Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હાગૌભીના,
+IIII
Shri Atmanand Prakash
પુસ્તક ૫૧ મુ.
સંવત ૨૦૧૦.
આમ સ'. ૫૮
પ્રક્રાશન તા. ૧૫-૬-૫૪
અક્ર ૧૧ મો.
Edited by Shri Jain Atmanand Sabha
Bhavnagar વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩-૦-૦ પાસ્ટેજ સહિત.
પ્રકાશક :
IIIIIIIIII
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, I
ST
ભાવનગ૨ .
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧. આધ્યાત્મિક સ્તવન
૩. દશ દશાર
800
૩. શ્રી કૃતાથ જિન સ્તવન—સા' ...
www
૪. દશમા શ્રી શીતળનાથ જિન સ્તવન સાથે ...
૫. શ્રી શત્રુ'જય લઘુપ્નું ભાષાંતર...
૬. સાનેરી સુવાકયેા
૭. સમતા અણુમાલ રત્ન
૮. નીતિનું મૂળ
અનુક્રમણિકા.
૯. ધમ કૌશલ્ય
૧૦, વર્તમાન સમાચાર
૧૧. સ્વીકાર સમાલાચના
606
www.kobatirth.org
...
0.0
800
...
939
800
...
800
૧૬૨
( મુનિશ્રી દક્ષવિજયજી મ. ) ૧૬૧ ...(હીરાલાલ ર. કાપડિઆ એમ. એ.) ( ડા. વલ્લભદાસ તેણુસીભા—મારખી ) ૧૬૫ ...( ૫. શ્રી રામવિજયજી ગણિવય ) (હીરાલાલ સ્વરૂપચંદ સુખડીયા )
૧૬૬
૧૬૮
( અચ્છાબાખા )
૧૭૦
...
...
...
)
830
( મુનિશ્રી મહાપ્રભવિજયજી મ. )
( સ્વ. મૌક્તિક )
( સભા )
( સભા ) ૧૭૫
...
www
938
(
800
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
...
39
૧૭૧
૧૭૨
૧૭૩
૧૭૪
લેખક મુનિમહારાજાએ તથા જૈન મંધુઓને નમ્ર સૂચના
દર અંગ્રેજી મહિનાની પહેલી તારીખે લેખ મેાકલવા નમ્ર સૂચના છે, જેથી ઘણા ભાગે તે મહિને પ્રગટ થઈ શકે. પછી આવેલા લેખા તે પછીના મહિનામાં પ્રકટ કરવામાં આવશે. લેખે જેમ જેમ આવતા જાય તેમ તેમ ક્રમે ક્રમે જ દર માસે આત્માનંદ પ્રકાશમાં પ્રકટ કરવામાં આવે છે.
તત્રીમડલ
નમ્ર સુચના,
બૃહતકલ્પસૂત્ર છઠ્ઠો ભાગ હાલમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે, પરંતુ આગલા કેટલા ભાગાનુ વેચાણુ ઋણા વખત પહેલાં થયેલુ હાવાથી, છ ભાગે તૂટક થયા છે, અને છએ ભાગ પૂરતા નહિ' મેળવનાર અને ખીલકુલ નહિં મેળવનારા અનેક મુનિરાજો, જ્ઞાન ભંડારા, ખપી આત્માઓના પૂરતા ભાગ મેળવવા માટે સમા ઉપર અનેક પત્રા આવવાથી, અમેએ અન્ય સ્થળેથી ખૂટતા આગલા ૩-૪-૫ ભાગે મેળવીને હાલમાં થેાડા ભાગેા એકઠા કર્યાં છે, અને તેની નકલા પણ ઘણી થાડી છે; જેથી જોવે તેમણે મગાવવા નમ્ર સચના છે. કિંમત ૩-૪-૫ દરેક ભાગના દશ દશ રૂપીયા સારી અને છઠ્ઠા ભાગના સાળ રૂપીયા (પાસ્ટેજ જુદું)
ફરી નહીં છપાવવામાં આવતા એ અમૂલ્ય ગ્રંથા મળી શકશે માટે મગાવા. શ્રી કલ્પસૂત્ર ( આરસા ) મૂળ પાઠ
૧ દર વર્ષે પયુ ષષ્ણુ પ માં અને સંવત્સરી દિને પૂજ્ય મુનિ મહારાજાએ વાંચીવિધ સુધને સભળાવે છે. જેનેા અપૂત્ર' મહિમા છે, તે શાસ્ત્રી મેટા ટાઇપમાં પ્રતાકારે સુંદર અક્ષરોથી અને સુશોભિત પાટલીહિત પ્રથમ શ્રાવક ભીમસ'હું માણેકે છપાવેલ તે મળતા નહાતા, જેની માત્ર પચીશ કાપી અમારી પાસે રહેલ છે, જેથી પૂજ્ય મુનિમહારાન્ત કે જ્ઞાનભંડાર, લાઇબ્રેરી કે જૈન બંધુઓને જોઇએ તેમણે મગાવી લેવા. નમ્ર સુચતા છે. કિ. રૂા. ૩૦-૦ પોસ્ટેજ જુદું,
૨ સજ્ઝાયમાળા—શાસ્ત્રી શુદ્ધ રીતે મોટા અક્ષરાથી છુપાયેલ, શ્રી પૂર્વાચાય –અનેક જૈન પંડિતે વિરચિત, વિવિધ વિષયક વૈરાગ્યાદિ રસાપાદક, આત્માને આનંદ આપનાર ૧૩મા સૈકાથી અઢારમા સૈકા ( અનુસંધાન તા- પા. ૩)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... પ્રકાશક –શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર ..
વીર સં. ર૪૮૦.
પુસ્તક ૫૧ મું,
જ્યેષ્ઠ-જુન
વિકમ સં. ૨૦૧૭,
અંક ૧૧ મા,
આધ્યાત્મિક સ્તવન. (લાખ લાખ દીવડાની આરતિ ઉતારજો..એ રાહ.) અંતરંગ ભાવનાની આંગીએ રચાવજે, શિવસુખ કારણે સદાય
ઉજવીએ છવ આનંદના (ટેક.)
| (અંતરા- ) દેવ-ગુરુભક્તિની માળા ગુંથાવજે,
મંગાય ઉજવીએ અંત ૧ પૂજો પૂજે ચરણ વીતરાગનાં, બાંધે તોરણીયાં ગુણાનુરાગનાં,
(સર્વ )વિરતિની જોતિ જગાય. ઉજ૦ અંતર ૨ વિનય વિવેકનાં વાજાં વગડાવજે, સમક્તિકેરા શુભ છોડે બંધાવજે,
મંડપ સંવરને સહાય. ઉજ, અંત, ૩ નેમિ-લાવણ્યસૂરિ દક્ષ શીખ માનજો, - જયણાને ઝંડે રંગે રોપાવજે,
મૈત્રીની બંસી બજાય. ઉજ, અંત, ૪
મુનિરાજશ્રી દક્ષવિજયજી
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ
દસ સાર (શાહ)
આ
( લે છે. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ.) સાર' એ પાઈય ભાષાનો શબ્દ છે. એના ચાર અર્થે પાઇયસ૬મહeણવમાં અપાયા છે (૧) સમુદ્રવિજય આદિ દસ યાદવ, (૨) વાસુદેવ યાને શ્રીકૃષ્ણ, (૩) બળદેવ અને (૪) વાસુદેવની સંતતિ. કયા ગ્રન્થમાં આ પૈકી કો અર્થ વિવક્ષિત છે એ આપણે વિચારીએ તે પૂર્વે “દસાર' રૂપ અંગવાળા સામાસિક શબ્દ આપણે નોધીશ. આ રહ્યા એ શબ્દોઃ દસારના, દસારનેઉ અને દસારવઈ. આ ત્રણે શબ્દોને અર્થ કૃષ્ણ થાય છે. આ ઉપરાંતના શબ્દ નીચે મુજબ છે.
દસાર-ગડિયા, દસાર-ચક્ક, દસાર-મંડલ, દસાર-વંસ અને દસાર-વગ.
સમુદ્રવિજય આદિ દસ યાદવ એ અર્થવાળે “દસાર” શબ્દ સમવાય (સં. ૧૨૯) નાયાધર્મકહા (૧, ૫, ૧૧૬ ) અને અંતગડદસ (પત્ર ૨ અ) એમ ત્રણ આગમોમાં વપરાય છે. વિશેષમાં સિદ્ધહેમચન્દ્ર (અ. ૮, પા. ૨, સૂ. ૮૫ ) માં પણ એ વપરાય છે. “ રાë » એમ આ સૂત્ર છે. એની રોપા વૃત્તિમાં સૂયવાયા મુજબ “હ” ને લોપ થાય છે, અને એમ થતાં “ દસાર” શબ્દ બને છે. આમ “ કલિકાલસર્વજ્ઞ' હેમચન્દ્રના મતે “દસાર’ એ સંસ્કૃત શબ્દ “દશાહ' નું રૂપાંતર છે. નાયા (૧, ૫, પત્ર ૯૯ આ)ની વૃત્તિ (પત્ર ૧૦૦ અ) માં “ દસાર' શબ્દ સમજાવતાં અભયદેવસૂરિએ “રકાર સમુદ્રવ થાય” એમ કહ્યું છે. આમ એમણે “દસાર” માટેના સંસ્કૃત શબ્દ તરીકે ‘દશાર’ શબ્દ રજૂ કર્યો છે. અંતગડદસા(પત્ર ૨ અ)ને વિવરણ (પત્ર ૨ અ )માં તે એમણે પણ “દશાહ' શબ્દ આપ્યો છે એટલું જ નહિ, પણ એની વ્યુત્પત્તિ પણ સૂચવી છે અને સાથેસાથે દસ દશાહનાં નામ પણ આપ્યાં છે. એમાં દસ નામોને લગત ઉલ્લેખ નીચે મુજબ છે –
" समुद्रविजयोऽक्षोभ्यस्तिमितः सागरस्तथा । हिमवानचलश्चैव धरणः पूरणस्तथा ॥ अभिचन्दश्च नवमो वसुदेवश्च वीर्यवान् ।
वसुदेवानुजे कन्ये कुन्ती मद्री च विश्रुते ॥" આ ઉપરથી જોઈ શકાય છે કે (૧) સમુદ્રવિજય, (૨) અ ભ્ય, (૩) તિમિત, (૪) સાગર, (૫) હિમવત, (૬) અચલ, (૭) ધરણ, (૮) પૂરણ, (૯) અભિચન્દ્ર અને (૧૦) પરાક્રમી વસુદેવ-એ દશ દશાર્હ છે. કતી અને મદી એ વસુદેવ પછી જન્મેલી બે કન્યા છે એટલે એ વસુદેવની નાની બહેનો છે. આ બધાંના ૫રસ્પર સંબંધ આપણે વિચારીએ તે પૂર્વે અભયદેવસૂરિએ જે અહીં “દશાહ”ની વ્યુત્પત્તિ આપી છે તે નોંધી લઈએ –
તે ૩૪a-qડ્યા તિ વાર્તા”
* પત્ર ૨૦૭ આ,
[ ૧૬ર ]e
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
સ સાર દશાહ')
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અર્થાત્ દશ અહ એટલે કે પૂજ્ય તે ‘દશાહ',
ઉપરનાં બે પદ્યો ઉપરથી જોઇ શકાય છે કે કૃષ્ણના પિતાનુ નામ વસુદેવ છે અને એની ખે ફાઇનાં નામ કુન્તી અને મદ્દી છે. સમુદ્રવિજય એ વસુદેવના મેાટા ભાઈ થાય છે. એ હિસાબે આ અવસર્પિણીમાં થઇ ગયેલા જૈનાના બાવીસમા તીર્થંકર અરિષ્ટનેમિ યાને નેમિનાથ એ કૃષ્ણના કાકા સમુદ્રવિજયના પુત્ર થાય છે. આમ તેમિનાથ અને કૃષ્ણ એ કાકા કાકાના ભાઈ થાય છે.
