________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પાલ્ડ્રનપુર અને પવિહાર ક્યારે અને કાણે સ્થાપ્યા ?
લે વૈધ–વિશ્વમંધુ પડિત—પ્રાંતિજ ( ધનવંતરિ આયુર્વેદ ચિકિત્સાલય )
તીર્થં અને તી વત્ વિહારા માનવહૃદયમાં ભક્તિઉત્પાદન, ભક્તિપ્રવાહપ્રક" અને ભક્તિમહાસાગરને ભરવા માટે જ નિર્માયાં છે.
ઇતિહાસ એ શાસ્ત્રનું એક અંગ છે. એના વિના શાઅકથિત ભાખતા સત્યરૂપ પામતી નથી. એની ભૂમિકા સદા ચર્ચાસ્પદ રહે છે. પરન્તુ પ્રમાણ મળતાં તે છેલ્લું રૂપ પામીને સત્યરૂપ મેળવે છે.
આજના વિદ્ સમાજમાં એનું મહત્ત્વ એ નથી. એમાં કામ કરનારા વિદ્યાના સદા કાગળનાં સડેલાં પાનાંનાં ટુકડાને અને નાશ પામી ગએલા અખેલા પત્થરોના ટુકડાને પણ તપાસે છે. અને નાશ પામેલા તેમાંથી જે સત્ય જડે છે તે સમાજ સમક્ષ રજૂ કરે છે. વિદ્યાના વિચારે છે અને પોતાની પૂણુ' સત્યપ્રતીતિમાં ઉમેરા કરી પૂર્ણતા લાવે છે, પરન્તુ ખાસ કરીને આ બાબતમાં જૈન સંપ્રદાયમાં કામ કરનારા કર્વાચત્ અને આંગળીને વેઢે ગણુતાં વેઢા પણ પૂરા થવાના સ ́ભવ નથી. આ ભાખત એવી છે કે તેમાં કેવળ પાંડિત્ય કામ આપી શકતું નથી, તેમ આ વિષય માટે જૈન સપ્રદાયમાં સામાન્ય સમૂહથી પત્રકારો સુધી તેનું મહત્ત્વ પણ સમજાતુ ઢાય એમ જોવામાં આવતું નથી, છતાં તે ઉપયુક્ત અને અનિવાય' સમજી પ્રવૃત્તિ કરવી ઉપયાગી છે, એમ જાણી આ વિષય લખાય છે.
આવી બાબતો સાથે દંતકથાને ધા જ નજીકના સબંધ છે. પ્રત્યક્ષવાદી-ઐતિહાસિકા એને જાડી સમજે છે, પરન્તુ એ કથાઓમાં જે સત્ય સમાયેલાં હાય છે તે સાલવારીના આંકડામાં હોતાં નથી છતાં સાલવારીએ નકામી નથી, પરન્તુ દંતવારીના ઓછા વધારેપણાને, ઉલટસુલટપણાને અને કાળનિશ્ચયને તાવે છે. અર્થાત્ સાલવારી દંતકયાની પૂરક છે. તેથી ખન્ને ઉપયાગી છે. એટલે દંતકથા એ સાલવારી વિનાનું સત્ય છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાલણપુર એ એક પુરાતન નગર છે. ગ્રંથસ્થ સાલવારીનો દષ્ટિએ સ. ૧૨૭૪માં પ્રહલાદનપુર નામ મળે છે ( પૂ॰ સ. ભા૦ ૧લા જૈ. સા. પ્ર. પા. ૭૯ ) પટ્ટાવલીના પુરાતન વિભાગમાં કાષ્ઠ પ્રસંગે આ નગરનુ' નામ જોવામાં આવતું નથી પરંતુ સ ૧૪૬૬માં તપાગચ્છાચાર્ય મુનિસુદરસરિએ લખેલી ગુર્વ્યવલી જે વિત્રિદાતર'ગિણીના ત્રીજા સ્રોતરૂપ છે, અને એકસઠમે તરગ છે, તેમાં પેથા શાહે કરાવેલાં દેવાલયાના નોંધ આપ્યા છે. તે પૈકી એક ઉલ્લેખ આ છે કે આયઃ પળવિજ્ઞાનામનિ પુરે. ( પૃ. ૧૯, શ્લેા. ૧૦૬) આ ચાદમી સદીને પૂર્વાધ હતા. તે સિવાય સ. ૧૫૦૪ના પતિ નયરત્નગણિએ લખેલા રિવિક્રમચરિત્રની પુષ્ટિકામાં પાવિદ્યાનગર નામ મળે છે. પાલનપુરના પાશ્વનાથને લોકા પલવિયાપાનાથ નામથી એળખે છે. ચાદમી સદીમાં જ ખરતરગચ્છાયાય* જિનપ્રભસૂરિએ વિવિધ તીર્થંકલ્પમાં તી'નામસ ંગ્રહ સાથે કેટલીક ટૂંકી તોંધા આપી છે. તેમાં આ પાર્શ્વનાથના નામને તેધ નથી, પરન્તુ મુનિસુંદરસૂરિજી પેથડશાહના વખતમાં લેા. ૧૬૪માં પ્રદ્દાનોÎપતિચૈત્યમ રૂપે એવા ઉલ્લેખ કરે છે. વાદી પદ્મસાગર ણુએ જગદ્ગુરુ કાવ્યમાં પણ શ્રીવજ્ઞાનપાર્શ્વનાથલન (પૃ. ૧, લે. ૪ ) એમ લખ્યું છે, આ ગામનું પુરાતન નામ શુ' હતું? અને ક્રૂણે વસાવ્યુ' ? એ વિશે ખાસ ઉલ્લેખ હીરસૌભાગ્યકાવ્ય અને વિજય પ્રશસ્તિકાવ્યમાં હાવાના વિશેષ સ`ભવ છે, પરંતુ એ ખતે પ્રથા મારી પાસે નથી પરંતુ આ વિશે કવિ ઋષભદાસે હીરસૂરિરાસ અને વિઘ્નાદુર દીવિજયજીએ સાહમકુલરન પટ્ટાવલી રાસમાં વણુતા આપ્યાં છે તેનુ અહિ' મૂળ આપવામાં આવે તે લખાણ થાય તેથી અથત: બન્ને બાબતે રજૂ કરીએ છીએ. કવિ ઋષભદાસ:—
ધાંધાર પ્રગણાના રાજા પરમાર પાäદેવ જેણે
[ ૯ ]g
For Private And Personal Use Only
