________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
(૧૨) ધન-અપેક્ષિત વસ્તુ-Wealth'srelativeness સેવ્ય કે સેવકને, ઉપરી કે તાબાના માણસોને
તફાવત રહેતો નથી. અંતે તે પૈસા એ પણ અપેક્ષિત વસ્તુ
અને આશા તૃષ્ણ એ તો એવી છે, કારણ કે જેની પાસે થોડાં હોય અને ચીજ છે કે એને વધારવા માંડી તે પછી થોડાંની જ એની ઈચ્છા હોય તે વધારે ધનવાન
ને તે પાઘડીપને લાંબી ને લાંબી થતી જ
આ છે, જ્યારે જેની પાસે ઘણાં હોય અને છતાં વધારેની ઈચ્છા કરે તે પેલાના પ્રમાણમાં તેના છેડે આવે છે. ધનનું પણ એવું જ
જાય છે અને આકાશને છેડો આવે તે જ ઓછો ધનવાન છે.
છે. હજારે ન ઠરે, તેને લાખ થયે ધરવ થતો - એક સુંદર સુભાષિતમાં ભર્તુહરિએ ભાખ્યું નથી અને લાખવાળાને દશ લાખે મન ભરાતું કે “અમે વલ્કલ વસ્ત્રોથી સંતોષ પામી જઈએ નથી. એટલે ધનવાન કેણ અને ગરીબ કેણ છીએ, તમે રેશમી ભારે વસ્ત્રોથી સંતોષ પામે એ નિર્ણય કરવાને જ હોય તે તેનું મૂલ્યાંકન છો. આમાં સંતોષ તે બનેની બાજુએ સર છે તેની પાસે કેટલું છે તેનાથી થતું નથી, પણ છે અને બન્ને વચ્ચેનો તફાવત મુદ્દા વગરને એના મનની આશા ઈચ્છાએ કયાં સુધી છે. બાકી જેનાં હદયમાં તૃષ્ણા ચાલી આવતી પહોંચી છે અને એને હજુ કેટલું ડોળાણુ હોય અને પ્રસાર પામતી હોય તે ખરેખર બાકી છે તે પર એને નિર્ણય થાય છે. ગરીબ છે. એક વાર મનમાં સંતોષ થઈ ગયે, આશા તૃષ્ણાની તરતમતા અથવા કમી પછી કેણ દરિદ્રી અને કેણ તાલેવંત !” આવી જાસ્તીપણા પર ધનવાન ગરીબના વર્તુલને સુંદર ભાષામાં એક ત્યાગીના મુખમાં અત્યંત નિર્ણય થતો હોવાથી જેની પાસે વધારે મોટી વિશિષ્ટ વિચારો મૂકીને મહાન સત્ય જગત ઈચ્છા તેને ગમે તેટલું હોય તો પણ એ હજુ સન્મુખ રજૂ કર્યું છે. વેરાગી ત્યાગી મોટા ઘસડાયા જ કરે છે, અંધારી રાત્રે બાર વાગે કરાડાધિપતિ ચમરબંધીને કહે છે કે જે તમારા પણ એ એની પાસે નદીમાંથી લાકડાં ખેંચાવે મનમાં હજુ પણ વધારે ઘર ભેગું કરવાની વૃત્તિ છે અને માથે એક બાલ કાળો ન રહ્યો હોય હોય તો તમે આશાદાસીના બાળક છે, તેવાને પણ જૈફ વયે સરવૈયા કઢાવે છે. એટલે ભિખારી છે, પરાધીન છો, દાસીપુત્ર છો. ગરીબાઈ કે તાલેવંતપણું એ પણ અપેક્ષિત મારે તો મહેલ અને ઝૂપડું સરખાં છે, મારે બાબત છે. અધ્યાસ ઘટે, આશા હઠી જાય, શાલદુશાલા કે ઝાડની છાલનાં વસ્ત્ર સરખાં છે. મનમાં તેષ થઈ જાય તે તે રાજા મહારાજા મારે દૂધપાક, કૂરકપૂર કે હલવા મેવા મીઠાઈ છે અને નહિ તે સેનાને હીરા જડિત બળઅથવા કુશકા કે ગૅસ સરખાં છે, મારે બત, દને શેઠ હોવા છતાં એ મમ્મણ શેઠ છે. આ બીન, તંબુરો કે એકતારે સરખાં છે. આવી દષ્ટિએ સંતોષીને સાચું સુખ છે. એ મહારાજા રીતે મન પર સંતેષની છાયા ફરી વળી એટલે તાલેવંત છે, એ એનાં રાજ્યમાં મહાલે છે, જ્યારે પછી ધનવાન કે ગરીબને, શેઠ કે નેકરને, તૃષ્ણાવાન પારકી આશાના દાસ બને છે.
Wealth, after all, is a relative thing, since he that has little, and wants legs is richer than he that has much but wants more. 26-2-45. COLTON.
For Private And Personal Use Only