રાણ (ઠા. ૧૦, સુ, ૭૫૫) માં અન્ધદસાનાં દસ અઝયા ગણાવાયાં છે. તેમાં એકનુ નામ ‘દસારમ’ડલ ’ છે. આ અધદસા નામનું ચેથું અઋણુ આજે ઉપલબ્ધ નથી એટલે ‘દસાર’ વિષે અહીં અપાયેલી વિગતે આપણે જાણી શકતા નથી.
.
૧૬૩
નવ દસારમડલ-સમવાયમાં કહ્યું છે કે જમૂદ્દીપના ભરતવષષમાં આ ઉત્સર્પિણીમાં નવ દશાર–મડલ થયાં છે. એમ કરી ત્રિપૃષ્ઠથી કૃષ્ણ સુધીના નવ વાસુદેવનું અને અચલથી ( ખલ ) રામ સુધીના નવ અક્ષરામનું સૂચન કરાયુ છે અને સાથે સાથે પ્રત્યેક વાસુદેવનુ' અને અલરામનુ' વિસ્તારથી સ્વરૂપ આલેખાયું છે. આમ અહીં ‘ દસાર ' થી વાસુદેવ તેમજ બળરામ એ ખતે અથ કરાયા છે. અને બંનેની સ ંખ્યા નવની દર્શાવાઇ છે. આ રીતે ‘દસારમડલ ' એટલે વાસુદેવને સમુદાય અર્થાત્ નવ વાસુદેવા તેમજ બલરામના સમુદાય એટલે નવ બલરામે એ અ` ફલિત થાય છે.
દસારગ`ડિયા-દિદ્ધિવાય( સ. દૃષ્ટિવાદ )ના જે પાંચ વિભાગા ગણાવાય છે તેમાંના એકનુ
નામ અણુએગ ' છે. એના ‘ મૂલપઢમાણુએગ ’ અને ‘ ગઢિયાણુગ ' એમ મેં પેટાવિભાગ છે. આ પૈકી ગડિયાળુએગમાં તીથ કરાની, ચક્રવર્તીની, દશાાઁની, બલદેવાની, વાસુદેવાની તેમજ ગણુધરા વગેરેની ‘ ગઢિયા ’ હોવાના ઉલ્લેખ નદી ( સુત્ત પછ, પત્ર ૨૩ ) માં તેમજ સમવાય (સુત્ત ૧૪૭ ) માં છે. દુર્ભાગ્યે આ ગડિયાએ આજે મળતી નથી. આથી દસાર-ગડિયામાં જે ક્રાઇ વિશિષ્ટ હકીકત હશે તે એની સાથે જ લુપ્ત થઇ ગઈ હશે એમ લાગે છે.
વીરસવત્ ૪૬૫ ની આસપાસમાં થઇ ગએલા મનાતા યુગપ્રવર્તક ‘ કાલકસૂરિએ ' સૂત્રેાના પદ્ય અન્ય પ્રકરણાના અનુવાદ કરીને ગંડિકાનુયાગની પ્રવૃત્તિ ચલાવી હતી. '' ×એમાં ‘ દસાર-ગડિયા ’ હશે. જો કે હજી સુધી તે મળી આવી નથી.
દસારચક્ર ઉત્તરઅયણ( અ. ૨૨ )ના અગિયારમા પદ્યમાં આ શબ્દગુચ્છ નજરે પડે છે. એના ઉપરની ‘ વાદિવેતાલ ' શાન્તિસૂરિષ્કૃત વૃત્તિ( ભા. ૨, પત્ર ૪૩૪ અ )માં નીચે મુજબ ઉલ્લેખ છે. " दसारेत्यादि दशार्हाः - समुद्रविजयादयो वसुदेवान्ता दश भ्रातरस्तेषां चक्रेण-समूहेन ।
,
*
અભિધાનચિન્તામણિ( કાણ્ડ ૨, શ્લા. ૧૪૭ )માં * દશા ’ શબ્દ મહર્ષિ મુદ્દના પર્યાય તરીકે અપાયા છે અને એની સ્વપજ્ઞ વિદ્યુતિમાં દસ ભૂમિ, દસ બળ કે દસ પાયિતાને જે યેાગ્ય છે, તેને ‘ દશાહ કહેલ છે. આમ હાવાથી બૌદ્ધ ધર્મના નાયક અહ્રવાચક ' દશા' 'તે અહીં સ્થાન નથી.
“ પ્રમન્ધપર્યાં
× જુએ પ્રભાવકચરત અંગતુ મુનિ ( હવે ૫.) કલ્યાણુવિજયજીનું
લેચન
(પૃ. ૨૬ ).
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કહેવાની મતલબ એ છે કે “દશાહ” એટલે સમુદ્રવિજયથી માંડીને વસુદેવ સુધીના દસ ભાઈઓ, એમનું ચક્ર એટલે એમને સમુદાય. આમ દસાર-ચક એટલે દશાહને સમુદાય.
દસારવંસ-જંબુદ્દીવપણુત્તિના બીજા વખwાર(વક્ષસ્કાર)માં આને પ્રવેગ કરાયો છે.
દસારવચ્ચ-દસયાલિય(અ. ૧)ની નિતિની પ૬ મી ગાથામાં “રાવરા એવો ઉલ્લેખ છે. આની ચુરિ( પત્ર ૪૧ )માં “દસાર ”શબ્દ છે. વિશેષમાં ક્ષેત્રાપાયના ઉદાહરણ તરીકે અહીં કહ્યું છે કે-દશાહે જરાસિંધુરાજના ભયથી મથુરાથી દ્વારકા ગયા. હરિભદ્રસારિત (પત્ર ૩૫ આ ) માં પણ પાઈયમાં આ જ વાત છે. ફેર એટલો જ છે કે અહીં “ જરાસિંધુરાય'ને બદલે “જરાસંધરાય” એ ઉલ્લેખ છે.
મથુરાનો ત્યાગ–જરાસંધના ઉપદ્રવને લઈને દશાર્વેએ મથુરાને ત્યાગ કર્યો હતો એ વાત ઠાણની વૃત્તિ( પત્ર ૨૫૫)માં અભયદેવસૂરિએ કહી છે. અપાયજનક ક્ષેત્રને ત્યાગ કર ઘટે, એના ઉદાહરણરૂપે આ બાબત રજૂ કરાઈ છે.
દસ દિશાહ– દ્વારકા ના રાજા અંધકવૃષ્ણુિની ધારિણી રાણીને દસ પુત્ર હતા. (૧) સમુદ્રવિજય, (૨) અ ભ્ય, (૩) તિમિત, (૪) સાગર, (૫) હિમવત, (૬) અચલ, (૭) ધરણ, (૮) પૂરણ, (૯) અભિચન્દ્ર અને (૧૦) વસુદેવ.
દશાહની બે–તી અને મદ્રી એ ઉપર્યુક્ત દસ દશાહની બેને થાય છે.
આઠ દશાહની કથા–ઈ જઈશુમરહદી (જેન માહારાષ્ટ્રી) માં પદ્યમાં ઇસિમલા (સં. રષિમંડલ સ્તોત્ર) રચ્યું છે. એને ઉપર સમયસુંદરગણિના શિષ્ય હર્ષનંદને પ્રભાતવ્યાખ્યાન-પદ્ધતિ નામની વૃત્તિ વિ. સં. ૧૭૦૪ માં રચી છે. એ વૃત્તિમાં અભ્ય, સ્તારિત ?)મિત, સાગર, હિમવત, અચલ ધરણ, પૂરણ અને અભિચન્દ્ર એમ આઠ દશાહની કથા અપાઈ છે.
સૂયગડ (સુય૦ ૨, અ. ૧) અને ઠાણ (ઠા. ૨, ઉ. ) માં “દસાર ” શબ્દ વપરાયો છે. મલયગિરિસૂરિએ આવશ્યયની વૃત્તિ વિષે ઉલ્લેખ કર્યો છે.
નિ. ૧, મૃ. ૪, વર્ગ ૧ અ. માં પણ દસાર વિષે ઉલેખ છે, એમ એક સ્થળે કહેવાયું છે. પરંતુ આની તપાસ કરવી બાકી રહે છે.
૧. જુઓ જિનરત્નકેશ (ખંડ ૧, પૃ. ૬૦ ),
૨. આ પ્રમાણેની હકીકત “ જૈન હસ્તલિખિત પુસ્તકોનું વર્ણનાત્મક સૂચીપત્ર” (ખંડ , ભા. ૧, પૃ. ૯૯) ઉપરથી જોઈ શકાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
URMESENTIRESHBHUSHBUS STERERS SHREEBERRBRUBBE
શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીકૃત અતીત ચોવીશી મળે BE ઓગણીશમાં શ્રી કૃતાર્થ જિન સ્તવન–સાર્થ USEFURNITUTER SER THREE FREEBENEURSESS
(સં. ડોકટર વલ્લભદાસ નેણસીભાઈ-મોરબી) સેવા સારા જિનજી મન સાચે, પણ મત માગે ભાઈ
મહેનતને ફળ માગી લેતાં, દાસ ભાવ સવિ જાઈ. સેવા૧ સ્પષ્ટાથ –હે જિનરાજ ! સાચે મને સેવાનું સાર ફલ આપજો, પણ હે ભાઈ ! સેવાનું ફળ માંગશો નહીં. કેઈ કોઈની સેવા કરી તેની મહેનતનું ફળ માંગે તો તેની સેવાને કામી નથી, પણ તેના દામરૂપ ફળનો કામી છે. જો દામરૂપ ફળને કામી છે તે તેમાં પ્રભુનું દાસપણું શું? પિતાના દાસરૂપ ફલનું દાસપણું કર્યું એટલે સ્વામીનું દાસપણું ન રહ્યું માટે કામના રહિત સેવા કરવી. (૧)
ભક્તિ નહિ તે તો ભાડાયત, જે સેવાફળ જાગે; દાસ તિકે જે ઘન ભરિ નિરખી, કેકઇની પરે માચે, સેવા૨
સ્પષ્ટાર્થ-જે સેવાના ફળને ઈચ્છી સેવા કરે તે ભક્તિવંત નથી પણ ભાડાયત છે. દાસ તેને જ કહીએ જે સદા સ્વામીના હિત સમુદાયમાં રાજી રહે-વતે. સ્વામીને ગુણ થાય એમ જુએ, વળી સ્વામીની ઈચ્છાએ વર્તે; જેમ કૈકયી રાણી પિતાના સ્વામી દશરથની ભક્તિમાં અત્યંત રચીપચી રહેતી હતી તેમ ફલ કામના રહિત પ્રભુની આજ્ઞાએ વિતે તે સાચું સેવક જાણું. (૨),
સારી વિધિ સેવા સારતાં, આણુ ન કાંઇ ભાજે;
હૂકમ હાજર ખિજમતિ કરતાં સહેજે નાથ નવાજે. સેવા. ૩ સ્પષ્ટાર્થ –સકળ પ્રકારે રૂડી રીતિઓ અને વિધિએ આજ્ઞાનું સેવન કરીએ, અને કાંઈ પણ આજ્ઞા વિરાધીએ નહીં, વળી પ્રભુના હુકમમાં હાજર રહી ખીજતિ કરીએ તે સહેજે સ્વામીની મહેરબાની ફળે. ()
સાહેબ જાણે છો સહુ વાતે, શું કહીએ તુમ આગે?
