________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છ લેશ્યાનું સ્વરૂપ.
૧૭
છ લેશ્યાનું સ્વરૂપ. 8xosoney »08
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦૯ થી શરૂ ) (લે. સગુણાનુરાગી મુનિરાજ શ્રી કરવિજયજી મહારાજ.)
“લેશ્યા – રાજનવેશ્યાઓ છ છે, તેમાં કૃશ્ના, નીલા અને કાપતા નામની પ્રથમની ત્રણ છે તે મહારાજાના સૈન્યને પિષણ આપનારી છે. આત્માના શુદ્ધસ્વભાવ આગળ પડદે નાખી તેને ઢાંકી દેવા પ્રયત્ન કરે છે. પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ-આ ચાર પ્રકારે આત્મા ઉપર કમનું બંધન થાય છે, તેમાં પ્રદેશ બંધનરૂપે આ બાઈએ આત્માને બાંધવા માટે નિત્ય પ્રયત્ન કરી રહેલી છે. આત્મા સ્ફટિક રત્નની માફક સ્વભાવે નિર્મળ છે, છતાં સ્ફટિક જેમ બીજા લાલ, પીળા, કાળાદિ પદાર્થોના સંબંધમાં આવતાં, તે પદાર્થોની પ્રભા સ્ફટિકપર પડતા, નિર્મળ છતાં લાલ, પીળા, કાળારૂપે સ્ફટિક બહાર દેખાવ આપે છે તેમ નિર્મળ આત્માની પાસે, મનનાં, વચનનાં અને શરીરનાં સક્રિય શુભાશુભ પ્રવૃત્તિવાળા, તથા પૂર્વના અનુભવની સમૃતિવાળાં પુદગલ દ્રવ્ય આવવાથી, સ્ફટિકની માફક આત્મામાં એક જાતનું પરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે, જે પરિણામે વડે આત્મા કર્મની સાથે જોડાય છે, તે પરિણામ એ જ લેશ્યાનું સ્વરૂપ છે.
આ પરિણામે આત્માને વિવિધ રંગે વિવિધ સ્વરૂપ ધારણ કરાવે છે. પ્રથમની કુષ્ણલેશ્યાને રંગ કાળો મેઘ કે અંજન સરખે છે. આવાં દ્રવ્યની સમીપતાથી આમા પિતાના સ્વરૂપમાં રૌદ્રધ્યાનનાં પરિણામે ઉતન્ન કરે છે. લેકે તેને લઈને રૌદ્રધ્યાની, નરકે જવાની તૈયારી કરનારા મહાપાપી, ક્રુરકમ ઇત્યાદિ નામથી ઓળખે છે. આ કણાને રસ લીંબડાના રસથી પણ વધારે કડવો છે તેને ગંધ સડી ગયેલાં મડદાંથી પણ વિશેષ દુર્ગધતાવાળો છે. તેને સ્પર્શ અતિ ઠંડા અને લખે છે. ૧
બીજી નલલેશ્યા અંગે મેરની ડોકના રંગ જેવી છે. સ્વાદમાં મરચાં કે પીંપરના જેવી તીખી છે, ગંધમાં પ્રથમના કરતાં ઓછી દુર્ગધતાવાળી છે અને સ્પર્શમાં, ઠંડા અને રૂક્ષ પશુની છે. ૨
નજી કાતિલેશ્યા સંગે પારેવાના જેવા ધુંસરા--મલીન રંગવાળી છે. તેને સ્વાદ કાચા આ મેળાની માફક તુરાશવાળે છે, બંધ બી જી કરતાં ઓછી દુધવાળા હોય છે, પશમાં પણ ઓછો શીત અને એ છે લુ હોય છે ૩.
For Private And Personal Use Only
