________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
૨૧૭
એક આધ્યાત્મિક પ્રવાહ હોય છે. મંત્ર સાધકના આત્માને એક કેન્દ્રમાંથી બીજામાં પહોંચાડે છે. બીજામાંથી ત્રીજામાં અને છેવટે લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરાવે છે.
જ્યારે કોઈ વખત તમે વધારે ખિન્ન છે, તમને વધારે ગમગીની જણાતી હાય, તમે અત્યંત પીડાતા હો ત્યારે દઢતાથી ચિંતન કરો કે તમે આનન્દથી પૂર્ણ આત્મા છે. વિષયોથી તેમજ સાંસારિક વિચારોથી મનને હઠાવે અને તેને આત્મામાં લગાડે. એક એકાન્ત કોટધમાં પ્રવેશ કરો અને અનુભવ કરે
હું આનન્દમય આત્મા છું' પછી દુઃખ કયાંથી રહેશે? દુઃખને સંબંધ મન સાથે છે. એ માનસિક સુષ્ટિ છે. “હું મનની ઉપર છું. આત્મા આનંદને સિંધુ છે. આત્મા આનંદ, શક્તિ અને જ્ઞાન ભંડાર છે. હું અનુભવ કરું છું કે મનની પાછળ હું શુદ્ધ ચૈતન્યરૂપે છું. હું આત્મા છું, હું પૂર્ણાનંદ છું.” આ અભ્યાસથી તમને પ્રચુર સાહસ, શક્તિ અને આનન્દની પ્રાપ્તિ થશે.
ભાવના અને ધારણું માયા જાળ છે. એ આત્મામાં નથી હોતી; એ તે મનથી રચાએલી ભ્રમજાળ છે.
આપણે પાણીના પ્યાલામાં તેલનું એક ટીપું નાખીએ છીએ ત્યારે તે ચારે તરફ ફેલાઈ જાય છે અને પાણીને તેલમય કરી દે છે એ જ રીતે વિલાસી મનુષ્યને માટે જરા પણ કષ્ટ તેના બધા સુખને નાશ કરી દે છે અને તેની બધી સુખદ વસ્તુઓને અત્યંત દુઃખમય બનાવી દે છે. જે વખતે આપણે પીડિત હોઈએ છીએ ત્યારે હા, કેફી કે દુધને ગાલે સુખ નથી આપતો.
બહાર કેવળ કંપન છે, કેવળ દૃશ્યમાત્ર છે. પ્રકૃત્તિ તો બિસ્કુલ આંધળી અથવા નિરપેક્ષ છે. એ તે વસ્તુઓ પ્રત્યે એક પ્રકારને માનસિક વ્યવહાર છે જે આનંદ અને શેક, સુખ તથા દુઃખ આપે છે. તે દુઃખાત્મવાદી પિતાની માનસિક અવસ્થાને પરિવર્તિત કરી દે તે તેને સંસાર સુખમય જણાશે. જ્યારે તમે અત્યંત પીડાગ્રસ્ત હો છે ત્યારે જે બાહ્ય જગતું તમારી સ્વસ્થદશામાં આનન્દમય લાગતું હતું તે બિલકુલ ભયાનક જણાવા લાગે છે. જ્યારે તમે અત્યંત વ્યથિત હો છો ત્યારે સંસારની સઘળી મનહરતા ચાલી જાય છે.
મનનું અસ્તિત્વ “અહં” નું કારણ છે, અને “અહંનું અસ્તિત્વ મનનું કારણું છે. “અહં” મનની એક ભાવના માત્ર છે. મન અને “અહં” તદ્રુપ છે. જે “અહં' લુપ્ત થઈ જાય તે મન પણ લુપ્ત થઈ જાય અને જે મન લુપ્ત થઈ જાય તે “અહં' પણ લુપ્ત થઈ જાય. “અહં' મનનું મૂળ અથવા બીજ છે, અને મન “અહં” નું બીજ છે. મનને તત્વજ્ઞાનદ્વારા નષ્ટ કરે. “અહં” ને સતત ગંભીર નિદિધ્યાસનથી નષ્ટ કરે. જ્યારે મન લુપ્ત થઈ જાય છે અથવા સંક૯૫ બંધ થઈ જાય છે ત્યારે નામરૂપનું અસ્તિત્વ નષ્ટ થઈ જાય છે. ચાલુ
For Private And Personal Use Only