સાહિબ સનસુખ અમે માગણની, વાત કારમી લાગે. સેવા. ૪ પાર્થ –સાહેબ તે કેવળજ્ઞાનવડે સર્વે જાણો છો કે જે સેવામાં હાજર છે તે પરમાનંદના કામી છે તે અમે તમારા આગળ શું કહીએ ? પણ સાહેબ સમુખ અમે માંગણ તરીકે કાંઈ માંગવારૂપ વાત કરીએ તે તે વાત અસહામણી લાગે માટે જાણીએ છીએ કે જે પ્રભુની અખંડ આના સેવશે તે અખંડ અચિન્ય ફળ પામશે. (૪).
સ્વામી કૃતારથ તો પણ તુમથી, આશ સહુકે રાખે;
નાથ વિના સેવકની ચિંતા, કેણ કરે વિષ્ણુ દાખે ! સેવા ૫
સ્પષ્ટાર્થ –શુભ ક્રિયાને સ્વામી તે શુભ ફળ પામે, અને શુદ્ધ સ્વભાવ પ્રવૃત્તિના સ્વામી શુદ્ધાત્મ સંપદા પામે એ નિશ્ચય છે પણ પ્રભુજી જેવી પરમ ધ્યાનની આશા તે સર્વે રાખે. મારા જેવા રંક પુરુષોને મોક્ષમાર્ગમાં પ્રેરવાવાળા નાથ વિના અમારી ચિંતા કે મિટાવે? એટલે અમારું
[ ૧૬૫ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કવિ શ્રી મોહનલાલજી લટકાળાકૃતશ્રી દસમા શીતળનાથ જિન સ્તવન–સાથે
લેખક–પં. શ્રી રામવિજયજી ગણિવર્ય શીતળ જિનવર સેવના સાહેબજી, શીતળ જિમ શશી બિંબ હે;
સનેહી મૂરતિ મારે મન વસી સાહેબજી. સા પુરિસા શું ગઠડી સાહેબજી-મેટો તે આલાલુંબ છે. સનેહી૧
ભાવાર્થ-હે શીતળ જિનપ્રભુ! આપની સેવા ચંદ્ર જેવી શીતળ છે, વળી હે પ્રભુ! આપની મૂર્તિ મારા મનમાં વસી છે. આવી સુંદર મૂર્તિવાળા પ્રભુની મારે મિત્રાચારી થઈ છે. તે મારે તે મોટામાં મોટો આધાર છે. ૧
વિશેષાર્થ:- શીતળનાથ પ્રભુ ! આપની સેવા ચંદ્રથી પણ શીતળ છે. તેમાં ચંદ્રનું બિંબ તે બાહ્ય ગરમી શાંત કરે છે અને પ્રભુની સેવા બાહ્ય અને અત્યંતર એમ બંને પ્રકારને તાપ દૂર કરવા સમર્થ છે. હે પ્રભુ ! તમારી મૂર્તિ મારા મનમાં વસી છે. આવા મહાપુરુષની અમારે મિત્રાચારી થઈ છે. આવા શીતળનાથ પ્રભુને મારે માટે આધાર છે.
ખીણ એક મુજને ન વિસરે સાહેબજી, તુમ ગુણ પરમ અનંત છે; દેવ અવરને શું કરું સાહેબજી, ભેટ થઇ ભગવંત છે. સનેહી૨
ભાવાર્થ – હે પ્રભુ! એક ક્ષણ માત્ર પણ તમે વિસરાતા નથી. વળી હે સાહેબજી! તમારામાં અનંતા ગુણ છે. હવે અવરદેવને શું કરું? અત્યારે હે ભગવંત! આપની મને ભેટ થઈ છે.
વિશેષાથ-જગતની અંદર સાચા પ્રેમનું આકર્ષણ એવું બલીષ્ટ છે કે-જેમના ઉપર પ્રેમ હોય તે વ્યક્તિ એક ક્ષણ પણ વિસરે નહિ. તેમનું જ ધ્યાન કર્યા કરે. વળી હે પ્રભુ! આપનામાં અનંત ગુણ ભરેલા છે. એવા પરમ પવિત્ર દેવને મૂકી બીજા હરિહરાદિ દેને શું કરું? હે સાહેબજી! મને આપનો સહવાસ થયે છે, સંગ થયો છે, હે સ્નેહી પ્રભુ! આપને સંગ પારસમણિના સ્પર્શ જે છે. પારસમણિના સ્પર્શથી લેઠું સુવર્ણ બની જાય છે તેમ આપના સંગથી ભૂખ મનુષ્ય સાચા જ્ઞાની બની શકે છે. તેમાં અદિતીય કારણ હોય તે આપની સેવાનું છે. ૨
ચિંતિત દેખાડ્યા વિના કેણ અમારી ચિંતા કરે? વળી અમારું ચિંતિત પ્રભુજી તમે જાણો છો પણ બાળકની પેઠે મારાથી બોલ્યા વિના ન રહેવાય તેથી કહું છું. (૫).
તુજ સેવા ફળ માગ્યો દેતાં, દેવપણે થાયે કાચો;
વિણ માંગ્યાં વંછિત ફળ આપે, તિણે દેવચંદ્રપદ સાચે. સેવા૦ .
સ્પષ્ટાર્થ-જેણે તમને સેવા તેનું ફળ તમે તેને માગ્યું આપે તે તમે સેવાના અર્થી અથવા રાગી કહેવાઓ તેથી તમારું દેવપણું કાચું ગણાય, પણ માગ્યા વિના વંછિત ફળ આપે છે તેથી તમારું દેવમાં ચંદ્રમાં સમાન પરમ દેવપદ સાચું જ છે. (૬)
૧૬૬ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શીતલનાથ જિન સ્તવન-સાથે.
તુમે છો મુગુટ વિહું લોકના સાહેબજી, હુ તુમ પગની ખેહ હ સનેહી તમે છો સઘન તુ મેહલે સાહેબજી, હું પાશ્ચમ દિશી 2હ છે. સનેહી-
ભાવાર્થ – હે પ્રભુ! આપ ત્રણ જગતના મુકુટરૂ૫ છો. હે પ્રભુ! હું આપના પગની રજ સમાન છું. હે ધમરનેહી ! આપ તે પ્રબલ વર્ષાઋતુના મેઘ સમાન છો અને હું પશ્ચિમ દિશાના હિમ સમાન છું.
વિશેષાર્થ – હે પ્રભુ ! આપ સ્વર્ગ, મૃત્યુ અને પાતાલરૂપ જગતના મુકુટ સમાન છો-શિરોમણિ છે, ત્રણે જગતના નાથ છો. હું આપના પગની રજ સમાન છું. વળી તે સ્નેહી પ્રભુ ! આપ તે પ્રબલ નિરિદ્ર જલ પૂછું મેઘ સમાન છે અને હું પશ્ચિમ દિશાના હિમ સમાન છું. ઉપનય એવો છે કેપ્રભુને પ્રબલ મેધની ઉપમા છાજે છે. જેમ મેઘ વરસી આખા જગતને ધાન્ય પૂરું પાડે છે, સુકાળ કરે છે, જગતને સંતોષ આપે છે અને હું હિમ સમાન છું એટલે મેઘરાજથી જે ધાન્ય પાકીને તૈયાર થયું હોય પરંતુ પાક ઉતર્યો ન હોય એટલામાં હિમ પડે તે સારામાં સારા પાકને ઘણું નુકસાન કરે. પડતી-ઉતરતી ઉપમા મારા માટે છે અને સર્વોત્તમ ઉપમા પ્રભુ આપને છાજે છે. 8 નિરાગી પ્રભુ રીઝવું સાહેબજી, તે ગુણ નહિ મુજ માંહિ હે સનેહી ગુરુ ગુરુતા સાહમું જુએ સાહેબજી, ગુસ્તા તે મૂકે નાહી હો. સનેહી ૪
ભાવાર્થ-હવે નીરાગી પ્રભુને પ્રસન્ન કરું એવો ગુણ મારામાં નથી. હે સનેહી પ્રભુ! આપ ગુરુ છે. તેથી ગુરતા સામું જ દેખે, પરંતુ કદાપિ કાલે ગુતાને છેડે નહિ.
વિશેષાર્થ–પ્રભુ રાગ વિનાના છે-એવા નિરાગી પ્રભુને રીઝવવા હેય-પ્રસન્ન કરવા હોય–ત એમને પણ પ્રશસ્ત રાગવાળા બનાવવા જોઈએ. એટલે નિરાગીપણું અને પ્રસન્નપણે પરસ્પર વિરોધી છે-તેમાં પણ અપૂર્વકળા છે. આવડત હોય તે અશક્ય વસ્તુને શક્ય બનાવી શકાય છે, પરંતુ મારામાં એ ગુણ કે કળા (ચતુરાઈ) નથી. ભલે મારામાં ગુણ કે ચતુરાઈ ન હેય-તે પણ પ્રભુ મોટાઈને ધારણ કરનારા છે-તેથી મારા જેવા નિર્ગુણી ઉપર પણ કરણ કરી ગુરૂતા દર્શાવી પરોપકારરૂપ કાર્ય કરે જ છે. એટલે મેટાઈને છાજતી-ગુણની કળાને વિસરતા નથી. ૪
મહેટા સેતી બરોબરી સાહેબજી, સેવકને કિણ વિધિ થાય સનેહી?
આસંગે કેમ કીજીએ સાહેબજી, તિહાં રહ્યા આલુંભાય છે. સનેહી. ૫
ભાવાર્થ-મોટાની સાથે બરાબરી થઈ શકે જ નહિ, તે હવે એમને સંગ અથવા ને કેવી રીતે કરવો ? તે પણ પ્રભુ! સિદ્ધિસ્થાનમાં છે, તે છતાં તેમને સંગ કરવા મારું મનડું લેભાય છે.
