________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
છે. બાબુ બુદ્ધિસિંહજી દુધેરીયાએ આમંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કરાયાનો ઉલ્લેખ મળે છે, અત્યારે તેમાંનું કશું નથી, કાળની ગતિ ગહન છે. ટુંક સમયમાં એવું વિચિત્ર પરિવર્તન થાય છે કે જેની કલ્પના પણ નથી આવતી. ત્રણસો ઘર અને ત્રણ મંદિરમાંથી કશુંય ન રહે એ કાંઈ જેવું તેવું પરિવર્તન નથી. સૌભાગ્યવિજ્ય પિતાની તીર્થ માલામાં એક મંદિને ઉલ્લેખ આપે છે, હાલમાં બહારથી વ્યાપાર અર્થે આવીને રહેલા ૩-૪ મારવાડી ઓશવાલ જેનોની દુકાનો છે, ત્યાંથી વિહાર કરી બંગાલની ભૂતપૂર્વ રાજધાની “મુર્શિદાબાદ” આવ્યા. આ એજ નગરી છે કે જ્યાં બંગાલના મોટામોટા કોટયાધીશ આનંદથી રહેતા હતા બંગાલની આ રાજધાની આજે છિન્ન ભિન્ન થઈ ગયેલ છે. અહી મુગલાઈ જમાનામાં લક્ષ્મીની વૈભવની છોળો ઉડતી હતી મુશિદાબાદના ભૂતકાલીન વૈભવ અને વિકાસની વાત આજતો પુસ્તકના પાના પર આલેખાયેલી મળે છે.
“કેટી ધ્વજ કાઈ સહસરે રેશમીની કેઠી ઉછાહરે” કવિનાં આ વચને વાંચી નગરની આજની પરિસ્થિતિ જોતાં આખમાં અલ્ટ આવ્યા સિવાય નથી રહેતાં. આજતો અહીં મુસલમાન ખાસ વસે છે, અન્યજાતિ છેડી છે, નવાબના કુટુમ્બીઓ છે તેમને બ્રિટીશ સરકાર વર્ષાસન આપે છે, જો કે આજે નવાબીનું નામ નથી રહ્યું છતાં હજીયે વિલાસ અને મોજ મઝાહમાંથી ઉંચા નથી આવી શકતા. આ નગરમાં કટાધીશ જૈન શ્રીમાનો વસતા હતા, ભારતરત્ન જગતશેઠજેવા નામાંકિત પુરૂષે. અહીંજ ગૌરવ અને વૃદ્ધિ પામેલા; તેમજ તેમના વૈભવ અને પ્રભુતાને નાશપણું આસ્થાનેજ થયે એ પણ કુદરતના ખેલ - વિધિની વિચિત્રતાજ સમજવીને? આજતો નગરમાં સ્મશાન શાન્તી દેખાય છે, ચોતરફ જૂનાં ઉભેલાં ખંડેયિંર નગરીના ભૂતકાલીન ગૌરવને સહસ્ત્ર મુખે રોતો હોય તેમ રેતિ સુરત કરી જીવનધારી રહ્યા છે. જ્યાં લક્ષ્મી દેવીની વિજય પતાકા ફરકતી ત્યાં આજે ધૂળ ઉડે છે અત્યારે તે “સાપ ગયા અને લીસોટા રહ્યા” ની ઉક્તિ બરાબર ચરિતાર્થ થઈ રહેલ છે, ગગનચુમ્બી મહેલાતનાં ખંડિયેરોમાં આજ કુતરાં, કુકડાં અને ડુકકરો બાદશાહી? ભગવે છે. અહી એક પૂરાણે રાજમહેલ અને સહસબારી ( જેમાં એક હજાર બારીઓ છે ) જેવા જેવાં છે; તેમાં પુરાણું મુગલ જમાનાનાં ચિત્રો, સિકકા, હથિયારો તથા કંઈક લેખોનો સંગ્રહ છે, આ નગરીના જૈનેની સાયબીનું ભૂતકાલિન વર્ણન વાંચવા જેવું છે, જે નીચે આપું છું.
( ચાલુ )
For Private And Personal Use Only
