Atmanand Prakash Pustak 048 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

श्री भद्रावतीपार्श्वनाथतीर्थ.
લેખક: પૂ. મુનિરાજશ્રી જબ્રવિજયજી મહારાજ શ્રી ભદ્રાવતી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું અતિ ભવ્ય, રમણીય અને પ્રાચીન તીર્થ મધ્યપ્રદેશના ચાંદા જીલ્લાના વરેરા તાલુકામાં વરરાથી ૧૨ માઈલે અગ્નિકોણમાં અને ચાંદાથી ૧૯ માઈલે વાયવ્યમાં આવેલા ભાદક નામના (લગભગ ૨૦): ઉત્તર અક્ષાંશ તથા ૭૯/૫ પૂર્વ રેખાંશ ઉપરના) ગામમાં આવેલું છે. આ વિશાલ તીર્થ તેમાંનું ઉત્તુંગ, આલીશાન અને ભવ્ય જિનાલય તથા તેમાં વિરાજમાન શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની ચાર ફુટ પહોળી તથા ફણા સુધી પાંચ ફુટ ઊંચી પ્રતિમા એટલાં બધાં આકર્ષક અને મનહર છે કે પ્રથમદર્શને જ માણસનું મન આનંદથી વ્યાસ અને પુલકિત થઈ જાય છે.
પુરાતત્ત્વને ખજાને ભાદક અત્યારે તે લગભગ ૫૦૦ ઘરની વસ્તીવાળું ગામડું જ રહ્યું છે, પણ માંદકથી આસપાસ અનેક માઇલે સુધી પથરાયેલા પ્રાચીન અવશેષોને જોતાં એમ સ્પષ્ટ જણાઈ આવે છે કે પ્રાચીન કાળમાં ભાદક એક મહાન અને સુંદર નગરી હતી. ઉત્તરે ભાટાળાથી દક્ષિણે ચાંદા સુધી ૨૮ માઈલ લાંબા તથા ૧૬ માઇલ પૂર્વ-પશ્ચિમ પહેળા પ્રદેશમાં સંખ્યાબંધ પ્રાચીન તળાવ અને બાંધેલા કુવાઓ તથા માદક આસપાસ મંદિર અને મૂતિઓના ભગ્નાવશેષે મોટા પ્રમાણમાં મળી આવે છે. ભાદક ગામની અત્યંત સમીપના પ્રદેશમાં અત્યારે પણ નાનાં મોટાં લગભગ ૩૦ તળાવો વિદ્યમાન છે. ચિંતામણિ તલાવ, સૂર્યકુંડ, ચંદ્ર કુંડ, એવાં મને હર નામે પણ આ નગરીના લોકોની ઉચ્ચ ગૌરવશાલી ભાષાને તેમ જ તેમની સંસ્કૃતિને પરિચય કરાવે છે. અહીં પ્રાપ્ત થતી મૂર્તિઓમાં જૈન, બૌદ્ધ અને વૈદિક એમ ત્રણ પ્રકારની મૂર્તિઓ મુખ્યત્વે કરીને છે. વૈદિક મૂતિઓમાં ખાસ કરીને ગણપતિની અને મહાદેવ-પાર્વતીની મૂર્તિઓ જ મોટા પ્રમાણમાં છે. વિશાળ સંખ્યામાં અહીં મળી આવેલ જૈન, બૌદ્ધ તથા વૈદિક મૂર્તિઓ જોતાં આ નગરી ત્રણે સંસ્કૃતિઓનું કેન્દ્ર હતી એમ સ્પષ્ટ જણાઈ આવે છે. જેમણે નજરે જોયું છે તેવા લોકો કહે છે કે આજથી ત્રીસેક વર્ષ પૂર્વે આ બધી મૂર્તિઓને વેગમાં ભરીને સરકારી પુરાતત્વ ખાતા તરફથી લઈ જવામાં આવી છે અને તે નાગપુર વિગેરે સંગ્રહસ્થાનમાં રાખવામાં આવી છે. આજે પણ કેટલીક વાર ખોદતાં તથા ખેતર ખેડતાં મૂર્તિઓ મળી આવે છે.
ત્રણે સંસ્કૃતિઓના ત્રિવેણી સંગમ સમાન આ નગરીને ઈતિહાસ અંધારામાં જ છે એમ કહીએ તો ચાલે. આ નગરીમાં જ્યારે જ્યારે કયા કયા રાજ્યકર્તાઓ થઈ ગયા, તેમ જ આ નગરીને વિનાશ ક્યારે થયો વિગેરે નિશ્ચિત કઈ હકીકત મળી શકતી નથી. અત્યારે તે આ નગરીને સ્થાને ખંડિયેર અને આસપાસ મેટું ભયંકર જંગલ થઈ ગયાં છે, ખાસ
1. “શ્રી અંતરિક્ષપાર્શ્વનાથજી તીર્થ ” આ લેખમાળા ચાલુ જ છે, એ ચાલુ લેખમાળામાં વચમાં આ લેખ દાખલ કરવામાં આવ્યો છે, એ વાચાએ લક્ષ્યમાં રાખવું.