Atmanand Prakash Pustak 062 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

જીવન
સ્વરૂપધર્મ
લેઃ જિજ્ઞાસુ “આ જગતને વિશે જેને વિશે વિચારશક્તિ સંગિક છે,' એવો અભિપ્રાય કોઈ બીજા દર્શનનો વાચા સહિત વર્તે છે, એવાં મનુષ્યપ્રાણી કલ્યાણનો સમુદાય સ્વીકારે છે; “આત્મા દેહ સ્થિતિરૂપ છે, વિચાર કરવાને સર્વથી અધિક યોગ્ય છે; તથાપિ દેહની સ્થિતિ પછી નથી,' એવો અભિપ્રાય કેદ પ્રાયે જીવને અનંતવાર મનુષ્યપણું મળ્યાં છતાં તે બીજા દર્શનને છે; “આત્મા અણુ છે,' “આત્મા કલ્યાણ સિદ્ધ થયું નથી, જેથી વર્તમાન સુધી સર્વ વ્યાપક છે, “આત્મા શૂન્ય છે, “આત્મા જન્મમરણને માર્ગ આરાધવો પડ્યો છે. અનાદિ સાકાર છે,” “આત્મા પ્રકાશરૂપ છે,” “ આત્મા એવા આ લેકને વિશે જીવની અનંતકોટી સંખ્યા સ્વતંત્ર નથી,” “ આત્મા કર્તા નથી,” “ આત્મા કર્તા છે. સમયે સમયે અનંત પ્રકારની જન્મમરણાદિ છે લેતા નથી,” “આત્મા કર્તા નથી ભક્તા છે,” સ્થિતિ તે જીવોને વિશે વર્યા કરે છે; એ અનંત- “ આત્મા કત નથી ભોક્તા નથી,” “આત્મા જડ કાળ પૂર્વે વ્યતીત થયો છે. અનંતકોટી છવના છે.” “આત્મા કૃત્રિમ છે, એ આદિ અનંત નય પ્રમાણમાં આત્મકલ્યાણ જેણે આરાધ્યું છે, કે જેને જેના થઈ શકે છે એવા અભિપ્રાયની ભ્રાંતિનું કારણ પ્રાપ્ત થયું છે, એવા જીવ અત્યંત ચેડા થયા છે, એવું અસદર્શન તે આરાધવાથી પૂર્વે આ છે વર્તમાને તેમ છે, અને હવે પછીના કાળમાં પણ પોતાનું સ્વરૂપ તે જેમ છે તેમ જાણ્યું નથી. તે તેવી જ સ્થિતિ સંભવે છે, તેમ જ છે. અર્થાત તે ઉપર જણાવ્યા એકાંત-અયથાર્થ પદે જાણી કલ્યાણની પ્રાપ્તિ જીવને ત્રણકાળને વિશે અત્યંત આત્માને વિશે અથવા આત્માને નામે ઈશ્વરાદિ વિશે દુર્લભ છે; એ જે શ્રી તીર્થંકરદેવાદ જ્ઞાનીને પૂર્વ જીવે આગ્રહ કર્યો છે, એવું જે અસત્સંગ, ઉપદેશ તે સત્ય છે. એવી જીવસમુદાયની જે બ્રાંતિ નિજેચ્છાપણું અને મિથ્યાદર્શનનું પરિણામ તે ત્યાં તે અનાદિ સંયોગે છે, એમ ઘટે છે, એમ જ છે. સુધી મટે નહીં ત્યાં સુધી આ જીવ કલેશરહિત એવો તે બ્રાંતિ જ કારણથી વર્તે છે, તે કારણના મુખ્ય શુદ્ધ અસંખ્ય પ્રદેશાત્મક મુક્ત થ ઘટતો નથી, બે પ્રકાર જણાય છે; એક પારમાર્થિક અને વ્યાવ- અને તે અસત્સંગાદિ ટાળવાને અર્થે સત્સંગ હારિક અને તે બે પ્રકારને એકત્ર અભિપ્રાય જે છે જ્ઞાનીની આજ્ઞાનું અત્યંત અંગીકતપણું તે એ છે કે, આ જીવને ખરી મુમુક્ષતા આવી નથી; અને પરમાર્થ સ્વરૂપ એવું જે આત્માપણું એક અક્ષર સત્ય પણ તે છવમાં પરિણામ તે જાણવા છે, પામ્યું નથી; સપુરૂષના દર્શન પ્રત્યે જીવને રૂચિ પૂર્વે થયા એવા જે તીર્થ કરાદિ જ્ઞાની પુરૂષો થઈ નથી, તેવા તેવા જગે સમર્થ અતંરાયથી જીવને તેમણે ઉપર કહી એવી જે ભ્રાંતિ તેને અત્યંત તે પ્રતિબંધ રહ્યો છે, અને તેનું સૌથી મોટું કારણ વિચાર કરી, અત્યંત એકાગ્રપણે, તન્મયપણે જીવઅસત્સંગની વાસનાઓ જન્મ પામ્યું એવું નિજેચ્છા- સ્વરૂપને વિચારી, વસ્વરૂપે શુદ્ધ સ્થિતિ કરી છે, પણું, અને અસત દર્શનને વિશે સત્ દર્શનરૂપ બ્રાંતિ તે આત્મા અને બીજા સર્વ પદાર્થો તે શ્રી તીર્થ તે છે. આત્મા નામને કાઈ પદાર્થ નથી,' એવો એક અભિપ્રાય ધરાવે છે; “આત્મા નામને પદાર્થ
* અસત્ દર્શનનું આરાધન એટલે સત એવા
આત્માનું અનારાધકપણું તેના નિમિત્ત કારણો * બ્રાંતિ-સ્વરૂપ બ્રાંતિ જિ.
અસત્સંગાદિ-મિથ્યા દર્શનાદિ-જિજ્ઞાસુ જીવને સ્વરૂપ ધર્મ