________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વતવ્ય ” ના વ્યવહારથી એ વજછ કહેવાયા. આસપાસને ત્રણ જનના વિસ્તારવાળે પ્રદેશ “વજિજ” ના નામથી ઓળખાય. * પછી તો રાજાનું મન મનાવી, એમના આદેદને અનુસરી એ પ્રદેશ આ બાળકોને અપાવ્યું. ત્યાં એક નગરી વસાવી અને બાળકને રાજા તરિકે અભિષેક કર્યો
એ સેળ વરસને થયે એટલે પેલી બાલિકા સાથે એને વિવાહ કરવામાં આવ્યું. રાજાએ, એ પછી, એ નિયમ કર્યો કેઃ “ આ નગરીમાં ન્હારથી કન્યા લાવી શકાશે નહીં અને આ નગરીની કથા પણું હાર વિવાહ માટે નહિ જાય. ”
પહેલાં જેમ જુગલીઆરૂપે ભાઈ–બહેન સાથે ઉપજ્યા હતા તેમ આ વખતે પણ ભાઈ–બહેનનું જોડલું . એ પણ પરસ્પરમાં એવી જ રીતે પરણ્યા. એ રીતે સેળ વાર પુત્ર-પુત્રી જુગલરૂપે જમ્યા અને પરાયા. આ બધાં બાળક–આલિકાઓ જ્યારે મહેટાં થયાં ત્યારે તેમને રહેવા-કરવા માટે સ્થાનને સંકેચ જણાવા લાગ્યા. સૌને રહેવાને ઘર જોઈએ, બગીચા જોઈએ, વિશ્રામકુંજ જોઈએ, દાસદાસીઓને માટે જુદા જુદા ઘરબાર જોઈએ. તે સર્વને સારૂ કીલ્લાની બહાર પાએક એજન દૂર એક બીજો ગઢ તૈયાર કરાવ્યો. એમ કરતાં કરતાં ત્રણ વાર નગરીની બહાર ત્રણ ગઢ તૈયાર થયા. વખતે વખત નગરીને વિશાળ કરવી પી, તેથી એ “વિસાલિકતા ને લીધે એનું નામ વૈશાલી (વૈશાલી) પડયું. શાલી અથવા વૈશાલીને આ સામાન્ય ઇતિહાસ છે.”
પૂજાવલિય' માં પણ જરા જુદે રૂપે આવું જ વર્ણન છે. એ આખ્યાચિકાઓ કેવળ દંતકથારૂપ હોય એમ લાગે છે. ઘણું કરીને પાછળના કાળમાં એ ઉપજાવી કાઢી હશે. ધર્મગ્રંથમાં એ કથાને પ્રમાણરૂપ કે આધારરૂપ નથી માની. માત્ર એટલું પૂરવાર થઈ શકે છે કે લિચ્છવિઓની ગણના ક્ષત્રિમાં થતી.
લિચ્છવિ' શબ્દની વ્યુત્પત્તિ. આ આખ્યાયિકામાં બુદ્ધ જે બે વ્યુત્પત્તિ આપી છે તે દેખીતી રીતે જ કાલ્પનિક છે. લિચ્છવી એક જાતિ છે. જો કે બૌદ્ધ તેમજ જૈન સાહિત્યમાં અને કૌટિલ્યના અર્થ–શાસ્ત્રમાં આપણે એ નામ સૌ પ્રથમ વાંચીએ છીએ, પણ એ ગ્રંથ લખાયા તે પહેલાં–બહુ યુગ પૂર્વે લિચ્છવીએ જાણીતા હતા. એ પછી લિચ્છવીઓ જેમ જેમ પ્રભાવશાલી તથા પ્રતાપી બનતા ગયા તેમ તેમ લોકોએ લિચ્છવી શબ્દની નવી નવી વ્યુત્પત્તિએ જી કાઢી. વ્યાકરણના નિયમ સાથે
For Private And Personal Use Only