વિશેષાર્થ –પ્રથમ તે મોટાની સાથે બરાબરી થઈ શકે નહિ. જ્યારે બબરી ન થાય ત્યારે સરખાની સાથે સરખાઈ કેવી રીતે મેળવવી? અને સરખાઈ ન મેળવાય તે કાર્ય પણ કરવું ઘણું મુશ્કેલ થઈ પડે. એવા વાતાવરણમાં હવે અમારે સરખાની સાથે સરખે મેળ કયા હિસાબે કરો? મતિ પણ મુંઝાય છે? ક્યાં પગલાં ભરી લાંબો માર્ગ કાપવો ? મૂંઝવણ ઘણું શિર ઉપર પડી. તે છતાં પણ સાહસિક એવું અમારું મનડું તમારી સાથે મેળ મેળવવાને માટે લેભાય છે–ખેંચાય છે–આકર્ષાય છે. ૫
જગગુરુ કરુણા કીજીએ સાહેબજી, ન લખે આભાર વિચાર, સનેહી મુજને રાજ નિવાજ સાહેબજી, તે કુણ વારણહાર છે. સનેહી. ૬
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
URURRYRF TYF FRRRRRRRRR URURURUKU ‘ શ્રી શત્રુંજયલઘુપ નું ભાષાંતર
RROR UR URBRRRRRRRRRRRRRRRRRR ( લેખકઃ—હીરાચંદ્ર સ્વરૂપચંદ સુખડીયા )
હું ભવ્ય જીવે ! અયમત્તા ( અતિમુક્ત) કેવળીએ નારદમુનિ પાસે શ્રી શત્રુંજય તીર્થનું મહાત્મ્ય કહ્યું છે તે હું તમારી પાસે કહું છું, તેને તમે ભાવપૂર્વક સાંભળે. (૧)
શત્રુ'જય પર્વત ઉપર શ્રી પુંડરીક ગણુધર પાંચ કરોડ મુનિની સાથે સિદ્ધિપદને વર્યાં છે તેથી તે * પુંડરીકરિ ′ કહેવાય છે. ( ૨ )
નમિ–વિનમિ બે વિદ્યાધર રાજાએ એ કરાડ સાધુ સધાતે ( ફાગણુ શુદી દસમે ) ત્યાં સિદ્ધિપદને પામ્યા છે તેમજ દ્રાવિડ અને વાલીખિલ દશ કરોડ મુનિની સ'ગાતે ( કાર્તિક શુદી પુનમે ) મેક્ષે ગયા છે—નિવૃત થયા છે. ( ૭ )
( કૃષ્ણપુત્ર ) શાંખ અને પ્રદ્યુમ્ન વગેરે સાડાઆઠ કરોડ કુમારા (ફાગણ શુદી તેરસે ભાડવા ડુંગરે ) સિદ્ધિપદને વર્યાં છે તેમજ પાંચ પાંડવે ( વીસ કરાડ મુનિ સાથે આસે। શુદી ૧૫ ) સિદ્ધિપદને અને નારદમુનિ ( એકાણું લાખ મુનિ સાથે ) સિદ્ધિપદને પામ્યા છે. ( ૪ )
થાવચાપુત્ર ( એક હજાર સાથે ) શુક પરિત્રાજક મુનિ ( એક હજાર સાથે ) સેલગમુનિ ( પાંચસે મુનિવર સાથે) દશરથ રાજાના પુત્ર ભરત અને રામચંદ્ર ( ત્રણુ કરાડ મુનિવરો સાથે ) શત્રુંજય પર્યંત ઉપર સિદ્ધિપદને પામ્યા છે તેમને હું વંદન કરું છું. ( ૫ )
ભાવા—હે પ્રભુ ! હે જગદ્ગુરુ ! અમારા ઉપર કરુણા કરે. વળી આપના ઉપકારના લેખ વિચાર સાથે લખતાં પાર પામી શકે તેવા નથી. હે પ્રભુ! આપ મને પેાતાને કરી રાખશેા, એ કાર્ય કરતા કાઈ અટકાવનાર નથી...
જગત
વિશેષા—હૈ ત્રણ જગતના ગુરુ! અમારા ઉપર ભાવદયા વર્તાવ. આપતુ' વિશેષણુ કૃપાનિધિતું છે’’ તેને સાર્થક કરી, મારા જેવા સેવક ઉપર કૃપાદ્રષ્ટિ નહિ કરે તે! ઉપર કહેલુ' વિશેષગુ ફક્ત નામરૂપ કહેવાશે, પરન્તુ સાર્થક નામવાળુ નહિ કહેવાય. વળી આપે તીથ પ્રવર્તાવી એટલે બધા ઉપકાર કર્યાં છે કે અનેક જીવને ધમ પમાડી મેક્ષનગરીમાં પડેોંચાડ્યા છે. એવા વિચારના લેખ લખીએ તેા પાર આવે તેમ નથી. એટલે આપ પરમ ઉપકારી છે. વળી હે પ્રભુ! મારું' પાલન કરા, રક્ષણ કરશે. આવા ઉપકૃત કાર્યમાં આપને કાઈ અટકાવી શકે તેમ નથી.
આલગ અનુભવ ભાવથી સાહેબ, જાણા જાણ સુજાણ હે;
સનેહી માહન કહે કવિ રૂપના સાહેબજી, જિનજી જીવનપ્રાણ હૈા સનેહી ૭ ભાવા—હું પ્રભુ ! આપ સર્વજ્ઞ હેતે છતે અનુભવ જ્ઞાનથી અમારી અર્જી, અમારી વિનંતી, અમારી ભાવભરેલી સેવા સ` જાણેા છે. આપ જાગુ પુરુષામાં પણ ‘‘ સુજાણ ’” એટલે સ‘પૂછ્યું જાણકાર છે. ક્રાઇ વસ્તુ આપથી અજાણી નથી. હવે ઉપસંહાર કરતા આ સ્તવનના રચિયતા કવિ નરરત્ન મેાહનવિજયજી મહારાજ સ્વયમેત્ર પાતાના મુખથી કહે છે કે-દસમા શ્રી શીતળનાથ ભગવાન મારા જીવનમાં પ્રાણભૂત છે. મારું સમ્યગ્ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રરૂપ ભાવ જીવન ટકાવી રાખનાર છે. છ
[ ૧૮ ]@
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શત્રુંજય લઘુકલ્પનું ભાષાંતર
૧૬૯
બીજા પણ રાષભાદિક વિશાળ વંશથી ઉત્પન્ન થયેલા અને જેમણે મોહને ખમાવ્યો છે એવા અસંખ્યાતા જે જે મુનિઓ શત્રુંજય ઉપર સિદ્ધિ પદને પામ્યા છે, તેમને હે ભકબજી! તમે નમઃ સ્કાર કરે. (૬)
આ શત્રુંજય પર્વતને (પહેલા આરામાં) મૂળમાં વિસ્તાર પચાસ યોજન, શિખરતળે વિસ્તાર દશ યોજન અને ઊંચાઈ આઠ જન હતી. (૭)
ઉગ્ર તપશ્ચર્યા અને શુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય અન્ય તીર્થોમાં કરવાથી જે ફળ મળે છે તેટલું ફળ અ૫ પ્રયત્ન માત્રથી શત્રુંજય તીર્થમાં રહેવાથી ઉપાર્જન થાય છે. (૮)
અન્ય તીર્થમાં એક કરોડ મનુષ્યોને મનવાંછિત ભોજન આપવાથી જે પુણ્ય ઉપાર્જન થાય છે તેટલું પુરય શ્રી શત્રુંજય તીર્થ ઉપર એક ઉપવાસ કરવાથી થાય છે. (૯)
આ પુંડરીકગિરિને વાંદવાથી જે કોઈ નામમાત્ર તીર્થ સ્વર્ગલેકમાં, પતાલલોકમાં અને મૃત્યુ લેકમાં છે તે સર્વ તીર્થ દીઠાનું (તેની યાત્રા કરવાનું) ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. (૧૦)
શત્રુંજય પર્વતની સન્મુખ જતાં રસ્તામાં સંધને પડિલાભતાં અને મુનિની ભક્તિ કરતાં સામાન્યપણે મળી શકે તેના કરતાં શત્રુંજય પર્વત નહિ દેખાતે હોય તે કરોડગણું અને દેખાતો હોય તો અનંતગણું ફળ મળે છે. (૧૧).
જે જે તીર્થે કેવળજ્ઞાની ભગવંતે નિર્વાણ પદને પામ્યા છે તે સર્વ તીર્થની વંદના એક પુંડરીક ગિરિને વંદના કરવાથી થાય છે. (૧૨)
અષ્ટાપદ (ઋષભદેવની નિર્વાણભૂમિ), સમેતશિખર (વીશ તીર્થકરોની નિર્વાણભૂમિ), પાવાપુરી ( વીર ભગવાનની નિર્વાણભૂમિ ), ચંપાપુરી (વાસુપૂજમવામીની નિર્વાણભૂમિ) અને ઉજજયંત ( ગિરનાર ) (નેમનાથ ભગવાનની નિર્વાણભૂમિ) એ સર્વ તીર્થને વંદના કરવાથી જે ફળ થાય છે તેના કરતાં પુરી ગિરિને વંદન કરતાં સેગણું ફળ થાય છે. (૧૩)
(અન્ય તીર્થે જે ફળ મળે તેના કરતાં) શ્રી શત્રુંજય પર્વત ઉપર પૂજા કરવાથી એકગણું પુણ્ય, પ્રતિમા પધરાવવાથી સે ગણું, જિનપ્રાસાદ કરાવવાથી હજારગણું અને તે તીર્થનું પાલન-રક્ષણ કરવાથી અનંતગણું પુણ્ય થાય છે. (૧૪)
શત્રુંજય પર્વત ઉપર પ્રતિમા ભરાવે અને ઐય બનાવે તે ભરતક્ષેત્રનું (ચક્રવતીંપણે ) રાજ્ય ભોગવીને ઉપસર્ગ રહિત સ્વર્ગમતિને પ્રાપ્ત કરે. (૧૫)
ફળની આશા રાખીને, ત્રિકરણ યોગે શુદ્ધ થઈને, શત્રુંજય તીર્થનું સ્મરણ કરતો જે નવકારશી, પિરસી, પુરિમ, એકાસણું, આંબેલ અથવા ઉપવાસ કરે છે તેમને અનુક્રમે છઠ્ઠ, અક્રમ, ચાર ઉપવાસ, પાંચ ઉપવાસ, પંદર ઉપવાસ અને માસક્ષમણનું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. (૧૬-૧૭)
જે (ભવ્યાત્મા) એવિહાર છઠ્ઠ કરીને સાત યાત્રા કરે છે તે ત્રીજે ભવે મોક્ષ ગતિને પ્રાપ્ત કરે છે. (૧૮)
આજે પણ લોકોમાં દેખાય છે કે જે પ્રાણી ભાત-પાણીને ત્યાગ કરી પુંડરીકગિરિ પર્વત ઉપર અનશન વ્રત કરે છે તે સદાચાર રહિત હોય તે પણ સુખેથી સ્વર્ગમાં જાય છે. (૧૯)
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે સોનેરી સુવાકર્યો
છે
શ્રી વીતરાગ પરમાત્માનું દર્શન એ મોક્ષનો ભવ્ય દરવાજો છે.
