Atmanand Prakash Pustak 056 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જય
જૈન સાહિત્યનો ઈતિહાસ લેખક : શ્રી દલસુખ માલવણિયા
આચારાંગ સત્ર
બાકીના અગિયાર અંગ તેની પછી છે. તેનું કારણ (જૈન સાહિત્યને ઇતિહાસ’ એ નામથી અનેક એ છે કે તેમાં મોક્ષના ઉપાયની વિચારણા છે અને વિધાનના સહકારથી જે પેજના ચાલે છે, અને આખા પ્રવચનને સાર પણ મોક્ષ જ છે.
ના આગમિક સાહિત્ય સંબંધી લગભગ ૧૫૦૦ આચાર્ય ભદ્રબાહ, ચૂર્ણિકાર અને આચાર્ય શીલાંક પાનાને પ્રથમ ખંડ તયાર થઈ રહ્યો છે, તેમાંના આ બાબતમાં એકમત છે કે બાર અંગોમાં આચાઅંગ સાહિત્યપરિચયનું સંક્ષિપ્તરૂપ મુનિબી આઈ રોગને ઉપદેશ અને ગ્રન્થયના સર્વપ્રથમ થયેલ છે. ધનજી મહારાજ “શ્રમણ માં આપે છે. તેના મૂળ પરંતુ આવશ્યક ચૂર્ણિમાં તેનાથી વિપરીત મતને લેખક પં. શ્રી દલસુખ માલવણિયા છે. તે સંક્ષિપ્ત નિર્દશ છે. તે મત પ્રમાણે તીર્થંકરે પહેલા પૂના” હિતી ઉપરથી ગુજરાતીમાં અનુવાદ કરી “આત્માનંદ અર્થને ઉપદેશ આપે છે, પરંતુ ગણધરોએ આયાપ્રકાશના વાંકે આગળ અહીં તે અનુવાદ રજા રાંગની સવરચનાં પ્રથમ કરી છે. બીજા મત પ્રમાણે કરવામાં આવે છે. વાંચકને જેન અંગસાહિત્ય વિષે પૂને ઉપદેશ અને પર્વોની સત્રરચના એ બન્ને આમાંથી સારી માહિતી મળશે. આ અનુવાદ માટે પહેલા થયાં છે પરંતુ સ્થાપનની દષ્ટિએ આચારાંગને તેના મૂળ લેખક, સંક્ષિપ્રાર, તેમજ શ્રમણ માસિકના સર્વપ્રથમ સ્થાન મળ્યું છે. આ મતભેદને આધારે અમે જાણી છીએ. અનુ.).
એટલું તે સ્પષ્ટ રીતે કહી શકાય કે સમગ્ર આગમોમાં ભારતીય ભાવા અને લિપિથી અજાણ એવા આચારાંગ વિશિષ્ટ સ્થાન ધરાવે છે. આધુનિક વિઠદ જગતને આચારાંગ સત્રને સર્વપ્રથમ આચારાંગને પરિચય નન્દી અને સમવાયાંગ સંપૂર્ણ પરિચય કરાવવાને યશ ડો. જેકેબીને ફાળે સત્રમાં આપવામાં આવ્યું છે. નન્દીસત્રમાં આપેલ જાય છે. તેમણે આ સૂત્રનું મન લિપિમાં સંપાદન પરિચયની અપેક્ષાએ સમવાયાંગ સત્રમાં આપેલ કરીને તેને અંગ્રેજી અનુવાદ કર્યો. સામાન્ય પરિચય પરિચયમાં કેટલાક વિશેષણે વધારે છે પરંતુ બે મૃતછે. વેબરે જૈન સાહિત્યનો ઈતિહાસ”માં (ઈ. સ. ૧, તેના પચ્ચીસ અધ્યયન, પયાશી ઉદ્દેશો, ૧૮૮૩) આપે હતા, પરંતુ શબ્દશઃ અંગ્રેજી અને અઢાર હજાર પદ–આ બાબતે અંગે બને અનુવાદ તે હ. જેબીએ જ કર્યું હતું. તે પછી વાસનાઓમાં કોઈ ભેદ નથી. આચારાંગમાં મુખ્યત્વે
નેતર વિકાનું ધ્યાન આ ગ્રન્થ તરફ ગયું, ન સાધુઓના આચારનું વર્ણન છે એ વાતમાં બન્ને વિદ્વાનોમાં તે જ્યારથી તે લખાયું છે ત્યારથી તેને વાચના એકમત છે, એટલું જ નહિ પણ અલંકકત પન-પાનનો કેમ અવિરત ચાલુ જ રહ્યો છે. રાજવાતિક, ધવલા અને જયધવલામાં પણ એ
નિયંતિકાર શ્રી ભદ્રબાહએ આચારાંગ સૂત્રને વાતને સ્વીકાર કરવામાં આવ્યું છે કે “આચારાંગ ગવાન તેમજ વેદ' એવા નામથી નવાજ્યું છે. સૂત્ર'માં મુનિધર્મનું વર્ણન છે. આચારાંગ સત્રની આ મહત્તાની ચર્ચા કરતાં તેમણે આચારાંગ સત્ર બે કૂતરકંધમાં વહેંચાયેલું છે, કહ્યું છે કે તીખવતનમાં આચાર સર્વપ્રથમ છે, મૂળ અચારાંગ સત્ર પ્રથમ સુતરફ ધ સુધીનું જ છે