________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
: શ્રી સિદ્ધસ્તોત્ર :
તુમ પ્રભુ જાણુગ રીતિ, સરવ જગ દેખતા હો લાલ, નિજ સત્તાએ શુદ્ધ, સહુને લેખતા હો લાલ. પર પરિણતિ અદ્વેષપણે, ઉવેખતા હે લાલ. ભાગ્યપણે નિજ શક્તિ, અનંત ગવેષતા હો લાલ.”
મુનિવર્ય શ્રી દેવચંદ્રજી. એવા પરમ પદસ્થ સિદ્ધના ચરણ અમને શરણરૂપ હ ! હવે સુસ્થિત મહારાજની ઉપમા ઘટાવે છે– લેકાગ્રના નૃપ સિહાસનમાં બિરાજી, મહારાજ સુસ્થિત' યથાર્થ રહ્યા વિરાજી; વિશ્વપ્રજા સમપરિણતિથી નિહાળે, તે સિદ્ધના ચરણ હો શરણું અમારે ! ૮
શબ્દાર્થ – કાઝના રાજસિંહાસનમાં બિરાજી, “સુસ્થિત એવું યથાર્થ નામ ધરતા જે મહારાજા વિરાજી રહ્યા છે, અને વિશ્વરૂપ પ્રજાને સમભાવથી નિહાળી રહ્યા છે, તે સિદ્ધના ચરણ અમને શરણરૂપ છે!
વિવેચન – અત્રે ભગવાન સિદ્ધને મહારાજાની ઉપમા આપી છે. મહારાજા જેમ રાજ્યાસનેસિંહાસને બિરાજે છે તેમ સિદ્ધભગવાન લોકાગ્રરૂપ રાજસિંહાસને બિરાજે છે. રાજા જેમ રાજ્યાભિષેક આદિ વિધિથી રાજ્ય પર સુપ્રતિષ્ઠિત હોય છે તેમ સ્વરૂપે પલબ્ધિ આદિ વિધિથી સિદ્ધભગવાન શાશ્વત સ્થાયી ધ્રુવ-અચલ સ્થાનમાં સુપ્રતિષ્ઠિત હોય છે, અને તેથી તેને “સુસ્થિત' નામ આર્યાન્વયપણે ઘટે છે. રાજા જેમ પ્રજા પ્રત્યે સમદષ્ટિથી જુએ છે તેમ સુસ્થિત મહારાજ પણ સમસ્ત વિશ્વરૂપ પ્રજાને સમપરિણતિથી નિહાળે છે ઈત્યાદિ પ્રકારે આ ઉપમાનું ઘટમાનપણું જણાય છે.
મહાત્મા સિદ્ધષિએ લાક્ષણિક શૈલીમાં પ્રકાર્યું છે કે – (દેહરા ) “તેહ પુરે પ્રખ્યાત છે, સુસ્થિત નામે રાય; સ્વભાવથી વત્સલ અતિ, સમરત સોમાંય.”
પ્ર. ૧, શ્લે. ૧૩૮. (ત્રાટક)
રમણીય મહાલયના શિખરે, વળી સપ્ત ભૂમિતલા ઉપરે; ભુવનેશ લલાથી બિરાજી રહ્યા, પરમેશ્વર “સુસ્થિત” તેહ તહાં. અધ:ભાગ વિષે સઘળું પુર તે, વિધવિધ પ્રવૃત્તિ જહાં વરતે; પ્રમુદિત નિરંતર જેહ અતિ, ૨ઉપાસથી તે નિરખે નૃપતિ. નથી વસ્તુ કંઈ પુરમાંહિ તહાં, નથી વર્તતી વ્હાર વળી ય કહાં;
નથી ગોચર જે તસ દષ્ટિ તળે, અવલોકન તે કરતા નૃપને.” –ૉ. ભગવાનદાસકૃત ઉ. ભ. પ્ર. કથા ભાષાંતર, પ્ર. ૧, શ્લો. ૧૬૬–૧૬૮. પૂર્વ પ્રાગાદિ કારણના વેગથી, ઊર્ધ્વગમન સિદ્ધાલય પ્રાપ્ત સુસ્થિત જો; સાદિ અનંત સમાધિ સુખમાં, અનંત દર્શન જ્ઞાન અનંત સહિત જે.
–અપૂર્વ અવસર એ કયારે આવશે ?”
' –મહાતવર શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી, એવા તે “ સુસ્થિત ' મહારાજ સિદ્ધના ચરણ અમને શરણરૂપ છે !
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
