________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રા,
૨૦૭
છે. ગંગામા-ભાગીરથીના ભીષણ પુરપ્રવાહે જગશેઠનો બંગલે, મંદિર અને લક્ષ્મીબધું જમીનદોસ્ત કર્યું. ત્યારપછી બચ્યું તે જગશેઠના પુત્રોએ લીધું, તેમાં કસોટીના મંદિરના ખંભા આદિ જે મળ્યું તે એકઠું કરી હાલના સ્થાને બંગલો અને મંદિર બંધાવ્યા
ગંગાના એ ભીષણ પુરપ્રવાહમાં જગતોને વૈભવ, ગૌરવ, પ્રભુતા અને લક્ષ્મીદેવી તણાઈ ગયાં-રીસાઈ ગયાં; તે રીસાઈજ ગયાં છે. પુનઃ જગતશેઠના ઘર સામે તેમણે જોવાની દરકાર પણ નથી રાખી. અમે જગતશેઠની ભૂતકાલિન પરિસ્થિતિ, તેમનાં ગૌરવને ઇતિહાસ, તેમનો વૈભવ અને સાહ્યબી, અચલ ધર્મશ્રદ્ધા, ધર્મ અને તીર્થ માટે પ્રાણની પણ પરવા ન રાખનાર ધર્મવીર તરીકે અને તેમના પતનનાં-વિનાશનાં ખરાં કારણો સાંભળ્યાં અને વાંચ. એ કરૂણ ઇતિહાસ સાંભળી અમારૂં હદય દ્રવી ઉઠયું. એક જૈન ધર્મના વીરપુરૂષની ભારતના સપુતની આ દશા સાંભળી કેના હૃદયમાં કારી ઘા નહિ લાગે? આટલું છતાંય ઈતિહાસલેખકેએ આ મહાપુરૂષને ઘણે અન્યાય કર્યો છે અને તેમાં પણ તે જૈન હવામાત્રથી તેમના પ્રતિ બહુ જ નિષ્ફર અને નિર્દયતાપૂર્વકનું વર્તન કર્યું છે. અમીચંદના પાત્રને જગતશેઠના પાત્ર સાથે સેળભેળ કરી નાખીને અન્યાયની અવધિ કરી છે. જૈન પત્રની ભેટ “જગતશેઠ” માં પણ આવું જોઈએ તેવું પરિમાર્જન નથી થયું. કેટલીક સત્ય વિગતે નથી આવી. આ માટે જ ભારતમાં અંગ્રેજી રાજ્ય; જગશેઠ (બંગાલી) આ બન્ને પુસ્તક જપ્ત છે. એક તો અમે વાંચ્યું છે. એમાં ઘણી સત્ય વિગતો આવી છે, પરન્તુ ખરે ઈતિહાસ તે જગતશેઠના વંશજ પાસેથી મળે તેમ છે. જગતશેઠનું કટીનું મંદિર, તેમની ધર્મશ્રદ્ધા અને વૈભવનું જીવંત દ્રષ્ટાંત છે, તેમજ મણિનો પલંગ શાહજહાનના મયુરાસનની પ્રતિકૃતિ આદિ પણ તેમના વૈભવનું દ્રષ્ટાંત છે. વર્તમાન જગતશેઠ પણ ધર્મશ્રદ્ધાળુ અને સજજન છે. બ્રીટીશ સરકાર જગતશેઠને તેમનાં દાદીમાં હતા ત્યાંસુધી વર્ષાસન આપતા. હાલમાં તે પણ બંધ છે. છતાંય જેમાં તેમનું માન અને ગૌરવ સારાં છે. અહીંના સુંદર છનમંદિરનાં દર્શન કરી અમે કટગેલા આવ્યા મહિમાપુરથી ૦૧-૦ માઈલ હશે.
અહીં વિશાલ ઉદ્યાનમાં-બગીચામાં ભવ્ય જીનાલય છે. પ્રતિમાજી બહુ જ મનહર અને આકર્ષક છે. આદિનાથપ્રભુ મૂળનાયક છે જે ચમત્કારી અને પ્રભાવશાલી છે. આના ઉપર જે લેખ છે તેટલી પ્રાચીન મૂર્તિ અમને ન લાગી. રચના અને સ્થાપત્ય જોતાં કદિ પણ અમને બતાવ્યા તેટલો જુનો સમય ન હોઈ શકે એમ અમારું માનવું છે. બાબુશ્રી લક્ષ્મીપતિસિંહજીએ આ ભવ્ય મંદિર અને વિશાલ બગીચો બંધાવેલ છે, ત્યાંથી વિહાર કરી ચાર કેશ બાઉચર આવ્યા.
અહીં શ્રાવકનાં ૫૦ ઘર છે. સંભવનાથ પ્રભુ, અરનાથ પ્રભુ, વિમલનાથ પ્રભુ, તથા આદિનાથ પ્રભુનાં મંદિર છે. મંદિર વિશાલ અને ભવ્ય છે. અહીંથી ૧ થી ૦૧ માઈલ દૂર કીર્તિબાગમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું મંદિર છે. અહીં કટીની સુંદર ભવ્ય મૂર્તિ છે. આ પ્રતિમાજી જગશેઠના કસોટીના મંદિરમાંથી આવી હોય તેમ લાગ્યું. અહીંથી ગંગાને સામે કાંઠે જ બે માઇલ દૂર અજીમગંજ આવ્યા
કલકત્તાથી અજીમગંજ આવવા માટે બે રસ્તા છે. અમે આવ્યા તે રસ્તે વધારે ઉપકારક છે. બેશક આ રસ્તે સર્પાદિને ભય છે પણ ઉપયોગથી વિચરનારને વાંધા જેવું નથી. રેવે રસ્તા પણ બે છે. એક કલકત્તાથી હાવરા થઈને જાય છે અને તે અજીમગંજ
For Private And Personal Use Only
