Atmanand Prakash Pustak 051 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૧૬૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કહેવાની મતલબ એ છે કે “દશાહ” એટલે સમુદ્રવિજયથી માંડીને વસુદેવ સુધીના દસ ભાઈઓ, એમનું ચક્ર એટલે એમને સમુદાય. આમ દસાર-ચક એટલે દશાહને સમુદાય.
દસારવંસ-જંબુદ્દીવપણુત્તિના બીજા વખwાર(વક્ષસ્કાર)માં આને પ્રવેગ કરાયો છે.
દસારવચ્ચ-દસયાલિય(અ. ૧)ની નિતિની પ૬ મી ગાથામાં “રાવરા એવો ઉલ્લેખ છે. આની ચુરિ( પત્ર ૪૧ )માં “દસાર ”શબ્દ છે. વિશેષમાં ક્ષેત્રાપાયના ઉદાહરણ તરીકે અહીં કહ્યું છે કે-દશાહે જરાસિંધુરાજના ભયથી મથુરાથી દ્વારકા ગયા. હરિભદ્રસારિત (પત્ર ૩૫ આ ) માં પણ પાઈયમાં આ જ વાત છે. ફેર એટલો જ છે કે અહીં “ જરાસિંધુરાય'ને બદલે “જરાસંધરાય” એ ઉલ્લેખ છે.
મથુરાનો ત્યાગ–જરાસંધના ઉપદ્રવને લઈને દશાર્વેએ મથુરાને ત્યાગ કર્યો હતો એ વાત ઠાણની વૃત્તિ( પત્ર ૨૫૫)માં અભયદેવસૂરિએ કહી છે. અપાયજનક ક્ષેત્રને ત્યાગ કર ઘટે, એના ઉદાહરણરૂપે આ બાબત રજૂ કરાઈ છે.
દસ દિશાહ– દ્વારકા ના રાજા અંધકવૃષ્ણુિની ધારિણી રાણીને દસ પુત્ર હતા. (૧) સમુદ્રવિજય, (૨) અ ભ્ય, (૩) તિમિત, (૪) સાગર, (૫) હિમવત, (૬) અચલ, (૭) ધરણ, (૮) પૂરણ, (૯) અભિચન્દ્ર અને (૧૦) વસુદેવ.
દશાહની બે–તી અને મદ્રી એ ઉપર્યુક્ત દસ દશાહની બેને થાય છે.
આઠ દશાહની કથા–ઈ જઈશુમરહદી (જેન માહારાષ્ટ્રી) માં પદ્યમાં ઇસિમલા (સં. રષિમંડલ સ્તોત્ર) રચ્યું છે. એને ઉપર સમયસુંદરગણિના શિષ્ય હર્ષનંદને પ્રભાતવ્યાખ્યાન-પદ્ધતિ નામની વૃત્તિ વિ. સં. ૧૭૦૪ માં રચી છે. એ વૃત્તિમાં અભ્ય, સ્તારિત ?)મિત, સાગર, હિમવત, અચલ ધરણ, પૂરણ અને અભિચન્દ્ર એમ આઠ દશાહની કથા અપાઈ છે.
સૂયગડ (સુય૦ ૨, અ. ૧) અને ઠાણ (ઠા. ૨, ઉ. ) માં “દસાર ” શબ્દ વપરાયો છે. મલયગિરિસૂરિએ આવશ્યયની વૃત્તિ વિષે ઉલ્લેખ કર્યો છે.
નિ. ૧, મૃ. ૪, વર્ગ ૧ અ. માં પણ દસાર વિષે ઉલેખ છે, એમ એક સ્થળે કહેવાયું છે. પરંતુ આની તપાસ કરવી બાકી રહે છે.
૧. જુઓ જિનરત્નકેશ (ખંડ ૧, પૃ. ૬૦ ),
૨. આ પ્રમાણેની હકીકત “ જૈન હસ્તલિખિત પુસ્તકોનું વર્ણનાત્મક સૂચીપત્ર” (ખંડ , ભા. ૧, પૃ. ૯૯) ઉપરથી જોઈ શકાય છે.