કાંઠે જે દિવસે તેમણે બ્રહ્મચર્યવ્રત ધારણ કર્યું અને પછી તે બ્રહ્મચર્યનું વ્રત ધારણ કર્યું, એજ ઘડીએ મારી પિતાનું સુખ જ એમનું બ્રહ્મ બની ગયું. ભગવૃત્તિનું પણ મૃત્યુ થયું. હવે એ સજીવન
પછી તે સંતનું રાજા અને સત્યવતીના લગ્ન ન થઈ શકે. માતાને સલાહ આપતાં કહ્યું “કોઈ થયા અને તેને બે પુત્ર થયા. મોટો પુત્ર તે સુયોગ્ય બ્રાહ્મણ દ્વારા નિગના રસ્તે સંતતિ ચિત્રાંગદ અને નાને પુત્ર વિચિત્રવીર્ય. પુત્રની ઉત્પન્ન થાય એવી યેજના કરવી જોઈએ.” બાલ્યાવસ્થામાં જ શંતનુ રાજાનું મૃત્યુ થયું. એ યુગમાં લોકે સંતતિ માટે ઝંખતા અને તેના પછી તેને પુત્ર ચિત્રાંગદ રાજા થયે. એક નિઃસંતાન યુવાન વિધવા સ્ત્રીઓ માટે આ માગ ગન્ધર્વ સાથેના યુદ્ધમાં ચિત્રાંગદ મૃત્યુ પામ્યા. અપનાવતા. અલબત્ત, આ માર્ગ આપદુ ધર્મ પિતાના નાના ભાઈની અંતિમ ક્રિયા પતાવી, રૂપેજ અપનાવવામાં આવતા સત્યવતીને એ વખતે ભીમે વિચિત્રવીર્યને ગાદીએ બેસાડ્યો. વિચિત્ર- કૌમાર્ય અવસ્થામાં પારાશર મુનિથી ઉત્પન્ન થયેલ વીર્ય બહુ નાની ઉંમરને હતો એટલે માતા પિતાને પુત્ર વ્યાસજી યાદ આવ્યા. વ્યાસજી સત્યવતીની સલાહ સૂચના મુજબ ભીષ્મ રાજ્યનું સંતને પુત્ર ન હોવા છતાં સત્યવતી તેની પાલન કરવા લાગ્યા. વિચિત્રવીર્ય મેટો થતાં માતા તે હતી જ. માતાની આજ્ઞા વ્યાસજીએ ભીષ્મ નાના બંધુના લગ્ન માટે, કાશીને રાજાની કબૂલ રાખવી પડી. પરિણામે અંબિકાએ જે અત્યંત સુંદર પુત્રીઓના સ્વયંવરમાં ગયા અને પુત્રને જન્મ આપે તે ધૃતરાષ્ટ્ર કહે છે કે
[આત્માન પ્રકાશ