________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી સિદ્ધચક્રના યંત્રનું સ્વરૂપ દર્શાવતું
શ્રી નવપદ્મનુ પ્રાચીન ચૈત્યવંદન-સા
વિવેચનકાર-પૂર્વ પ્′૦ શ્રી રામવિજય ગણિવર
જો સિરિ અરિહંત મૂલ દૃઢપીઠ પઇઠ્ઠિઓ, સિદ્ધ સૂરિ ઉવજ્ઝાય સાહુ ચિહ્' સાહુ ગરિşિ, દ’સણુ નાણુ ચરિત્ત તવ હિ પડિસાહુ સુંદરુ, તત્તખ્ખર સરવર્ગ લદ્ધિ ગુરુ પય દલ દુખરુ. ૨ દ્ધિસિવાલ જખ્ખ જણિયમુહ સુર કુસુમુદ્ધિ' અલ’કિઆ, સા સિદ્ધચક્ર ગુરુ કલ્પતરુ અમ્હે મનયુિ ફૂલ દ્વીએ. ૩
અથશ્રી સિદ્ધચક્રને કલ્પવૃક્ષની ઉપમા આપી ઘટના કરે છે. કલ્પવૃક્ષ રાખવા ચાતરા-પીઠ જોઇએ; શાખાઓ અને પ્રતિશાખા તેમજ પાંદડા અને પુષ્પોથી કલ્પવૃક્ષ યુક્ત હાય છે; આડંબર સહિત છે, સુશાભિત છે. વિગેરે વિગેરે, દ્રવ્યથી કલ્પવૃક્ષનુ વર્ષોંન કરવામાં આવ્યું છે, પરંતુ ભાવથી કલ્પવૃક્ષ સ્વયમેવ સિદ્ધચક્રજી છે; તેનેા ઉપમા-ઉપમેય ભાવ દર્શાવાય છે. આ સિદ્ધચક્રરૂપ કલ્પવૃક્ષનું રક્ષણ કરવા ચાતરા-પીઠ સ્થાન જોઇએ તેને માટે પ્રથમ અને મુખ્ય અરિહંત પદ વચ્ચે શાભા યુકત છે; વળી શાશ્વત જંબૂવ્રુક્ષ ( પૃથ્વીરૂપ વૃક્ષ )ને શાશ્વતી ચાર માટી શાખા અને
શાશ્વતી ચાર નાની શાખાઓ હોય છે; તેજ નયથી આ ભાવથી કલ્પવૃક્ષમાં ક્રેક ક્રૅક દિશાના સ્થાનમાં મોટી શાખારૂપ સિદ્ધ્યાય ઉપાધ્યાય અને સાધુના ચાર પદો આવેલ છે. વળી ચાર વિદિશા આમાં નાની નાની શાખાઞરૂપ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તપરૂપ ચાર પદો આવેલા છે. આ કલ્પવૃક્ષના ભાવરૂપમાં પૂર્વ દિશા ત્તરફ સિદ્ધ પદ, દક્ષિણુમાં આચાય પદ, પશ્ચિમમાં ઉપાધ્યાય પદ અને ઉત્તર દિશામાં સાધુપદ છે; અગ્નિક્રાણુરૂપ વિદિશામાં દ'નપદ શે।ભા ધરાવે છે, નૈઋત્યરૂપ વિદિશામાં જ્ઞાનપદ, વાયવ્ય વિદિશામાં ચારિત્રપદ અને ઇશાન
વિદિશામાં તપદ પ્રકાશે છે. એવી રીતે ચાર દ્વિશા અને ચાર વિદિશાની રોભારૂપ આ આઠ પદે છે અને વચલું મુખ્ય પ્રથમ પદ મૂળ રૂપે રહેલ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અહિં પાંદડારૂપે ફ્રી શ્રી એવા તત્ત્વભૂત અક્ષરા છે. એ ત્રણમાં પ્રથમ પ્રણવઞીજ, ખીજું માયાખીજ અને ત્રીજી' લીખીજ છે; આ સબંધમાં પરમાથ શ્રી રત્નશેખરસૂરિષ્કૃત માગધી સિરિવાલકહા નામના ગ્રંથમાંથી મેળવવા ( સ્વરૂપ જાવું ), વળી સાળ વર અને તેત્રીશ »જનરૂપ પાંદડા ( ભાવથી) જાણવા; અઠ્ઠાવીશ લબ્ધિરૂપ તેમજ ગુરુપાદુકારૂપ પણ પર્ણો જાત્રા. ભાવથી પુષ્પો આ રીતે છે; દસ દિક્પાલ; ચેાવીશ યક્ષ, ચેાવીશ યક્ષિણીએ પ્રમુખ જેમ દેવી તે રૂપ ભાવ પુષ્પાથી આ સિદ્ધચક્રરૂપ કપવૃક્ષ અલકૃત છે.
.
પ્રતિષ્ઠા વિગેરે શુભ કાર્યમાં દસ દિક્પાલાનુ તથા નવ મહેાનુ, યક્ષ યક્ષિણીનું પૂજન કરવામાં આવે છે તેમજ દસ દિક્પાલ તથા ચાવીશ યક્ષ યક્ષિણીનું વર્ષોંન ‘ સતિરમ્' નામના ત્રીજા સ્મરણમાં આવે છે; તેમજ આ ત્રીજા સ્મરણમાં શાસનરક્ષક ચેવીશ યક્ષા અને શાસનરક્ષિકા ચાવીશ ઉપક્ષિણીનાં પવિત્ર નામે ગાથાળ કહેવામાં આવ્યા છે. સોળ દેવદેવીએ ‘ તિજયપહુત્ત ’ તથા માટી શાંતિ ' માં છે. આ રીતે ભાવકલ્પવૃક્ષરૂપ આ સિદ્ધચક્રજી અમને મનેવાંછિત ફળ આપે એવી પ્રશસ્ત માગણી અમે કરીએ છીએ.*
-
* અપૂવ' શ્રી સિદ્ધચક્રજીને આરાધનારૂપે જાપ આ પ્રમાણે કરવો. વીશ નવકારવાળી ગણવાની છે. મંત્ર આ રીતે—
ॐ ह्रीं श्री विमलेश्वरचक्रेश्वरी पूजिताय श्री. सिद्धचक्राय नमः ॥
=======
(૯૪
For Private And Personal Use Only