શ્રી જિનશાસનની સેવાથી મેં જે પુય ઉપાર્જિત કર્યું હોય તેના ફળરૂપે શ્રી જિનશાસનની સેવા જ મને ભવ પ્રાપ્ત થાઓ.
શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સર્વ સાધુઓને નમસ્કાર હે.
શ્રી પંચ પરમેષિને કરેલે નમસ્કાર સર્વ પાપનો નાશ કરનાર છે તથા સર્વ મંગળામાં પ્રથમ મંગળ છે.
ગાડિક મંત્ર જેમ સપ વિષને તેમ શ્રી નવકાર મંત્ર સમસ્ત વિષને નાશ કરે છે. શ્રી નવકાર એ સારની પિટલી, રત્નની પેટી અને ઇષ્ટને સમાગમ છે.
અંતકાળે જેણે શ્રી નવકારને યાદ કર્યો તેણે સકળ સુખને આમંત્રણ કર્યું છે અને સકળ દુખને હંમેશ માટે તિલાંજલિ આપી છે.
આ નવકારના પ્રભાવથી વ્યાધિ, જલ, અમિ, તકર, સિંહ, હાથી, સંગ્રામ અને સર્પ આદિના ભયે નાશ પામે છે.
ચિત્તથી ચિત્તવેલું, વચનથી પ્રાર્થેલું અને કાયાથી પ્રારંભેલું કાર્ય ત્યાં સુધી જ થતું નથી કે જ્યાંસુધી શ્રીનવકારને મરવામાં આવ્યો નથી.
જે ભાવથી એક લાખ નવકાર ગણે છે તથા વિધિપૂર્વક શ્રી જિનેશ્વરદેવને પૂજે છે તે આત્મા અવશ્ય તીર્થંકરનામગોત્ર બાંધે છે.
સં. અચ્છાબાબા છત્ર, ધ્વજા, પતાકા, ચામર, કળશ અને થાળનું દાન શત્રુ જય પર્વત ઉપર કરવાથી વિદ્યાધર અને રથને મૂકવાથી ચક્રવત થાય છે. (૨૦)
દસ, વસ, ત્રાસ, ચાળીસ અને પચાસ પુષ્પમાળના દાનથી-એટલી માળા ચડાવવાથી–અનુક્રમે ચોથ, છ. અટ્ટમ, દશમ અને દુવાલસ( એક, બે, ત્રણ, ચાર અને પાંચ ઉપવાસ )નું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. (૨૧) - શત્રુ જય (તીર્થ ) ઉપર (કૃષ્ણુગુરુ) વગેરેને ઉત્તમ ધૂપ કરવાથી પંદર ઉપવાસનું, કપુરને ધૂપ કરવાથી માસક્ષમણુનું અને સાધુને પડિલાભતાં અનેક માસક્ષમણનું ફળ મળે છે. (૨૨)
શત્રુંજય ઉપર માત્ર પૂજા અને હવણ કરવાથી જે ફળ મળે છે તે ફળ અન્ય તીર્થોમાં સુવર્ણ, ભૂમિ અને આભૂષણોનું દાન કરવાથી પણ મળતું નથી. (૨)
જે પ્રાણી શત્રુંજય તીર્થનું મનમાં ધ્યાન ધરે છે તેના અટવી, ચેર, સિંહ, સમુદ્ર, દારિદ્ર, રોગ, શત્રુ અને અગ્નિના ભયો અવિધ્રપણે નાશ પામે છે. (૨૪)
સારાવળી પન્નામાં મૃતધર મહારાજાએ જે ગાથાઓ ઉધરેલી છે, તેને જે સાંભળે, ભણે અને તેના ગુણનું સ્મરણ કરે તે શત્રુંજયની જાત્રાનું ફળ મેળવે છે. (૨૫)
© ૧૯૦ ]©
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેનેરી સુવાકયો
૧૭૧
આટલું તો જરૂર વાંચે ૧. સાતે વ્યસનને ત્યાગ કરજે પણ દાન દેવાના વ્યસનને કદી છોડશે નહિ. ૨. બધાને લેભ છોડજો પણ ધર્મના લેભી તે જરૂર બનજે. 8. કેઈથી ડરશો નહિ પણ અપકૃત્યથી તે જરૂર કરતા રહેજે. ૪. પારકી વસ્તુ છીનવી લેવાની દુષ્ટ ભાવના થાય ત્યારે પાંગળા બનવાનું પસંદ કરજો.
૫. વિકાર દૃષ્ટિથી રૂપરંગને નિહાળવામાં જ રાત અને દિન રક્ત રહેનારી ચક્ષુને પ્રાપ્ત કરતા અંધારે વધુ હિતકર છે, એમ માનજે,
૬. બધી વાતે સંતેથી બનજો પરંતુ અન્યના ગુણ ગ્રહણ કરવામાં તે સદા અસતેજી રહેજે. ૭. કેઈનું ભલું ન થાય તેને વધે નહિ પણ બૂરુ તે કોઈનું કરશે જ નહિ. ૮. ધર્મ થાય એટલે કરજે પરંતુ તે કરનારાઓના માર્ગમાં અંતરાયરૂપ કાંટા તે કદી નાંખશે નહિ.
૯. કેઈન ગુણાનુવાદ કરવાનું ન બને તે ભલે પરતુ કાઈના અવર્ણવાદ ( નિંદા ) તે કદી બેલશો નહિ
૧૦. દેવ, ગુરુ અને ધર્મની ભક્તિ થાય એટલી કરો પરંતુ તેમની કમભકિત (અવગણના ) કરવાની મૂર્ખાઈ કદી કરશે નહિ.
સં. અછાબામા. સમતા એક અણમેલ રત્ન ! લે રે લે લે કોઈ ઉમદા રતન, જે કોઈ લહે તેનાં જીવન ધન્ય મહાવીર પ્રભુના છે સત્ય વચન, જીવનમાં છે તેને ધન્ય ધન્ય. હે રે લે કાઈ ઉપર કયારે કરશેમાં રેષ, અન્ય નિમિત્ત ભલે સ્વજ દોષ; કર્યા કરમા તે ભોગવવા સહી, ભોગવ્યા વિણ તે છૂટકે જ નહિ. હો રે લ૦ કોઈ નિમિત્ત પર કરજો મા રોષ, નિમિત્ત બિચારું છે. છેક નિર્દોષ; આવે ટપાલ જેમાં ક્રેડની ખટ, તેમાં ટપાલી વાંક નહિ નાનો કે મોટ, હે રે લ૦ તારા કર્મોની છે એ તે હાકાણુ, રખે ટપાલીન ગુહને તું જાણ; કાનમાહે ખીલા ને પગ રાંધે ખીર, સંગમ પીડા કરે વીરને ગંભીર. ૨ લે દુષ્ટ ગોવાળ દે દુઃખ અપાર, પ્રભુ માને સૌને માટે આભાર; અન્યના દોષ પ્રભુ દેખે નહિ, પૂર્વ કરમ ફલ પેખે નહિં. હે રે લો. તેથી સમભાવે રહે ત્રિકાળ, સમતા છે મુક્તિને માગ શ્રીકાર; માટે અન્ય દેશ પ્રભુ દેખો નહિ, પૂર્વ કરમ ફળ એ તે સહી. બે રે લ૦ દેખો સ્વકીય દોષ અન્યના ગુણ, આત્મ કલ્યાણકર એ છે સગુણ; દુઃખ સુખોમાં સમતા ધરો, કર્મના ફળ સુખ દુખ લહે. હો રે લેવ સમભાવે સુખ દુખ સહતા રહો, સહી અનંત સુખ સત્વર વરે; સમતા જિનશાસનનું સાચું રતન, બાબાજીને ખાસ દેજો ભગવન, જે ૨ લે.
સં, માબાબા.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છેનીતિનું ફલ. ,
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
(લેખક–મુનિરાજશ્રી મહાપ્રભવિજ્યજી.) પૂરાણ એક બે હજારની જન સંખ્યાવાળા નાનકડા ગામમાં ૧૮ વર્ણ વસતી હતી. તેમાં એક જ શેઠની દુકાન કે જેમાં પરચુરણું તેલ–ગોળ-મીઠું-મરચું આદિ વસ્તુઓ મળે. સારાએ ગામના લોકોને પરચુરણ વસ્તુઓની ખરીદી માટે આ એક જ દુકાન હોવાથી સાંજના ટાઈમે ત્યાં મોટી ભીડ જામતી હતી. તે ગામમાં બીજા એક શેઠ મરચા-મીઠાદિને કોથળા ફેરવી પિતાની આજીવિકા ચલાવતા હતા, પણ છળ-કપટ-અન્યાયને તે શેઠ શેઠાણી જાણતા નહિ. તે દંપતીને ઝાઝે લેભ કે ભેગવિલાસનો મોહ ન હો, ન્યાયનીતિથી જ ગુજરાન ચલાવતા. તેમને એક પુત્ર હતા. બે વર્ષને પુત્ર થતા પિતાએ પરલેકે પ્રયાણ કર્યું. શેઠાણી (માતા) નિરાધાર બની.
નિરાધાર શેઠાણીના માથે બે જણના ગુજરાનો બોજો આવી પડ્યો. લેકેની મહેનત-મજૂરી અને ધંટી ખેંચી શેઠાણી મહામુશીબતે નિર્વાહ ચલાવતા હતા. એ રીતે સમય જતાં પુત્ર ૮ વર્ષને થયો. તેને ગામમાં પેલા શેઠની દુકાને તેલ લેવા મોકલ્યો. એક આનો આપી કહ્યું કે-“ ત્રણ પૈસાનું તેલ લાવજે અને એક પૈસે પાછો લાવજે.” છોકરે દુકાને ગયો, તેલ લીધું, શેઠને આનો આપે, શેઠે એક પૈસે પાછો આપે. છોકરે પૈસા લઈ ઘેર આવ્યો, માતાના હાથમાં પૈસે આપો. માએ લઈ તે પેટીમાં મૂકયો. સવારે ઉઠી કામવશાત પેલા પૈસાને જોતા તે ગીની દેખાઈ. શેઠાણી એકદમ ચમકયા. બાળકને લઈ શેઠની દુકાને પહોંચ્યા.
શેઠાણી દુકાન આગળ પહોંચી. શેઠને કહે છે કે-ભાઈ, તમારું કામ છે. શેઠ ગઈકાલની રાતની ગીનીની ગરબડથી કંટાળી ગએલા હતા, તે એકદમ તાડુકયા દે– તમારા જેવા અત્યારના પહોરમાં કયાંથી અથડાય છે ?” શેઠાણીએ કહ્યું, “ભાઈ ! ભલે અમે ગરીબ છીએ. અમારા ફાટ્યાતુટ્યા કપડાં અને મેલાઘેલા શરીર દેખી તમે કલ્પના ના કરશે કે અમે તમારી પાસે કંઈ લેવા આવ્યા છીએ. ફક્ત આ તમારી ગીની લે અને એક પૈસે મને આપે.' શેઠ વિચારમાં પડ્યા કે ગીની આપી પૈસો લેનાર આ બાઈ ગાંડી તે નહિ હોય ને ? શેઠાણીને આજુબાજુની બધી વાત પૂછી. શેઠાણીએ વિગતવાર જણાવ્યું.
