Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૯૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
હરિવંશમાં ઉત્પન્ન થયેલા તથા કાચબાના લાંછનવાળા શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામી ભગવાનના શાસનમાં રાવણ નામને મહાબલવાન પ્રતિવાસુદેવ થયા હતા. એક વખત તેણે પિતાના બનેવી ખરદૂષણ રાજાને કઈક કાર્યોથે શીઘ મેક હતે. પાતાલલંકાને અધિપતિ તે ખરદૂષણ રાજા પણ વિમાનમાં બેસીને પક્ષીની જેમ આકાશમાગે પ્રયાણ કરતાં ચાલતાં ચાલતાં અનુક્રમે અનેક નગર, દેશ, વનખંડ તથા પર્વતને ઓળંગીને ભેજનના અવસરે હિંગોલી દેશમાં આવી પહોંચે. ભેજનને અવસર થયો હોવાથી ત્યાં ભૂમિ ઉપર ઉતરીને નાન કરીને પૂજા પાત્ર હાથમાં ધારણ કરીને ખરદૂષણ રાજાએ રઈઆને જિનચૈત્ય ( પ્રતિમા ) લાવવા માટે કહ્યું. સાથે જિનપ્રતિમાં લાવવાનું ભૂલી ગયે હોવાથી ભયભીત બનેલા રસોઈઆએ હાથ જોડીને પ્રણામ કરીને કહ્યું કે–હે સ્વામિનું ! ગૃહત્ય (ઘરમંદિર ) તો હું પાતાલલંકામાં ભૂલી ગયો છું. આ સાંભળીને તરત જ રાજાએ વાલુ ( રેતી) છાણ ભેગાં કરીને પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા બનાવી. અને નમસ્કાર મહામંત્રથી પ્રતિષ્ઠા કર્યા બાદ પૂજા કરીને આશાતના ન થાય તે માટે પાસેના કુવામાં મૂર્તિને પધરાવી દીધી. કુવામાં રહેલા દેવે તે પ્રતિમાને પડતાં સાથે જ ઝીલી લીધી અને વા જેવી દઢ-મજબૂત કરી દીધી. ખરદૂષણ રાજા પણ ભજન કરીને ત્યાંથી નીકળ્યો અને રાવણનું કાર્ય કરીને લંકા નગરીમાં પહોંચી ગયા. ત્યાર પછી ઘણું કાળ સુધી કૂવાના દેવે ભાવિતીર્થકર શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમાની બહુ ભકિતપૂર્વક પૂજા કરી.
(ભાવવિજયજીગણિ જણાવે છે કે –) વેરાટ નગરને લીધે આ દેશ શાઅમાં કહેલા સાડાપચીશ દેશ પૈકીનો મસ્યદેશ હોય તેમ લાગે છે. તે વખતે (રાવણના સમયમાં ) આ દેશ વિંગાલિના નામથી પ્રસિદ્ધ હતા. ત્યાર પછી વૈરાટ નામથી પ્રસિદ્ધ હતો અને હમણું વર્તમાન કાલમાં તે વરાડના નામથી ઓળખાય છે.
૮ અહીં વિનો િદેશ શબ્દને વિં૪િની આસપાસને પ્રદેશ એટલો જ અર્થ કરવાનું છે, વિ૪િ શબ્દથી કોઈ મોટો દેશ લેવાનું નથી. વિપત્તિથી સિરપુર સીધા રસ્તે લગભગ ત્રીસ માઈલ દૂર છે. એટલે અંતરિક્ષજીનું સ્થાન વિંઢિ પ્રદેશમાં જ ગણાય. અત્યારે લેકે ઢિના બદલે
જોઢિ જ ઉચ્ચાર કરે છે. લખવામાં હૃત્તિ લખાય છે પણ તાત્પર્યથી બધું એક જ છે. દોઢિ અંતરિક્ષછ( સિરપુર)થી ૩૦ માઈલ દૂર દક્ષિણ દિશામાં ૧૯૪૩ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૭/૧૧ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર આવેલું છે.
૯ શ્રી ભાવવિજયજી ગણીને આ પોતાને અભિપ્રાય બરાબર લાગતું નથી, કેમકે મ0 દેશ દિલીની પાસે છે અને વૈરાટ નગર પણ ત્યાં જ છે. રાજકારણના અભ્યાસીઓ સારી રીતે જાણે છે કે થોડા જ વખત પહેલાં દિલ્હી પાસે અલવર અને ભરતપુર વગેરે રાજાના બનેલા મરચાની સ્થાપના થઈ હતી કે જે હમણું ઃ કરશાન સંઘમાં વિલીન થઈ ગયા છે.
આ દેશનું શાક નામ વૈરાટ શબ્દ ઉપરથી પડ્યું નથી, પણ આ દેશમાંથી વા નદી વહેતી હોવાને લીધે વવાતા શબ્દનું પ્રાકૃતમાં વાવાયેલું બનીને પાછળથી તેને ઉગાર ઘસાઈને ઘs થ છે. આ સંબધી અતિહાસિક ચર્ચા વિસ્તારથી આવતા અંકમાં આવશે. વાહનું મૂલ રૂપ હૈદ છે એવી કલ્પનાથી ભાવવિજયજી ગણીએ આ દેશને વૈરાદ રાજધાનીવાળે મા દશ કલ્પી લીધે હોય તેમ જણાય છે, પરંતુ વસ્તુતઃ આ મરચા નથી.