________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જે વીતરાગ છે તેમના નામસ્મરણથી લાભ કેમ સંભવે?
લે-હરિલાલ ડી. શાહ બી. એ. આ વિષમકાળમાં ભારતના છ એ દશને પૈકી વીતરાગ ભગવાન પિતાના શરણે આવવાનું કહે મુખ્ય પ્રચલિત દર્શને સંસારસમુદ્રમાંથી તરવા માટે છે પણ તેમના સ્થૂલ શરીરના શરણે નહી, પરંતુ ભક્તિ માર્ગને મુખ્ય આધારરૂપ માને છે. જૈનદર્શને તેમના જ્ઞાનના શરણે આવવાનું કહે છે. તેમનું જ્ઞાન પણ ભક્તિમાર્ગ ઉપર ખૂબ ભાર મૂકે છે. પણ આ શું કહે છે તેના ઉપર જરા દૃષ્ટિ કરી, પછી આગળ બુદ્ધિવાદના જમાનામાં સહજ પ્રશ્ન એ થાય છે કે- વધીએ. એ જ્ઞાન એમ કહે છે કે-જગતના તમામ વીતરાગ ભગવાન જગતના કર્તા નથી. રાગદ્વેષ રહિત છ નિશ્ચય દૃષ્ટિએ સ્વતંત્ર છે. દરેક જીવ પોતે છે, તેમની ભક્તિ કરનારા ઉપર તેઓને રાગ નથી. સ્વયંભૂ છે. પરવરતુ કે જડને આશ્રય તેને લેવાને અને નહી ભક્તિ કરનારા અગર નિષેધ કરનારા તરફ હોય તે તેની સ્વતંત્રતા હણાય, અનાદિકાળ દેષ નથી તે પછી તેમની ભક્તિ અગર નામસ્મરણ નિગદમાં, નારકીમાં રખડ્યો, છતાં આત્માને એક કરવાથી લાભ કઈ રીતે સંભવે? એક તરફની પ્રીતડી પ્રદેશ ઓછો થયો નથી. જે પરના આશ્રયે આત્માનું કેમ હોઈ શકે? ભગવાનનું નામસ્મરણ કરવા છતાં અસ્તિત્વ ટકી રહેવાનું હેત તે અનંત કાળ રખડ્યા ભગવાન આપણાં દુઃખ દૂર કરવાની અગર સંસાર- પછી આત્મા ઘરડો થઈ જાત. આત્મા પિતે સ્વતંત્ર સમુદ્રમાંથી તારવાની જવાબદારી શ્રી ભગવદ્ ગીતામાં દ્રવ્ય છે, જડ એ પણ સ્વતંત્ર દ્રવ્ય છે. કોઈ દ્રવ્ય શ્રી કૃષ્ણ ભગવાને લીધી છે, તેવી લેતા નથી, તે બીજા દ્રવ્યનું સ્વામી હોઈ શકે જ નહી. જ્યાં દ્રવ્યના શાસ્ત્રમાં ભક્તિમાર્ગ તરફ આટલો બધો ભાર કેમ ચિંતનમાંહે પણ પરદ્રવ્યનું સ્વામી પડ્યું છે ત્યાં સુધી તે મૂક હશે? શ્રી ભગવદ્ગીતાના કર્તાએ તે શ્રીકૃષ્ણ દ્રવ્ય શુદ્ધ નથી. આત્મા આત્મામાં છે અને જડ ભગવાનના મુખ દ્વારા નીચેના લેકમાં સંપૂર્ણ જડમાં છે. મતલબ કે વિકલ્પનો એક અંશ પણું જવાબદારી ભગવાને લીધી છે, તેની ખાત્રી આપી છે. આત્માને સ્વભાવ નથી. આત્મા તે નિર્વિકલ્પ અને સર્વધર્મ નિતર મા શoi વા આનંદઘન, અજર, અમર, દ્રવ્ય છે. વીતરાગ મહું ત્યાં સર્વ મોક્ષયિષ્યામિ માં છે ભગવાને આ રીતે દરેક આત્માની સ્વતંત્રતા સમ
શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન અર્જુનને એમ કહે છે કે-હે જાવી, પરવસ્તુની બેડીમાંથી મુક્ત થવાનું જ્ઞાન અર્જુન, તુ બીજા બધા ધર્મ, બીજી બધી પ્રવૃત્તિઓ આપ્યું, પણ અનાદિકાળના કવાયોથી લેવાયેલ છવ અગર સંકલ્પવિક છેડી દઈ એક મારા શરણે એમ છ સંકલ્પવિક૯પ કર્યા વગર રહેવાને છે ? આવ, અને હું તને તારા તમામ પાપમાંથી બચાવી વીતરાગ ભગવાનની જાણ બહાર આ હકીકત હોય લઈશ. સંસારસમુદ્રના તાપથી કંટાળેલ છવ સહજ જ નહિ, અને તેથી તેમણે વ્યવહાર માર્ગ સૂચવ્યો રીતે ભગવાનના શરણે જવા પ્રેરાય એ સ્વાભાવિક છે. અને તે એ કે જેમણે જેમણે પોતાના આત્માને વીતરાગ દર્શને આવી રીતના સમર્પણને માને છે સ્વરૂપમાં સ્થિર રાખી રવતંત્ર અને સ્વયંભૂ બનાવ્યા પણ તે ન્યાય, બુદ્ધિ અને તર્કયુક્ત રીતે; કેમ કે શ્રી છે, તેમનું નામસ્મરણ કર. એક વાર સ્વયંભૂ થવાનો ભગવદ્દગીતાના ભગવાન જગતના કર્તા છે જ્યારે આદર્શ નક્કી કર્યા પછી નામસ્મરણ કરવાથી આત્મા વીતરાગ દર્શનના ભગવાન જગતના કર્તા નથી પણ સ્વતંત્ર છે તેની સતત જાગ્રતિ રહેશે. આ જાપ્રતિ દણા છે, તેમજ માર્ગદર્શક છે. એટલે જે માણ. જેમ જેમ વધતી જશે, તેમ તેમ સંકલ્પવિકપિ દર્શક હેય તેમને માર્ગ બુદિગમ્ય અને ન્યાયયત સમતા જશે. અને બાહ્ય પ્રવૃત્તિઓ ઉપરથી રુચિ સહજ હેય તે જ છે સ્વીકારે.
ઘટતી જશે. આત્માના પ્રદેશે, જે વર્તમાનમાં ચમાં ( ૭૭૦૭
For Private And Personal Use Only