હકીકત સાંભળતા શેઠે શેઠાણના કરેલા તિરસ્કારથી પિતાને ઘણું જ માઠું લાગ્યું અને આંખમાં આંસુ લાવી હાથ જોડી કહેવા લાગ્યા, “ મારા જેવા અજ્ઞાનીને અપરાધ માફ કરે. અને આજથી આ રંકનું ઘર પાવન કરે, તમે મારા ધર્મના બેન છો અને તમારા પુણ્યપસાથે અમારે એકંદર સુખશાંતિ છે. તમારા આવવાથી અમારે કંઈ ઘટવાનું નથી પણ ઉલટું વધવાનું છે; માટે આટલી મારી માંગણું જરૂર સ્વીકારે.” અત્યાગ્રહ થવાથી શેઠાણી આવ્યા. શેઠના કુટુંબને ધર્મમાર્ગે ચઢાવ્યું. આ શેઠાણીના પુત્રને શેઠે ભણાવી ઘણે કુશળ બનાવી પિતાની દુકાનમાં ભાગીદાર બનાવ્યું. આ નીતિનું ફલ. આ કથાનકથી નીતિનું સુંદર પરિણામ સમજી નીતિને દરેકે પિતાના જીવનમાં ઉતારવા અવશ્ય પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
[ ૧૭ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ-કોશલ્ય
בהבהבהבהב
UR
USUELELEYS
תכתבתכתבתב
(લેખક–સ્વ. માકિતક)
een ziel alg --Best out of little. નજીવી બાબતમાંથી લાભ તારવે-એ મુશ્કેલ છતાં હિતકારક છે. આ ઘણી અગત્યની બાબત છે. ઘણી વખત આપણે નાનામાં નાનો લાભ લઈને સંતોષ પકડીએ છીએ. તેમ ન થવું જોઈએ, પણ નાની વાત ગણવી કેને ? તે બાબતમાં મતભેદ થ સંભવિત છે. આપણે ઘણી વખત બાબતને, વસ્તુઓને કે કાર્યને અગત્ય આપીએ છીએ, પણ વસ્તુતઃ ત્યાં જ ભૂલ
આપણા કામને કે બાબતને ઘણુ વખત અગત્યની ગણીએ છીએ છીએ, અને બીજાનાં કાર્યને અથવા બાબતને એટલી અગત્ય આપતા નથી; એ ખોટી વાત છે. એ પ્રસંગે માણસની કિંમત થાય છે, એટલે માણસે કઈ પણ કાર્યને નજીવું ગણવું ન જોઈએ. અક્કલવાન માણસ હોય તે નજીવી દેખાતી બાબતમાંથી પણ લાભ મેળવી શકે એટલે અક્કલની કિંમત બાબત ઉપર કે કાર્ય ૫ર નથી થતી. તેમાંથી લાભ કેમ અને કેટલે મેળવે તેનું મૂલ્ય થઈ જાય છે. જ્યારે અક્કલવાન માણસ લાભ મેળવી શકે છે ત્યારે ધર્મીષ્ટ માણસ તે ઘણો લાભ મેળવી શકે છે. એટલે વસ્તુતઃ એની નજરે કઈ બાબત કે કાર્ય નજીવું હેય જ નહિ,
નજીવા દેખાતા કાર્યમાંથી લાભ તારવવો એ અકકલને અને આવડતને નમૂને પૂરો પાડે છે. તેટલા માટે નજીવા દેખાતા કાર્યમાંથી લાભ તારવે એ આવડતનું કામ છે અને અક્કલનું કામ છે. ' નછવામાંથી શું લાભ મેળવી શકાય ? એ સવાલ જરા અટપટો હાઈ ખુલાસો માંગે એ જરૂરી છે એટલે નજીવોને નજીવું કાર્ય કે ક્રિયા માનવી નહિ. અને પોતાની ગરીબાઈ હોય તો તેથી ગભરાવું નહિ. માણસને પ્રથમ ફરજ પિતાની જાત તરફ છે. કેટલાક તેમાં પાછા પડે અને નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિએ મોટા કામ કરે છે. એમાં એનું ડહાપણુ જ કામ આવે છે. એમાં આંતરવૃત્તિ જ જોવાનો છે અને કોઈ કાર્ય ને નજીવું ગણવું નહિ. એમાં જ આનંદ રહેલું છે. અને કાર્ય કે બાબતને સાચો ન્યાય થાય છે.
ધમષ્ટનું એટલા માટે એ લક્ષણ બતાવવામાં આવ્યું છે કે નજીવામાં નજીવી લાગે તેમાંથી પણ લાભ જ મેળવે અને બીજાને લાભ કરે અને આવી વૃત્તિ તે ખાસ કેળવવી જોઈએ એમ આપણને લાગ્યા વગર રહે તેમ નથી અને કોઈ બાબત તે નજીવી છે અથવા કોઈ કાર્ય નજીવું છે, એમ સુજ્ઞ માણસે ધારવું જ નહિ. અને બને તેટલે દરેક ક્રિયાને લાભ મેળવવા એ સાદું સૂત્ર છે, છતાં શાસ્ત્રકારના વચને રહસ્યમય છે અને વિચારમાં નાંખી દે એવી એ પવિત્ર ક્રિયા છે એમાંથી લાભ તારવતાં આવ તે જ એની કિંમત છે. અને સુજ્ઞ ધર્મીષ્ટ માણસ હોય એને એ આવડત હોય છે. સુજ્ઞ પ્રાણી તેટલા માટે બાહ્ય લાભ કરતાં કર્તવ્ય તરફ નજર રાખે.
It is hard to make the best of a little but it pays to do so.
Thoughts of the Great.
[ ૧૭૩ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર
જ્ઞાનમંદિરનું ઉદ્દઘાટન. અદ્યતન ઢબથી પિણ લાખના ખર્ચે કપડવંજ શહેરમાં શેઠશ્રી વાડીલાલ મનસુખભાઈએ પિતાના ખર્ચે બંધાવેલ શ્રી અભયદેવસૂરીશ્વરજી જ્ઞાનમંદિરનું ઉદ્દઘાટન અઠ્ઠાઈ મહેત્સવ સાથે પાટણવાળા શેઠશ્રી ભેગીલાલ લહેરચંદના વરદ હસ્તે ગયા વૈશાક સુદ ૫ ના રોજ થયું હતું. સાથે પાંચ છોડનું ઉજમણું પણ કરવામાં આવ્યું હતું. તે પ્રસંગે શ્રી સિદ્ધચક્રજીનું મહાપૂજન પણ કરવામાં આવ્યું હતું. વૈશાક વદ ૫ ના રોજ પબ્લીક ટ્રસ્ટએકટ માટે વિજય મેળવનાર વેજલપુર જેન સંઘના વહીવટ કરનાર શેઠશ્રી રતિલાલ પાનાચંદ ગાંધીને ત્યાંના જૈન સંઘ તરફથી માનપત્ર આપવામાં આવ્યું હતું. મહેસવા દરમ્યાન આચાર્ય શ્રી માણેકસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ, પૂજ્ય આગમપ્રભાકર પૂણ્યવિજયજી મહારાજ તથા પૂ. લબ્ધિસાગરજી આદિ ઠાણાઓના દર્શનનો લાભ પણ તે વખતે મળ્યો હતો.
જાહેર પ્રવચન
લાલબાગ ભૂલેશ્વર મુંબઈ જૈન ઉપાશ્રયમાં આચાર્ય શ્રી વિજયસમુદ્રસૂરીશ્વરજીના અધ્યક્ષપણા નીચે આપણું કર્તવ્ય એ વિષય ઉપર તા. ૨૩-૫-૫૪ ના રોજ પ્રવચન રાખવામાં આવ્યું હતું. પ્રથમ શ્રી આત્માનંદ જૈન સભાના સેક્રેટરીએ જૈન સમાજને આગળ વધવું હોય તે સંગઠ્ઠનની જરૂર ઉપર, ત્યારબાદ પંન્યાસજી વિકાસવિજયજી મહારાજે ધર્મના બે પ્રકાર ઉપર, મુનિ શ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજે ધર્મમાં ઘણું ભેદે થયેલા છે અને આપણું કર્તવ્ય ભૂલી ગયા છીએ તે ઉપર, મુનિ શ્રી જયવિજયજીએ આપણે આપણું કર્તવ્યથી પાછા હઠવું ન જોઈએ તે ઉપર, મુનિ શ્રીઈદ્રવિજયજીએ ઉદ્યમ, સાહસ, બુદ્ધિબળ વગેરેને આચરણમાં મૂકવા ઉપર, દીલ્હીવાળા લાલા જ્ઞાનચંદજી ન્યાયાધીશે આપણા યુવક-યુવતીઓને હિંદી જ્ઞાન આપવા માટે, ધાર્મિક સંગીતનું પદ્ધતિસર જ્ઞાન આપવા ઉપર વિવેચને કર્યા હતા. છેવટે અધ્યક્ષસ્થાનેથી શ્રી આચાર્ય મહારાજે આપણે આપણું કર્તવ્ય સમજવા અને તેથી જગતને પણ વિકાસ છે, તેમજ પરમાત્માની પૂજા, વ્યાખ્યાનશ્રવણ, દાન દેવું, દુઃખીઓને ઉદ્ધાર કર વગેરે કર્તવ્યો સમજાવ્યા હતા.
આ સભાને ૫૮મે વાર્ષિક મહત્સવ-(બેસતું ૫૦ મું વર્ષ) જેઠ સુદી ૨ બુધવાર તા. ૨-૬-૧૯૫૪ ના રોજ આ સભાને ૫૮મે વાર્ષિક મહેત્યવા પવિત્ર શ્રી તાલધ્વજગિરિ (તળાજા) તીર્થે ઉજવવામાં આવ્યો હતો. ભાવનગરથી ઘણું સભાસદોએ ભાગ લીધે હતિ. પ્રથમ સવારના ડુંગર પર દેવાધિદેવ શ્રી સુમતિનાથ ભગવાનના મંદિરમાં શ્રી નવાણું પ્રકારી પૂજા વાજિંત્રો અને પૂજ્ય મુનિ મહારાજની હાજરીમાં આહાદપૂર્વક ભણાવવામાં આવી હતી. અંગરચના પણ કરવામાં આવી હતી. બે વાગે સ્વામીવાસમાં સોએ ભાગ લીધો હતો. એ રીતે તીર્થયાત્રા દેવગુરુભકિતને લાભ સૌએ લીધું હતું. આ સભાનું અને સભાસદોનું સદ્ભાગ્ય છે કે દર વર્ષે તીર્થયાત્રા દેવગુરુભકિતનો લાભ મળ્યા કરે છે.
