Atmanand Prakash Pustak 058 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

સ્વા વ બ ના
અનુ. વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ,
પરાધીન સ્વને સુખ નહિ, કરી વિચાર દેખો મન માંહિ”
સ્વાવલંબનને આત્મ-નિર્ભરતા, સ્વાતંત્ર્યપ્રિયતા, સહાય કરનાર કોણ હતું ? માત્ર મુઠ્ઠીભર ભીલ લેકે. સ્વયંસહાય, અને આત્મવલંબન પણ કહેવામાં તેનો શત્રુ કેણ હતો ? મુગલ સમ્રાટ્ અકબર, કે આવે છે. તેનો અર્થ એ છે કે આપણા પોતાના જે તે સમયે ભારતવર્ષને કર્તા, ધર્તા તથા વિધાતા આધાર પર રહીને સંસાર-યાત્રા પૂરી કરવી અથવા તે. વળી મહારાણાએ એવા પ્રચંડ પુરાની સાથે પિતાના જ પગ ઉપર ઊભા રહેવું. સફળતાના ના આધારે શત્રુતા કરી હતી ? શું તેમને કોઈની
જેટલા અંગે છે તે સર્વમાં એને દરજજે ઘણું જ સહાય હતી ? નહિ જ. તેમણે તે કેવળ પોતાની ઊંચો છે. તે એક એવી શક્તિ છે કે જે દ્વારા સ્વાલંબન શક્તિ પણ વિશ્વાસ રાખે, તેમણે કેવળ મનુષ્ય અનેક વિન બાધાઓ હોવા છતાં પણ પિતાની શારીરિક માનસિક અને નૈતિક આત્મ પોતાને ઉદ્દેશ પૂર્ણ કરવાને યત્ન કરી શકે છે. શક્તિને ભસે સ્વાધીનતા પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયત્ન આળસુ અને પરોપજીવી લેકોને માટે તો એ ઝેરથી કર્યો. છેવટે તેઓ સફલ મનોરથી પણ બન્યા. તાપર્ય પણ કડવું છે. જેઓને સંસારમાં રહેવું છે, જેને એ છે કે જ્યાં સુધી મનુષ્ય, પિતે પોતાની જાતને. સંસારમાં પોતાનું અસ્તિત્ત્વ સ્થિર રાખવું છે અને સહાય નથી કરતા ત્યાં સુધી કોઈ પણ મનુષ્ય તેને જેઓને સુખને કિંચિત પણ અનુભવ કરે છે સહાય કરી શકતો નથી. સ્વાવલંબન જ મનુષ્યની તેઓને માટે સ્વાવલંબન એક અત્યંત મહત્વપૂર્ણ ઉન્નતિને મુખ્ય ઉપાય છે. પ્રાણીશાસ્ત્રને સિદ્ધાંત છે કે અને પ્રિય વિષય છે. મનુષ્ય જાતિને ઇતિહાસ એ પ્રત્યેક જીવને પિતાની ઉન્નતિ અથવા સુખની પ્રાપ્તિને વાતની સાક્ષી પૂરે છે કે સ્વાવલંબન વગર કઈ અથે સ્વયંયત્ન કરવું પડે છે અને જીવનાર્થે કલહ સમાજ, દેશ અથવા રાષ્ટ્ર પરાધીનતાની બેડીમાંથી કહેવામાં આવે છે એ પ્રાકૃતિક નિયમ ઉપરથી કદિ પણ મુક્ત થઈ શકતો નથી.
આપણને એટલું શીખવાનું મળે છે કે પ્રત્યેક મનુષ્ય અંગ્રેજીમાં કહેવત છે કે “God helps those પોતાની ઉન્નતિ અર્થે સ્વયંયત્નશીલ બનવું જોઈએ. who help themselves” અર્થાત જેઓ પોતાની આવી સ્થિતિમાં જે લેકે પોતે પોતાની જાતને જાતને સહાય કર્યા કરે છે તેઓને જ પરમેશ્વર સહાય કરી શકતા નથી તે લેકોને કુદરત પ્રાકૃતિક સહાય કરે છે. આ વિષયમાં કર્યુંલીસ અને ગાડી- નિયમની વિરુદ્ધ કેવી રીતે સહાય કરી શકે? જે વાળાની વાત ઘણે ભાગે સૌના જાણવામાં જ હોવી વસ્તુસ્થિતિને વિચાર કરવામાં આવે છે એટલું તે જોઈએ. ઉક્ત કહેવતમાં સ્વાવલંબનનું જે તત્વ કહેવું પડશે કે અકબર સરખા પાદશાહની સામે રહેલું છે તેની સત્યતા મહારાણા પ્રતાપસિંહનાં સલિતાપૂર્વક વિરોધ કરે તે મહારાણા પ્રતાપસિંહ જીવનમાં સારી રીતે પ્રકટ થાય છે. મહારાણાને માટે એક અસંભવિત વાત હતી. પરંતુ તે અસં.