________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાગદ્વેષના તીવ્ર પરિણામ થવા અને સંવિયોગની માને પણ તે તેમની એક અજ્ઞાનતા છે. કાઇ માનવી ઇચ્છાઓ થવી તે સુખ નથી પણ દુઃખ જ છે. જ્યાં માને છે કે અમે સંસારમાં સુખી છીએ પણ તે સુધી વિકૃતિરૂપ ફુરણાઓ થયા કરે છે ત્યાં સુધી મિથ્યાભિમાન સિવાય બીજું કશું હોતું નથી. સંસાપિતાને સુખી સમજી સંતેષ ધારણ કરનાર માનવી રમાં માનવી માત્ર જે એકસરખી સ્થિતિવાળા હેય મેટી ભૂલ કરે છે, કારણ કે વિકૃતિ માત્ર દુઃખ જ તે કોઈ પણ એમ ન કહી શકે કે હું સુખી છું. છે. જીવનમાં કોઈ પણ ક્ષણ વિકૃતિથી ખાલી નથી; લાખવાળો હજારવાળાને જોઈને સુખીપણુનું અભિમાન કારણ કે પ્રત્યેક સમયમાં મોહનીયકર્મના વિકારરૂપ ધરાવે છે ક્રોડવાળા લાખવાળાને જોઈને પિતાને સુખી ઉદય બન્યું જ રહે છે. મોહનીયના ક્ષય, ઉપશમ કે માને છે. આવી રીતે વધારે ને વધારે સમૃદ્ધિવાળા ક્ષપશમ સિવાય પ્રકૃતિ સ્વરૂપે સુખ પ્રાપ્ત થઈ શકતું પિતાનાથી ઓછી સમૃદ્ધિવાળાઓને જોઈને સુખીપણાનું નથી, કે જેને સાચું સુખ કહેવામાં આવે છે. માન- મિથ્યાભિમાન ધરાવે છે. તેમજ નિગી હોય તે વીએ માનેલા સુખને જે તપાસીએ તો તે વિકૃતિ જ રોગીને જોઈને, રૂપવાન હોય તે કુરૂપવાળાને જોઈને, જણાય છે અને તે વિકૃતિ કર્મના ઉદયથી પૌગલિક બળવાન હોય તે નિર્બળને જોઈને, વિદ્વાન હોય તે વસ્તુના વિકારના સંસર્ગથી ઉત્પન્ન થયેલી હોય છે મૂર્ખને જોઈને, તેવી જ રીતે બીજી બાબતમાં પણ અર્થાત એ વિકૃતિનું કારણ પોગલિક વસ્તુના વિકારો પોતાનાથી ઓછી વસ્તુવાળાને જોઈને સંસારમાં સુખી છે. વિકૃતિ એટલે વસ્તુનું એક સ્વરૂપે ન રહેતાં ક્ષણે માનવાની પ્રથા ચાલી આવે છે અથવા તે બીજી ક્ષણે પરિવર્તન થવું. આવા પરિવર્તનશીલ વિકૃતિ રીતે પણ છે પિતાને સુખી માનતા દેખાય છે. સ્વરૂપ સુખને ક્ષણિક, અસ્થિર અને અવાસ્તવિક કહે- જેમકે : લાખવાળાને જોઈને હજારવાળે પિતાને એમ વામાં આવે છે. પ્રકૃતિ સ્વરૂપ સુખ આવું હોતું નથી. સમજીને સુખી માને છે કે આ પરમ ઉપાધિવાળો છે તે શાશ્વતું, સ્થિર અને સાચું હોય છે. આવા સુખને માટે દુઃખી છે, પણ તે પિતાના મનને સમજાવવા મેળવનાર જ સાચું સુખી કહી શકાય. બાકી તે પૂરતું છે; કારણ કે તેને પિતાને લાખ મેળવવાની બધાં એ દુઃખને જ સુખ માની રહ્યાં છે. વાસ્તવિક ઈચ્છા છે પણ તે પૂરી ન થવાથી પિતાને સુખી માને રીતે જે સુખ દુઃખને તપાસીયે તે આત્માની પ્રકૃતિ છે. જે તે સંતેજવૃત્તિથી પિતાને સુખી માનતે હેય તે સુખ છે અને જડને સંસર્ગથી થવાવાળી વિકૃતિ અને લાખ મેળવવાનો પ્રયાસ ન કરતા હોય તે કંઈક માત્ર દુઃખ છે; છતાં માનવી કેટલીક વિકૃતિમાં સુખને અંશે લાખવાળા કરતાં સુખી કહેવાય ખરે, નહિ તે આરોપ કરે છે અને કેટલીક વિકૃતિમાં દુઃખનો આરોપ વધારે સંપત્તિવાળાઓને જોઈને ઓછી સંપત્તિવાળાકરે છે, માટે જ આ સુખદુઃખ સાચાં નથી પણ એને પોતાને દુઃખી માનવાની પ્રથા સંસારમાં જોવામાં ભ્રમણ માત્ર છે અને તે માનવીની મિથ્યા કપનાનું આવે છે. સાંસારિક જીવોએ કપેલાં સુખદુઃખ આને
જ કહેવામાં આવે છે કે જે ઉપર કહ્યા પ્રમાણે
વિકૃતિસ્વરૂપ છે. હું સુખી છું એવું મિથ્યાભિમાનરૂપ સુખને ઓળખી સુખે જીવી જાણનાર સ્વર્ગ અને વિકૃતિ તે સુખ અને હું દુખી છું એવું દિલગીરી મોહન અધિકારી બની શકે છે, પણ તે સાચું સુખ અને શેકરૂપ વિકૃતિ તે દુઃખ કહેવાય છે. આ સિવાય ઓળખાવું બહુ જ કઠણ છે. જો વિકૃતિમાં જ સંસારીઓના જીવનમાં પ્રકૃતિ સ્વરૂપ સુખ તે જણાતું સુખ માનવાને ટેવાઈ ગયા છે. તેઓ પ્રકૃતિ સ્વરૂપ નથી. સુખને સમજી શકતા નથી; જેથી કરી તેમનું જીવન સુખમય બની શકતું નથી. ભલે, તેઓ પિતાને સુખી જ્યાં સુધી જીવે કષાય અને વિષયને આશ્રિત
૧૫ર
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