{ ૧૭૪ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વીકાર સમાલોચના
કલકત્તામાર્ગદર્શન–નામની એક લઘુ પુસ્તિકા શ્રી કે. ટાલાલની કંપની તરફથી પ્રકાશન થયેલ છે. કલકત્તા શહેરની પ્રાચીન. અર્વાચીન માહિતિઓ આ લઘુ પુસ્તિકામાં આપેલી છે અને તે સમાજોપયોગી હોવાથી બહારગામથી કલકત્તા આવનારા મનુષ્યને એ ભોમિયા સમાન છે. સાથે શ્રી પવિત્ર સમેતશિખર-તીર્થ અને તેની પંચતીર્થીનું વર્ણન જે સંક્ષિપ્તમાં આપેલું છે તે યાત્રિકો માટે ઘણું ઉપયોગી થઈ પડે તેવું છે.
શિવપુરીનાં સ્મરણે–લેખક-મૂળજીભાઈ પી. શાહ. પ્રાતઃસ્મરણીય આચાર્ય ભગવાન શ્રી વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજને ત્યાં સ્વર્ગવાસ થયેલ હોવાથી ત્યાં પૂજ્ય ગુરુદેવના વિદ્વાન શિષ્ય પૂજ્ય શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજના સુપ્રવચન અને અપૂર્વ ગુરુભક્તિ નિમિત્તે એક સમાધિમંદિર થયેલ છે. તેની પાછળ ૩૧ વર્ષને ઇતિહાસ છે, કે જ્યાં હજારે વિદ્વાને, સંસ્કાર યાત્રિકે, રાજકીય પુરુ, પશ્ચિમાય દર્શનશાસ્ત્રીઓ જેનદર્શનનો અભ્યાસ કરવા આવે છે, તેટલું જ નહિ પણ સંસ્કૃત મહાવિદ્યાલય, ઈન્ટર કોલેજ છાત્રાલય, પુસ્તકાલય ગ્રંથમાળા, સાધુ આશ્રમ વગેરે હોવાથી અનેક વિદ્યાર્થીઓ ભાષા અને જૈનધર્મનું જ્ઞાન મેળવે છે. પૂજ્ય વિદ્યાવિજ્યજી મહારાજે એક સુંદર, અનુપમ, અપૂર્વજ્ઞાનની પરબ ત્યાં શરૂ કરેલી છે. શિવપુરીના હવાપાણી સુંદર છે વગેરે લઘુપુસ્તિકામાં ત્યાં સંસ્મરણો જાતે જઈ જોઈ આવેલ છે, જે બુક વાંચવા જેવી છે. આવું વિદ્યાધામ હજી સુધી બીજે જાણવામાં આવ્યું નથી, જે
જય વિદ્યાવિજયજી મહારાજની ગુરુભક્તિ-ગુરુસેવા અને સુપ્રયત્નને આભારી છે. આ પુસ્તકના લેખકને પણ અમો ધન્યવાદ આપીએ છીએ કે જેમણે ત્યાંને સર્વ ઈતિહાસ આપે છે.
ભારતીય આરોગ્યનિધિ-પાટણ કેન્દ્ર તા. ૨૬-૪-૫૪ ના રોજ આરોગ્યખાતાના પ્રધાન શ્રી શાંતિલાલ શાહના હસ્તે પાટણ ગુજરાતમાં શ્રીયુત અમીચંદ ખેમચંદ શાહના શુભ પ્રયત્ન ખોલવામાં આવ્યું છે. ઉપરોક્ત સંસ્થાનું પ્રથમ કેન્દ્ર પાટણ ખેલવામાં આવ્યું છે. રોગ થયા પછી તેની દવા કરતા પહેલાં રોગ થવાના મૂળ કારણોને જ પહેલેથી અટકાવી દેવા એ આમાં મુખ્ય હેતુ છે. દરેક પ્રકારના રોગની માવજત માટેની યોજનાને આ કેન્દ્રમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. રોગ પ્રબંધક અને રોગ નિવારણના આ નવીન પ્રયોગ જેમાં સમાયેલા છે તેવી જનસેવાની આ ભારતીય આરોગ્યનિધિ સંસ્થાને ઉદાર હાથે સહાય આપવાની જરૂર છે. આ ખાતાના નિષ્ણાત ડોકટરો પેદ્ર વગેરેના જ્ઞાન અને માર્ગદર્શન મળેલ હોવાથી આ ખાતા માટે નિમાયેલ કમીટીના ગૃહસ્થ, ઉત્સાહી, ખંતીલા અને સેવાભાવી હોવાથી આ સંસ્થાની ભાવિ પ્રગતિ જરૂર થશે એમ અમે માનીએ છીએ. આવા આરોગ્યનિધિન્નો -સંસ્થાઓ દરેક મોટા શહેરોમાં ખેલવાની જરૂર છે, જેથી નાના ગામની જનતાને પણ તેને લાભ મળી શકે. આવી સંસ્થાના સેવાભાવી સભ્ય જરૂર આત્મકલ્યાણ સાધી શકે.
જૈન દષ્ટિએ યોગ-લેખક સ્વ. શ્રી મોતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડીઆ, પ્રકાશક-શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય મુંબઈ. ક્રાઉન સેળ પેજી ૨૭૨ પેજ કિંમત અઢી રૂપીયા. આ ગ્રંથમાં યોગની આઠ દૃષ્ટિઓનું સરલ રીતે વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. યોગ એ મોક્ષપ્રાપ્તિના ઉપાય તરીકે શાસ્ત્રકાર મહારાજેએ જણાવ્યું છે. કેગના અભ્યાસીઓ માટે ખાસ ઉપગી ગ્રંથ બન્યો છે. પઠનપાઠન કરવા જેવો ખાસ આ ગ્રંથ છે.
( ૧૭૫ )e.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રેષ્ઠીવર્યુ મણિલાલ નારણના સ્વર્ગવાસ.
ભાઇશ્રી મણિલાલ શુમારે ૬૫ વર્ષની ઉમરે ગયા વૈશાક વદી ૨ બુધવાર તા. ૧૯-૫-૫૪ ના રાજ થોડા વખતની બિમારી ભાગવી સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. તેઓશ્રી જૈન એસવાલ જ્ઞાતિના શેઢે નારણજી ભાણાભાઈના સુપુત્ર થતા હતા. શ્રી મણિભાઇને ઉત્તરાત્તર અને ખાસ પિતાશ્રી તરફથી જેન ધમ પર શ્રદ્ધા, સરકાર, લક્ષ્મી, વ્યાપાર ( વહાણના વીમા ઉતારવાના ધંધા ) વારસામાં મળ્યા હતા. કુટુંબ પણ અત્રેના જૈન સમાજમાં ખાનદાન ગણાતું હતુ. જૈન સમાજમાં તેએ વિશ્વાસપાત્ર એવા ગણાતા હતા કે પ્રથમ તેમના પિતાશ્રી નારણુજીભાઇ અને ત્યારબાદ શ્રી મણીલાલભાઇ ( જૈન દેરાસર સબના વહીવટ કરનારી) શેઠ ડેાસાભાઇ અભેય'દની પેઢીના ટ્રેઝરર તરીકે રહી જીવનપર્યંત સેવા કરી હતી, ભાઇ શ્રી મણિલાલ પરમ શ્રદ્ધાળુ, દેવગુરુધમ'ના પરમ ભકત, સરલ સ્વભાવી, મિલનસાર અને
ઉદાર હતા.
શહેર ભાવનગરના કૃષ્ણુનગર વિભાગમાં જ્યાં જૈન વ્યાપારીઓ, શ્રીમત શ્રદ્ધાળુએ શુમારે અંશે હુ કુટુંબ વસે છે ત્યાં શિખરબંધી મુખ્ય જિનમંદિરની ધણા વખતથી જરૂરીયાત જોઇ શેઠ મણભાઇએ પેાતાને પ્રાપ્ત થયેલી સુકૃત લક્ષ્મીના વ્યય કરી જિનમદિર તાને ખર્ચે બધાવી પ્રતિષ્ઠા વગેરે પેાતાને ખચે' કરવાની શ્રી સધને વિન ંતિ કરતાં શ્રી સધે મંજૂરી આપી, જિનમંદિર તૈયાર થયું. ઘણા પ્રયત્ને તેમના પૂણ્યોદયે શ્રી મહાવીર પરમાત્માની પ્રાચીન પ્રતિમા મળી ગઇ. શ્રી મહાવીર પ્રભુ તથા ખીજી જિનેશ્વર ભગવંતની ચાર પ્રતિમા મેળવી પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી વિજયેાયસૂરીશ્વરજી મહારાજ પાસે શુદ્ધ મુત્તુ મેળવી ગયા વૈશાક સુદી ૩ બુધવારના રાજ વિધિવિધાન સહિત પૂજ્ય આચાય વિજયકિતસૂરીશ્વરજી મ૦ ની નિશ્રામાં શ્રદ્ધા, ભાવના, આત્મિક આનદ અને પૂર્ણ ઉત્સાહપૂર્વક, નિરભિમાનપણે શ્રી ભાવનગર જૈન સ ંધ સમુદાયની હાજરી વચ્ચે શ્રીયુત મણીલાલભાઇએ પ્રતિષ્ઠા કરી ( અઠ્ઠમના ઉપવાસપૂર્વક કરી ) બૃહત સ્નાત્ર ભણાવ્યું. બપોર પછી તેટલા જ શ્રદ્ધા, ભાવના, આત્મિક આનંદ સાથે સ્વામીવાત્સલ્ય કરી સુકૃતની લક્ષ્મીના સયવડે મનુષ્ય જન્મનુ' સાર્થક કરી આત્મકલ્યાણ સાધ્યું. શ્રી સધના ધન્યવાદને પાત્ર થયા, પરંતુ ક*ની ગતિ વિચિત્ર છે, કાળની ગતિ ગહન છે, તેવા કપરા પ્રસંગ મણિલાલભાઇને પ્રાપ્ત થયા. પૈસાક સુદી ૧૦ ના રાજ પેટને દુઃખાવા થયા, પૈસાક સુદી ૧૧ ગુરૂવારના રોજ સરકારી હાર્પીટાલમાં લઇ જવામાં આવ્યા અને ડાકટરે ઓપરેશન કરી પેટમાંથી ગાંઠ કાઢો. સફળ ઓપરેશન થયું અને તબીયત સુધરતી આવતી હતી, દરમ્યાન તા. ૧૯-૫-૫૪ ના રાજ સાંજના તબીયત વિશેષ બગડી. અંતસમય નજીક આવ્યો પરંતુ હલુકર્મી તે આત્મા( મણીલાલભાઇ )ને એક મુનિવર ધર્મગુરૂને છેલ્લો ઘડીએ ઢાસ્પીટાલમાં સયેાગ પ્રાપ્ત થયે. વ્રત પચ્ચખાણ કરતા અને નવકાર મંત્રના સ્મરણુપૂર્વક સ્વČવાસી થયા, આયુષ્ય પૂર્ણ થાય ત્યાં મનુષ્યતા કંઇ ઉપાય ચાલતા નથી પરંતુ ભાઈશ્રો મણિલાલ જિનપ્રતિષ્ઠા, સ્વામીવાત્સલ્ય જેવા આત્મકલ્યાણના પ્રસંગો શ્રદ્ધાપૂર્વક કરી થેાડા દિવસમાં સ્વર્ગવાસ પામ્યા જેથી તેઓ તા આ જન્મતું ખરેખર સાર્થક કરી ગયા છે અને એવા શ્રદ્ધાળુ ભવ્યાત્મા ઉચ્ચગતિને પામે તે સ્વાભાવિક છે, તેમના સ્વર્ગવાસથી શ્રી સંધમાં અને આ સભાના ધણા વર્ષોથી લાક્ મેમ્બર હતા તેથી આ સભાને એક અગ્રગણ્ય પુરુષ અને એક શ્રદ્ધાળુ જૈન સભાસદની ખેાઢ પડી છે. છેવટે શ્રી મણિલાલભાઇના પવિત્ર આત્માને અખંડ, અનંત શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેવી પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુધીમાં થઈ ગયેલા પૂજ્ય આચાર્યદેવ અને પંડિત મુનિમહારાજાએ રચેલ સજઝાયનો સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવેલો છે, કે જે વાંચતા મહાપુરુષોના ચારિત્રની ઘટના આ૫ણી પૂર્વની જાહોજલાલી, અને વાચકને વૈરાગ્યવૃત્તિ તરફ દોરે છે. (પ્રથમ ભીમસીંહ માણેકે છપાવેલી તે જ ) હાલમાં તે મળી શક્તિ નહતી અમારી પાસે માત્ર પચીશ કાપી આવી છે. પચાસ ફેમ' ૪૦૮ પાનાના સુંદર કાગળ શાસ્ત્રી માટા ટાઈપે. અને પાકા બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે કિંમત રૂા. ૪-૮-૦ પોસ્ટેજ જુદું મૂળ કિં, આપવાની છે.)
લખેશ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગ૨.
શ્રી કથારત્નકોષ (ભાષાંતર દ્વિતીય અંશ )
કર્તા–શ્રી દૈવભદ્રાચાર્ય મહારાજ. જેમાં સમ્યક્ત્વના તેત્રીશ સામાન્ય ગુણો, પંચ અણુવ્રતના સત્તર વિશેષ ગુણ મળી પસાસ ગુણાનું સુંદર-સરલ ગુણદોષના નિરૂપણુ તથા વર્ણન, તેને લગતી પ્રાસંગિક, મૌલિક, અનુપમ નહિં જાણેલી, સાંભળેલી, વાંચેલી, નવીન પચાસ કથાઓ અન્ય અનેક અંતર કથાઓ અને સપુરુષોના માર્ગો ઋતુ, ઉપવન, રાજય લક્ષણો, સામુદ્રિક તેમ જ વ્યવહારિક, સામાજિક, રાજકીય અને નૈતિક વગેરે અનેક વિષય દેવ, ગુરુ, ધર્મ, જિનપૂજા વગેરેના સરૂ પો અને વિધાનાનું વર્ણન વગેરે અનેક વિષયો આવેલા છે. સારા કાગળ સુંદર ગુજરાતી અક્ષરથી આ સભાના માનવતા પેટન સાહેબ, લાઈફ મેમ્બરને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવા આ ગ્રંથ છપાય છે. સુમારે ચાલીસ ફેમ ક્રાઉન આઠ પેજ લગભગ સાડા ત્રણસે પૃષ્ઠમાં તૈયાર થશે. આ વર્ષમાં નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઈફ મેમ્બરોને પણ ભેટ આપવામાં આવશે,
- જ્ઞાન પ્રદી૫ ( ત્રણે ભાગ સાથે) સંપૂર્ણ લેખક–સદૂગત શાંતમૂતિ વિદ્વાન આચાર્ય શ્રી વિજયકસૂરસૂરીશ્વરજી મહારાજ.
જૈન-જૈનેતર અ૯૫૪ દરેક મનુષ્યથી પણ સરલ રીતે સમજી શકાય, તેમજ ઉચ સંસ્કારી જીવન કેમ જીવી શકાય અને જીવનમાં આવતાં અનેક સુખ, દુ:ખના પ્રસંગોએ સમચિત્ત કેવી પ્રવૃત્તિ આદરી શકાય. તેનું દિશાસૂચન કરાવનાર, અનંતકાળથી સંસારમાં રઝળતા આત્માને સાચો રાહ બતાવનાર, સ-ભાગ, સ્વર્ગ અને મેક્ષ મેળવવા માટે અચુક માગદશક આ ગ્રંથમાં વિવિધ વિષયો આવેલા છે. અનુભવપૂર્ણ અને શાસ્ત્રોના અવગાહના અને નિચોડરૂપે કપરા વર્તમાન કાળમાં સાચું સુખ, સાચી શાંતિ, આપનાર અહિંસા અને સવ” પ્રત્યે ભાતૃભાવ ઉત્પન્ન કરાવનાર, નિરંતર પઠન, પાઠન માટે અતિ ઉપયોગી ગ્રંથ છે. શ્રી પાલનપુર શ્રોસંધતા ઉપર આચાર્ય મહારાજે કરેલા ઉપકાર માટે ગુરુમ્ભક્તિ નિમિત્તે અને સ્મરણાર્થે થયેલા ફંડની આર્થિક સહાયવડે આ ગ્રંથ ઉંચા કાગળ ઉપર સુંદર ગુજરાતી ટાઈપમાં આકર્ષક બાઈડીંગ સાથે છપાય છે, જે થોડા વખતમાં પ્રસિદ્ધ થશે.
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય
વિદ્યાર્થીની જૈન સ્કોલરશિપ મુંબઈ યુનિવર્સિટીની એન્ટ્રન્સ અગર તો એસ. એસ. સી. પરીક્ષામાં સર્વથી વિશેષ માકૅ મેળવનાર અને કોલેજમાં આગળ અભ્યાસ કરનાર વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક જૈન વિદ્યાર્થીનીને શ્રીમતી લીલાવતી ભાળાભાઈ મેહનલાલ ઝવેરી જૈન સ્કોલરશિપ ”” આપવામાં આવશે. અરજી પત્રક શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની ગાવાળી બા ટંક રોડ, મુંબઈ ૨૬ ની એફીસેથી મળશે. અરજીપત્રક ૫ મી જુલાઈ ૧૯૫૪ સુધી સ્વીકારવામાં આવશે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rog. No. B. 314 સભાના મેમ્બર થવાથી થતો અપૂર્વ લાભ. રૂા. 501) રૂા. પાંચસે એક આપનાર ગૃહસ્થ સભાના પેટ્રન થઈ શકે છે, તેમને છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં પ્રગટ થયેલા ગુજરાતી પ્રકાશનો ભેટ તરીકે મળી શકે છે, રૂ. 11) પહેલા વર્ગના લાઈક્રૂ મેમ્બર થનારને ચાલુ વર્ષના બધા ગુજરાતી પ્રકાશનો ભેટ મળી શકે છે અને અગાઉના વર્ષના પુસ્તો પણી કિંમતે મળી શકે છે. ' - રૂા. 51) બીજા વર્ગના લાઈક્રુ મેમ્બર. તેમને પુસ્તકની જે કિંમત હશે તેમાંથી ત્રણ રૂપિયા કમી કરી બાકીની કિંમતે આ વરસના પુસ્તકો ભેટ મળી શકશે; પણ રૂા. 50) વધુ ભરી પહેલા વર્ગ માં આવનારને પહેલા વર્ગને મળતા લાભ મળશે. બીજા વર્ગ માં જ રહેનારને ત્રણે રૂપી આની કીંમતના ભેટ મળશે. રૂા. 101) ભરનાર પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને નીચેના સાત વર્ષોમાં જે પુસ્તકો ભેટ આપવામાં આવ્યા છે તે નીચે મુજબ છે. સાત વર્ષ પહેલાં થયેલા પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેરેને ભેટ આપવામાં આવેલા પ્રથાની કિંમત જાણી હેટી છે. જેમાંથી પેટ્રન થનારને છેલ્લા પાંચ વર્ષના પુત ભેટ મળશે. સ. ૨૦૦૩માં શ્રી સ ધપતિ ચરિત્ર- સચિત્ર) કિં. શ. 6-8-0 | શ્રી મહાવીર ભગવાનનાં યુગની મહાદેવીઓ 99 >> 3-8-9 સ', ૨૦૦૪માં શ્રી વસુદેવ હિંદી ભાષાંતર 95 5 15-e-e શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) 93 7-2- છે. ૨૦૦૫માં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) 98 99 13-9-9 સં', ૨૦૦૬માં શ્રી દમયની ચરિત્ર (સચિત્ર) 99 9 6-8-0 જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ 2 >> >> 4-7-9 આદશ સ્ત્રી ને ભાગ 2 જૈન મતકા સ્વરૂપ સ', 2007). શ્રી કથા૨નકોષ ભાષાન્તર ગુજરાતી ભાગ 1 10=0-0 છ 2008 આ તીર્થકર ચરિત્ર ( સચિત્ર ) શ્રી અનિકાાવાદ 5 1-0-0 ભક્તિ ભાવના નૂતન સ્તવનાવની 7 0-- સં. ૨૦૦૯માં શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર-સચિત્ર જ્ઞાન-પ્રદીપ ભાગ ત્રીજો 99 છે 20- નમસ્કાર મહામંત્ર | Raa. 86-7-e સ. 2010 માં આ પવાના ભેટના પુસ્તકૅ તૈયાર થશે ત્યાં સુધી નવા થનાર લાઈફ મેમ્બરને ઉપરોક્ત સં. 2009 ના ભેટના પુસ્તકૅ ભેટ મળશે. | પહેલા વર્ગના લાઈક્રૂ મેમ્બરની ફી રૂા. 101) ભયેથી રૂા. ૧૩)નું શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર રૂા. 7) વધુ ભયેથી આપવામાં આવશે. માટે પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ મળતા ભેટના પુસ્તકનો લાભ મેળવ. આ બધુઓ અને બહેનોને પેટનપદ અને લાઈફ મેર થઈ નવા નવા સુંદર સં થા ભેટ મેળવવા નમ્ર સૂચના છે. - એકાવન વરસથી પ્રગટ થતઆત્માનંદ પ્રકાશ માસિક દર માસે જિંદગી સુધી ભેટ મળશે. મેમ્બર થવામાં જેટલા વિલંબ થશે તે વરસના બેટના પુસ્તકો ગુમાવવાના રહેશે; અત્યારસુધીમાં આશરે 700 સંખ્યાં ભાઈ મેમ્બરોની થઈ છે. - દેરાવ તા. 14- 15 શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. 2009 પાસ વદ 18 ભાવનગર મઢ કે શાહ શહાબચંદ થા ? 1 મહા પ્રિન્ટિગ માં : રાણાપીઠ ભાવનગર For Private And Personal Use Only